کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
امروزه خردهفروشی یکی از صنایعی است که بازار آن بیشترین میزان تغییر و تحول را به خود دیده است. از جنجالهای خبری و وضعیت بحثبرانگیز کارمندان ابرشرکتهایی مانند آمازون و والمارت گرفته تا آنلاین شدن گسترده خدمات این حوزه به واسطه کرونا، همه دست به دست هم دادهاند تا پیشبینی آینده این صنعت عظیم با دشواریهای بسیاری همراه باشد.
در این بین، بقای خردهفروشی سنتی به شکل آفلاین و شغلهای وابسته به آن هر روز بیشتر در خطر است. مشکلات گسترده در زنجیرههای تأمین کالا و آشکار شدن ضعف کلی آن در دوران بحران کرونا، در کنار مشکلات بسیاری که همهگیری به بار آورده، فضای نوآوری در این حوزه را بیش از پیش فراهم کرده است. نوآوریای که در بازار تحت انحصار ابرشرکتهای خردهفروشی، جای آن خالی است.
طی سالیان اخیر این فضای خالی برای نوآوری توسط شرکت کاستکو (Costco) پر شده است. کاستکو یک شرکت بینالمللی واقع در ایالات متحده است که در زمینه خردهفروشی انحصاری فعالیت میکند و علیرغم پیشینه طولانی خود به عنوان یک شرکت خردهفروشی – پیشینهای که به دهه ۸۰ میلادی بازمیگردد – تنها در سالیان اخیر و دوران کرونا با نوآوریهای خود بهسرعت توانسته در میان ده خردهفروش بزرگ دنیا جای بگیرد. کاستکو با شیوههای مدرن و ادغامی خود در حوزه خردهفروشی شناخته میشود؛ شیوههایی که به عقیده برخی با توجه به معایب گسترده در دیگر خردهفروشهای بزرگ، بهتدریج تبدیل به روندهای عادی این صنعت خواهند شد.
اما کاستکو چگونه کسب درآمد میکند؟ شاید برای بسیاری از افراد پاسخ این سؤال بدیهی باشد، زیرا شرکت کاستکو یک خردهفروش است. اما جالب است بدانید که درآمد کاستکو از فروش مستقیم محصولات، تنها ۳ درصد از کل درآمد این شرکت است. در عوض، کاستکو از مدل کسبوکاری پیروی میکند که برخی به آن «خردهفروشی انحصاری» میگویند.
در این مدل، برای اینکه بتوانید از کاستکو خرید کنید، باید کارت عضویت این فروشگاه را تهیه کنید. این کارتها در دو قیمت ۶۰ و ۱۲۰ دلار برای عضویت سالانه عرضه میشوند که تفاوت میان این دو کارت در مواردی مانند تخفیفهاست. هر مشترک میتواند یک کارت اضافه نیز برای یکی از اعضای خانواده خود دریافت کند و در ازای پرداخت این حق عضویت سالانه، مشترکان کاستکو میتوانند با خرید از این فروشگاه تخفیفهایی باورنکردنی را که حتی در مواردی تا ۸۰ درصد نیز میرسد، تجربه کنند. این حق عضویت سالانه، بخش اصلی درآمد کاستکو را تشکیل میدهد.
با وجود اینکه تقریبا هر کالایی در فروشگاههای کاستکو پیدا میشود، تمرکز این شرکت بیشتر بر کالاهای انبارشوندهای است که نرخ فروش و حجم معامله بالایی دارند. حجم اجناسی که در هر انبار نگاه داشته میشود نیز نسبتا پایین و محدود به ۳۷۰۰ قلم است. در مقایسه با والمارت که بیش از ۳۰ هزار قلم را در هر انبار نگاه میدارد، این تنوع بسیار پایینی است. اما فروش آنی و پرحجم کاستکو از این حجم پایین و استمرار سفارشهای جدید به تولیدکنندگان توسط این شرکت، به کاستکو کنترل بیشتری در خرید عمده با قیمت نازل میدهد. آنها میتوانند در بسیاری از موارد از واسطهها گریخته و خرید را به طور مستقیم از تولیدکننده انجام دهند و سپس به عرضه آن به شکل خرد بپردازند.
در طول دهه گذشته، تعداد این اشتراکها از ۳۱ میلیون در سال ۲۰۱۸ به ۵۸ میلیون در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. نرخ تمدید این اشتراکها نیز به طور مداوم بالای ۹۰ درصد در ایالات متحده و کانادا و ۸۵ درصد در دیگر کشورهاست. تمدیدهایی که برای کاستکو منبع ثابتی از درآمد مستمر و قابل اطمینان است. درآمد کاستکو در سال ۲۰۲۰ تنها از طریق این حق اشتراک شش میلیارد دلار بود که بخش اصلی سود خالص کاستکو از درآمد کلی ۱۶۶ میلیارد دلاری این شرکت را تشکیل میداد. شرکتی که در دهه 80 میلادی تنها یک انبار برای دیگر خردهفروشهای محلی بود، حالا ۸۰۳ شعبه در سراسر دنیا دارد.