POCT به طور خلاصه آزمایش در بالین بیمار و تشخیص در محل است. به یک معنا نمونه آزمایشی به کمک ابزارهای نوین خارج از آزمایشگاه‌های بالینی گرفته و بررسی می‌شود. در کمتر از نیم دهه گذشته که سلامت به‌سرعت دیجیتالی می‌شود، یکی از خدمات پرحاشیه استارتاپها صنعت تشخیص در محل یا POCT بوده است.
صنعتی که با بگیر و ببندها و چالش‌های جدی مواجه بوده، ولی در همه‌گیری کرونا رشد 10 درصدی سالانه این صنعت شیب تندی گرفت و جایگزین مراجعه به بیمارستان و آزمایشگاه شد. در این راستا فعالان این حوزه نیز بیش از گذشته در پی نهادینه کردن POCT هستند.
نشست مجازی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی استارتاپها در صنعت تشخیص در محل (POCT) به همت مرکز نوآوری سیناوا و حمایت هم‌آوا و با حضور برخی فعالان این صنعت در کلاب‌هاوس برگزار شد. در این نشست بهروز حاجیان تهرانی مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت پیشتاز طب زمان، وحید یونسی مدیرعامل شتابدهنده سیناپس، سیامک سمیعی مدیرکل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سهیل عباسی معاون کارآفرینی کارخانه نوآوری هم‌آوا و گروهی از حاضران به گفت‌وگو پرداختند.
به شهادت حاضران در رویدادهای اخیر معرفی و ارائه استارتاپ‌های سلامت، موضوع حدود 10 تا 20 درصد آن‌ها POCT است. تیم‌هایی با تخصص بیوتکنولوژی و علوم زیستی که برای دستیابی به تکنولوژی قابل استفاده برای عموم با رشته‌های مهندسی تیم‌سازی می‌کنند.
استارتاپ‌های POCT تسهیلگری کنند
هر آنچه درباره مشکلات رگولاتوری درباره استارتاپها شنیده‌ایم، در حوزه سلامت باید آن را چند برابر کنیم. دولت می‌گوید پای جان مردم در میان است و مخالفان هم این کلیدواژه را پیراهن عثمان کرده‌اند. سمیعی می‌گوید در همه‌گیری کرونا نظام سلامت طعم POCT را چشیده و چابک‌تر شده است. در پیک کرونا از 120 هزار تست در روز 60 درصد آن در محل انجام شد.
حتی در سطح واکسن نیز توانستند رگولاتوری را سبک‌تر کنند. اتفاقی که در موارد اورژانسی در سطح دنیا نیز رخ می‌دهد و یک محصول وارد بازار می‌شود و چنانچه نتایج خوبی نداشته باشد، از بازار خارج می‌شود. این تجربه‌ای خواهد بود تا استانداردهای سختگیرانه نرم‌تر شوند.
او نگرانی‌اش درباره POCT را این‌گونه بیان می‌کند: «تشخیص و آزمایش ضرورتا دیگر زیر سقف آزمایشگاه انجام نمی‌شود. یا خودآزمون است و مردم در خانه برای خودشان استفاده می‌کنند یا در مطب و اتاق نیروهای درمان استفاده می‌شود و چالش بزرگ اینجاست که اگر دستگاه مشکلی داشته باشد، منجر به شکایت علیه تولیدکننده، وزارت بهداشت، فروشنده و هر عامل دیگری می‌شود. پس ما باید به مدل کشورهایی که از این مرحله عبور کرده‌اند، توجه داشته باشیم.»
سمیعی با تأکید بر نقش کلیدی تله‌مدیسین می‌گوید که استارتاپ‌های POCT تنها باید در نقش تسهیلگر فعالیت کنند و ما هم باید و نبایدهای قانونی را گذاشتیم تا آنان از بند مجوز رها شوند.
سخنان پرویز کرمی، دبیر ستاد فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی، شاید مکمل سخنان دیگر نماینده دولت باشد. او نگاهش به سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های آینده است و معتقد است استارتاپ‌های سلامت به اندازه اولین استارتاپ‌های کشور خوش‌شانس نبودند. او می‌گوید استارتاپ‌های نخستین ایران پیش از اینکه دولت و نهادهای سنتی متوجه شوند، رشد کردند و رگولاتور نتوانست فشار مضاعف بیاورد. به گفته کرمی اکنون معین نبودن استراتژی‌های کلان حاکمیتی و کمبود قوانین، دست آن‌ها را بسته است، سیاست‌گذاری منسجم نیست، اقدامات حمایتی مانند تأمین مالی مشخص نیست و رگولاتوری جنبه برداشت شخصی دارد.
