زوم‌زدگان

گسترش ویروس کرونا تغییر مناسبات اجتماعی را سرعت بخشیده و به‌ نظر نمی‌رسد اوضاع و احوال حتی پس از پایان همه‌گیری به حالت سابق بازگردد. شمار افرادی که برای صحبت‌ کردن با دوستان، خانواده و همکارانشان از تماس‌های ویدئویی استفاده می‌کنند، هر روز بیشتر از روز قبل می‌شود. دانشگاه استنفورد به‌تازگی نتایج پژوهشی را منتشر و از پدیده‌ای به نام «فرسودگی ناشی از زوم» یا ZOOM Fatigue صحبت کرده است.

زوم یک برنامه برای برگزاري جلسات، ویدئوکنفرانس و فرستادن پیام‌های گروهی است و این پژوهش به نوعی از خستگی و فرسودگی اشاره دارد که ناشی از استفاده مکرر از تماس‌های ویدئویی است و ظاهراً بیشتر دامن زنان را می‌گیرد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد برگزاری جلسات مجازی به عمیق‌تر شدن شکاف‌های جنسیتی در فضاهای شغلی منجر شده است. همچنین‌ انجمن روانشناسانِ آمریکایی، گزارش‌هایی از بالا رفتن میزان فشار و استرس و به ‌خطر افتادنِ سلامت روانی زنان در نتیجه دورکاری ارائه کرده است.

در گزارش محققان دانشگاه استنفورد آمده است که مشکلات ناشی از تماس‌های تصویریِ طولانی چندان پیچیده نیستند، اما کاملاً جدی و فرسوده‌کننده هستند. مردم در یک جلسه حضوری به یکدیگر خیره نگاه نمی‌کنند و باید فاصله خود را با هم حفظ کنند.

افرادِ حاضر در یک جلسه حضوری سر خود را با یادداشت‌برداری و مطالعه گرم می‌کنند تا مجبور نشوند به دیگری خیره نگاه کنند. اما افراد در یک جلسه مجازی مجبورند مدام با هم ارتباط چشمی برقرار کنند و می‌بایست برای نشان‌ دادن تأیید و توجه خود به دیگری، بیشتر از جلسات حضوری از زبان بدن خود بهره ببرند.

اکثر نرم‌افزارهای برقراری تماس تصویری این امکان را دارند که میزان مشارکت و توجه شما را در جریان جلسه نشان ‌دهند. فرض کنید یک نفر در جهان واقعی، آینه‌ای در دست بگیرد و تمامیِ کارهای شما را دنبال کند؛ اینکه شما در زمانی که با دیگران صحبت می‌کنید چه شکلی هستید، چه تصمیماتی گرفتید و بقیه نسبت به نظرات شما چه بازخوردی نشان داده‌اند. احتمالاً اگر دیوانه نشوید، درگیر خودانتقادی و خودتخریب‌گری شدیدی نسبت به خودتان خواهید شد.

مواردی از همین دست باعث شده محققان دانشگاه استنفورد در سال گذشته، پرسشنامه‌هایی را برای حدود 10 هزار نفر ارسال کنند و با شاخص‌هایي، میزان فرسودگی و خستگی عمومی، اجتماعی، عاطفی، بصری و انگیزشیِ آن‌ها را مورد ارزیابی قرار دهند.

در بررسی‌های اولیه آن‌ها نشان داده شد که زنان در تمامی سنين، حدوداً 14 درصد بیشتر از مردان در معرضِ خستگیِ ناشی از دورکاری و تماس‌های تصویری قرار دارند. زنان بیشتر از مردان از دیدنِ مداوم تصویر خود در صفحه روبه‌رویشان مضطرب می‌شوند و بیشتر نگران واکنش‌های غیرکلامی خود هستند.

جالب اینکه فعالیت‌هایی مانند چت گروهی و ضرورت واکنش نشان‌ دادن به صحبت‌های همکاران، زنان را با فشار مضاعفی از کار احساسی مواجه کرده است. مثلاً اینکه تصمیم بگیرند آیا درست است به صحبت‌های همکارشان واکنشی نشان دهند یا خیر، برايشان اضطراب‌آور است.

زنان به ‌طور سنتی مسئول انجام کارهای خانگی هستند و در میان جلسات، به‌ جای استراحت باید غذا درست کنند و به بچه‌ها رسیدگی کنند. در واقع آن‌ها علاوه‌ بر وظايف شغلي خود، باري از كارهاي بدون دستمزد را نيز بر دوش مي‌كشند؛ اتفاقی که فرسودگی و خستگی بیشتر آن‌ها نسبت به مردان را توضيح مي‌دهد.

تمامی این نکات باعث شده که بسياري از شرکت‌های بزرگ، روزهایی را در هفته، روز بدون تماس تصویری اعلام کنند یا در صورت امکان، روشن کردن دوربین در جلسات را اختیاری کنند.