یکی از مسائلی که کارشناسان می‌گویند در اکوسیستم نوآور کشور باید جدی گرفته شود، ترویج مفاهیم نوین مدیریت فناوری و نوآوری، اعم از تحقیق و توسعه در سطح بنگاه‌ها و صنایع کشور است. آگاهان امر می‌گویند باید الگو و بنچ‌مارک‌هایی یافت یا تدوین کرد که مدیران نوآور از آن‌ها برای خلق ارزش افزوده و رشد اقتصاد دیجیتال استفاده کنند.
از چند سال پیش انجمن مدیریت فناوری و نوآوری کشور با هدف ارتقا و بهبود تصمیم‌گیرى‌هاى مرتبط با این حوزه در سطوح ملی و بنگاه فعالیت خود را آغاز کرده است. این انجمن همه ساله رویدادی به نام «جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری» برگزار می‌کند به ارزیابی و معرفی شرکت‌های برتر نوآور می‌پردازد. این رویداد دو کارکرد اساسی دارد.
در وهله اول در این رویداد سعی بر این است که مفاهیم مدیریت فناوری و نوآوری به صنایع و بنگاه‌های کوچک و بزرگ ارائه شود تا آن‌ها به چارچوبی منسجم برای ارزیابی مدیریت کارآمد نوآوری و رقابت‌پذیری دست یابند.
هدف دومی که برای جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری تعریف شده، توسعه توانمندی و اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف مانند سیاست‌گذاری، مدیریت نوآوری، کارآفرینی و… در جامعه اقتصادی و صنعتی کشور است. در این رویداد هلدینگ‌های بزرگ، بنگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا در سه مدل ارزیابی می‌شوند.
در دوره هفتم این رویداد که مراسم اختتامیه آن پنجشنبه هفته گذشته سوم تیرماه به صورت آنلاین برگزار شد، از 52 شرکت شامل 40 شرکت کوچک و دانش‌بنیان، 11 شرکت با مدل بنگاهی و یک هلدینگ تقدیر به عمل آمد. در این مراسم چهار نوع جایزه به برگزیدگان اعطا شد.
در بخش «تعهد»، 33 شرکت دانش‌بنیان نوپا و استارتاپی تندیس دریافت کردند، در بخش «توانمندی» تندیس یک ستاره به 13 شرکت، تندیس دو ستاره به سه شرکت و در سطح توانمندی تندیس سه ستاره به یک شرکت اعطا شد. این مراسم چند سخنرانی و دو پنل اختصاصی با حضور کارشناسان داشت که گزارشی از آن را می‌خوانید.
جامعه نوآور کشور نیاز به شبکه‌سازی دارد
رئیس انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران در این رویداد با بیان اینکه این انجمن از مهم‌ترین تشکل‌های کشور است، گفت: «انجمن همواره سعی کرده با شبکه‌سازی میان متخصصان و دست‌اندرکاران فناوری و نوآوری، نقش خود را در ارتقای رفاه و ثروت و موفقیت کشور و توسعه مرزهای دانش در حوزه مدیریت فناوری و نوآوری ایفا کند.»
سروش قاضی‌نوری برگزاری رویداد جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری را در راستای ایفای نقش و اجرای وظایف ذاتی انجمن توصیف و اظهار کرد: «جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری یکی از مهم‌ترین رویدادهای نوآوری در کشور است. این جایزه فقط مختص کسانی که پیشرفتی در حوزه مدیریت فناوری و نوآوری داشته‌اند، نیست، بلکه ابزار و روش قابلیت‌سازی و بارورسازی شرکت‌ها و بنگاه‌های فعال در کشور است.»
به گفته قاضی‌نوری، جایزه این فرصت را به بنگاه‌ها می‌دهد که ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود را با استانداردها و معیارهای جهانی در حوزه مدیریت فناوری و نوآوری محک بزنند. وی افزود: «اهمیت رویداد برای بنگاه‌هایی که قصد دارند در عرصه‌های بین‌المللی فعالیت کنند، کلیدی است. چراکه متر و معیاری برای مقایسه توانمندی‌ها و نقاط ضعف و قوت در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.»