کمتر از یک دهه تا بازار 50 میلیارد دلاری POCT
بر اساس پیش‌بینی‌ها در حوزه IVD (صنعت تشخیص آزمایشگاهی) در سال 2030 مبلغ 50 میلیارد دلار تنها به POCT اختصاص خواهد داشت. این آماری بود که تهرانی با استناد به آینده‌پژوهی‌ها ارائه داد. تهرانی درباره پیش‌بینی بازار آینده این صنعت می‌گوید: «بر اساس تکنیک‌های آینده‌پژوهی صنعت تشخیص در محل سالانه 10 درصد رشد داشت، اگرچه کرونا این عدد را متحول کرد.»
به گفته او در دانش آینده‌پژوهی، آینده‌های محتمل و مطلوب بررسی می‌شود و آینده ممکن بر اساس شواهد احتمال وقوع بالاتری دارد. پیش‌بینی آینده محتمل می‌گوید که این صنعت به‌سرعت رشد خواهد کرد. به گفته تهرانی هم‌اکنون هم در جهان و ایران با کمک فناوری تست‌های مختلف با شیوه نمونه‌گیری ساده و پاسخ سریع در حال ورود است، داده‌ها صحت و دقت بالایی دارند و از اطلاعات آن می‌توان استفاده‌های بسیاری کرد.
استارتاپ‌های POCT ایران برای بازیگری در این بازار چه باید کنند؟
یونسی معتقد است که باید تیم‌سازی قوی داشته باشند و این مهم‌ترین شاخص فنی برای جلب حمایت است. او می‌گوید: «ایران در زمینه تکنولوژی کمبود زیادی ندارد ولی غالبا فاقد تیم‌سازی قوی است. شاید 20 درصد یک ایده معطوف به تکنولوژی آن باشد ولی مسئله اصلی تیم‌سازی است.»
یونسی استارتاپ‌هایی را که برای حمایت به شتابدهنده سیناپس مراجعه می‌کنند، این‌گونه تحلیل می‌کند: «شاید نیمی از این استارتاپها مرتبط با POCT و طراحی دستگاه برای آن باشند و یک تکنولوژی قوی را پی ریخته باشند، ولی تیم‌سازی خوب ندارند و این موضوع آن‌ها را به سمت شکست می‌برد. زیرا POCT وسیع‌ترین طیف ذی‌نفعان را دارد و دو شاخص تیم‌سازی و هوشمندی اهمیت بسزایی برای رشدشان دارد.»
نمونه موفق POCT در غربالگری کرونا
می‌گویند اولین مشتری استارتاپها، استارتاپها هستند. یکی از نمونه‌های غربالگری کووید 19 در کارکنان کارخانه نوآوری هم‌آوا و فضای کار اشتراکی آن اجرا شده است.
عباسی تجربه غربالگری را این‌گونه توضیح می‌دهد: «با همکاری استارتاپها، شرکت‌ها و شتابدهنده‌های همکار هم‌آوا طرح غربالگری کرونا را برای همه اعضای کارخانه نوآوری به صورت رایگان اجرا کردیم تا همکاران مستمرا در جریان سلامت همکاران باشند و بدانند که در فضای کار اشتراکی تست چند نفر منفی یا مثبت است و اگر تست یک همکار مثبت بود، چه برنامه‌ای باید داشته باشند. این طرح اکنون در شرکت‌ها و اداراتی که حضور افراد در محیط کار مهم است، قابلیت اجرا دارد. کرونا با همه بدی‌ها یک خوبی داشت و آن ایجاد تحرکات شتاب‌آلود در سلامت دیجیتال و صنعت تشخیص در محل بود.»
دهه 90، دهه پرفروغ و بلوغ اکوسیستم استارتاپی ایران بود و باعث شد زیراکوسیستم‌های خودبسنده نیز شکل بگیرند، ولی این اتفاق در حوزه سلامت رخ نداد. حتی تزریق نوآوری تنها به بخش‌هایی از نظام سلامت با واکنش منفی روبه‌رو شد. اکنون کنشگران این حوزه در تلاش برای ساماندهی آن هستند و کووید 19 هم در نزدیک به یک سال و نیم گذشته به تلخی ضرورت نوآوری را به ما یادآوری کرده است. پایان این نشست به معرفی طرح‌های حمایتی شتابدهنده سیناپس و شرکت پیشتاز طب زمان از استارتاپ‌های سلامت گذشت.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/sjqz