قاضی‌نوری مهم‌ترین هدف از جایزه را ایجاد قابلیت مدیریت فناوری و نوآوری در بنگاه‌های ایرانی دانست و افزود: «جایزه در سال‌های اخیر فرصت‌های یادگیری بسیاری را برای بنگاه‌ها فراهم کرده و این امکان را به جامع علمی نوآوری کشور داده که با بنگاه‌های اقتصادی نوآور و مسائل آن‌ها آشنا شوند.»
جامعه نوآوری کشور به ارزیابان تخصصی نیاز دارد یکی از بخش‌های تخصصی رویداد اختتامیه هفتمین جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری، پنل نقد و بررسی جایزه بود که در آن حسام زندحسامی عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت فناوری و نوآوری، شهره ناصری معاون سیاست‌گذاری سازمان فناوری اطلاعات، محمد تقی‌زاده عضوهیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و کیارش فرتاش عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی به دبیری مهدی الیاسی، معاون سیاست‌گذاری و توسعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حضور داشتند.
در این پنل زندحسامی با یادآوری اینکه هفت سال پیش در کشور ذهنیتی درباره نوآوری وجود نداشت، به بلوغ جشنواره و ضرورت اعمال برخی اصلاحات در آن اشاره کرد و گفت: «بعد از هشت سال باید بازنگری‌هایی در جایزه صورت گیرد و رشته‌های جدید را وارد ارزیابی‌ها کرد.»
وی با تأکید بر اهمیت تقویت کمی و کیفی شبکه ارزیابان افزود: «جامعه مدیریت نوآوری ایران نیاز به ارزیابان تخصصی دارد که صنعت را به‌خوبی بشناسند.» به گفته زندحسامی برای ترویج نگاه نوآوری و فناوری در صنایع، باید روی مدل هلدینگ‌ها کار کرد و شرکت‌های بیشتری را به سمت تحول نوآورانه سوق داد.
وی با بیان اینکه نوآوری در بستر اقتصاد رقابتی شکل می‌گیرد، تصریح کرد: «صنایع اصلی ایران بخش‌های سنتی هستند که باید تحول نوآورانه در آن‌ها اتفاق بیفتد. در کشور ما متأسفانه هلدینگ‌ها و صنایع بزرگ با استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک دیالوگ ندارند، اما اگر بتوانیم این فکر را در هلدینگ‌ها ترویج کنیم که به سمت نوآوری حرکت کنند، نتایج بهتری خواهیم گرفت.»
محتوای آموزشی نوآوری را ترویج کنیم
کیارش فرتاش، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، نیز در این پنل نوآوری را پدیده‌ای متفاوت از مفاهیم بدیل دانست و گفت: «پارامترهای کلیدی در جایزه مدیریت فناوری و نوآوری، دقت و مقایسه‌پذیری است. باید تلاش کرد مفاهیم این جایزه را به محتوای آموزشی تبدیل و ترویج کرد.»
وی با تأکید بر اهمیت توجه به بازیگران جدید اکوسیستم نوآور کشور یادآور شد: «شتابدهنده‌ها، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و فین‌تک‌‌ها وارد اکوسیستم نوآوری شده‌اند که باید این بازیگران جدید را وارد معادلات ارزیابی و استانداردسازی کرد.» فرتاش خاطرنشان کرد: «لازم است مدیریت فناوری و نوآوری را به‌صورت عملیاتی وارد بنگاه‌ها کرد و ابزارهای جدید را در اختیار کسب‌و‌کارها گذاشت تا اکوسیستم نوآور به بلوغ لازم برسد.»
توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان را جدی بگیریم محمد تقی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، نیز در پنل نقد و بررسی جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری، مسئله اصلی شرکت‌های نوآور را ورود به بازار و ارائه محصول و رقابت دانست و گفت: «جایزه مدیریت فناوری و نوآوری از نظر فکری و بافتار از اغلب شرکت‌های ایرانی جلوتر است و به همین دلیل باید بر توانمندسازی شرکت‌های نوآور متمرکز شد.»
وی با بیان اینکه در کشور حدود شش هزار شرکت دانش‌بنیان ثبت‌شده وجود دارد، اضافه کرد: «برای رسیدن به نتیجه مطلوب از طریق جایزه مدیریت فناوری و نوآوری می‌توان الگوهای مارکتینگ و شناسایی شرکت‌ها را با جدیت بیشتری پیگیری کرد.»
چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، مسائل غیرفنی است شهره ناصری، معاون سیاست‌گذاری سازمان فناوری اطلاعات، نیز دیگر شرکت‌کننده در پنل نقد و بررسی جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری بود که کارکرد اصلی این رویداد را ایجاد رقابت میان شرکت‌ها و توانمندسازی آن‌ها دانست.
به گفته ناصری، اغلب کسب‌وکارهای نوپا در مزیت‌های فنی وضعیت مناسبی دارند اما به نیازهای دیگر آن‌ها چندان توجهی نمی‌شود. وی مسائل مربوط به بازاریابی، مدیریت، مسائل حقوقی را در رشد و بلوغ کسب‌وکارهای نوآور مهم دانست و اظهار کرد: «هرچه به نیازهای غیرفنی اما حیاتی کسب‌وکارهای نوآور توجه شود، دستیابی به توازن در میان شرکت‌ها آسان‌تر خواهد بود.»
ناصری دلیل اصلی چالش‌ها و مشکلات کسب‌وکارهای نوآور را پوشش ندادن مسائل حقوقی، حسابداری، مدیریت فناوری و… دانست و افزود: «جایزه مدیریت فناوری و نوآوری کمک می‌کند به همه مسائل شرکت‌ها در بستر درست و واقعی خود توجه شود و اگر جایزه را به‌نحوی گسترش داد که همه مسائل شرکت‌ها را در عالم واقعی پوشش دهد، اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.» به گفته ناصری، وجه آموزشی جایزه برای شرکت‌ها درس‌های زیادی دارد که می‌توان بر همین موضوع سرمایه‌گذاری کرد.
بدون استانداردسازی توسعه ارتباطی محقق نمی‌شود.
موضوع پنل دوم رویداد، استانداردهای ملی مدیریت نوآوری بود. مهدی محمدی، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی و رئیس کمیسیون فنی تدوین استانداردهای نوآوری در این پنل با تأکید بر اینکه در دنیای مدرن هدف از استانداردسازی، ایجاد رفتار مشترک و امکان ارزیابی است، اظهار کرد: «استانداردها بستری فراهم می‌کنند که حداقل‌های قابل قبول در تولید محصولات یا شکل‌گیری سیستم‌ها را مشخص می‌کند.»
به گفته محمدی، استانداردها زبان مشترک و امکان به اشتراک‌گذاری ایجاد می‌کنند. وی با تأکید بر اینکه بهترین استانداردها متعلق به کشورهای توسعه‌یافته است که خودشان پیشتازان انقلاب‌های فناورانه هستند، گفت: «بدون استاندارد نمی‌توان درباره توسعه ارتباطی فکر کرد. اگر می‌خواهیم زبان مشترک میان صنعت و مخاطبان و مصرف‌کنند‌کنندگان ایجاد شود، باید استاندارد داشت.»
محمدی کارویژه استاندارد را ابزارسازی دانست و اضافه کرد: «با استفاده از استاندارد می‌توان برای رفع نقیصه‌ها و هویت‌یابی در جامعه علمی اقدام کرد و پلی برای ارتباط با مخاطب ساخت. محمدی با تأکید بر اینکه پارادایم استاندارد مکمل نوآوری است، خاطرنشان کرد: «شرکت‌هایی که قصد دارند وارد فضای نوآوری و فناوری شوند لازم است به صورت حداکثری از استانداردها و ظرفیت‌های آن استفاده کنند.»
استانداردهای نوآوری جهت درست را نشان می‌دهند امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، نیز با بیان اینکه جایزه و استاندارد چندین کارکرد مشترک یا مستقل دارند، گفت: «استانداردها چارچوب ذهنی و عملیاتی برای مدیریت فعالیت‌ها را مشخص می‌کنند و به شرکت‌ها و نحوه فعالیتشان نیز جهت درست را نشان می‌دهند.»
به گفته ناظمی استانداردهای نوآوری در ارزیابی شرکت‌های نوآور مؤثر است. وی افزود: «چیزی که باید در استانداردها مورد توجه قرار گیرد، پررنگ کردن نقاط و چارچوب‌های مشترک برآمده از تجربه‌های همه بازیگران است.»
ناظمی با تأکید بر اینکه استانداردها تنوع‌ها را کاهش می‌دهند، تصریح کرد: «برای رسیدن به بهترین نتیجه باید ابزارهای مکمل نیز به استانداردها در حوزه نوآوری اضافه شوند.»
استانداردها نوآوری را تضمین می‌کنند سیاوش ملکی‌فرد، معاون توسعه صندوق نوآوری و شکوفایی نیز در پنل استانداردسازی درباره ضرورت توجه به استانداردهای مدیریت فناوری و نوآوری در کشور صحبت کرد. وی با بیان اینکه اسطوره‌هایی که از نوآوری در ذهن ما نقش بسته همگی غربی هستند، گفت: «ما فکر می‌کنیم نوآوری صرفا امری خلاقه است و بخش خلاقه‌اش در ذهن ما پررنگ شده است. در حالی که فراموش کرده‌ایم که مسیر پرپیچ و خمی باید طی شود تا نوآوری از ایده به بازار برسد.»
به گفته ملکی‌فرد استانداردهای مدیریت نوآوری فرآیندهایی را مشخص می‌کنند که از طریق آن‌ها نوآوری و ارائه محصولات نوآورانه در شرکت‌ها ادامه می‌یابد. منطق استانداردهای نوآوری اصلاح شود.
کامران باقری، عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران، نیز ایجاد ارزش را ذات نوآوری دانست و گفت: «در ایران سیاست‌گذار و بنگاه‌ها مفهوم نوآوری و مدیریت نوآوری را با یکدیگر اشتباه گرفته‌اند. در حالی که وقتی می‌گوئیم مدیریت نوآوری، منظور جریان دائمی از جریانی از ورود ایده‌ها، منابع، تصمیم‌گیری‌ها، چارچوب و حداقل‌ها و قواعد است.»
وی با تأکید بر اینکه با وجود 20 سال بحث از مدیریت نوآوری باید ذهنیت نادرست تصحیح شود، اضافه کرد: «جایزه مدیریت فناوری و نوآوری کمک می‌کند که وقتی از نوآوری صحبت می‌کنیم، منظورمان فرایند و جریانی محاسبه‌پذیر و تکرارشونده باشد.»
وی با بیان اینکه در یکی دو دهه اخیر در سطح بنگاه‌های تجاری نتوانسته‌ایم از ظرفیت نمایی فناوری به خوبی استفاده کنیم، افزود: «در کشور شاهد رشد نمایی در حوزه فناوری بوده‌ایم اما رشد شرکت‌ها خطی بوده است. در گذشته به طور متوسط 500 شرکت برتر حدود 20 سال زمان نیاز داشتند که یونیکورن شوند اما امروز این زمان کمتر شده و یونیکورن دیگر پدیده‌ای استثنائی نیست.»
به گفته باقری استاندارد نوآوری لازم است اما در کشور ما با منطق شرکت‌های تولیدی و خدماتی معمولی نوشته شده است. وی خاطرنشان کرد: «برای شرکت‌هایی که مدل تأمین مالی و مدل نیروی انسانی و منابع نوآوری‌شان فرق می‌کند، باید استانداردهایی با ویرایش متفاوت تدوین شود.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/ucjt
