اوپکس چالش فنی راه‌اندازی صرافی را برطرف می‌کند/گفت‌وگو با سیاوش تفضلی، هم‌بنیان‌گذار اوپکس

راه‌اندازی صرافی رمزارزی حالا برای بسیاری یک فرصت مناسب برای سرمایه‌گذاری روی آینده است. اما چالش‌های فنی و تکنیکی و امنیتی این پلتفرم‌های چیزی نیست که بتوان به‌راحتی برای آنها راهکار پیدا کرد. سیاوش تفضلی می‌گوید کسب‌وکار جدید آنها در پی رفع این چالش و راحت‌تر کردن ورود علاقه‌مندان به این راه‌اندازی کسب‌وکار در حوزه تبادل است.

راجع به پلتفرم اوپکس توضیح بدهید. چگونه ایده طراحی آن مطرح شد؟
اوپکس یک نرم‌افزار صرافی متن‌باز است. عنوان هم از open source exchange گرفته شده است. ما اوپکس را طراحی کردیم تا بتوان با استفاده از آن پلتفرم‌ها و بازارهای معاملاتی کریپتوکارنسی‌ها را راه‌اندازی کرد. ساختار کلی اوپکس محدودیتی ندارد و شما می‌توانید هر نوع دارایی را در آن لیست کنید و برای آن یک بازار معاملاتی بسازید.

داستان طراحی اوپکس به زمانی برمی‌گردد که هم‌بنیان‌گذاران اصلی به این نتیجه رسیدند که چنین نیازی در بازار رمزارز وجود دارد. من مدیرعامل یک شرکت نرم‌افزاری به نام نیلین هستم. کار این شرکت تولید نرم‌افزارهای بانکداری و پرداخت است. این شرکت را شش سال گذشته به همراه شریکم مریم نعمتی راه‌اندازی کردیم. دو سال پیش سهیل نیکزاد به سراغ ما آمد و قصد داشتیم یک صرافی رمزارز را با همکاری همدیگر توسعه دهیم و راه‌اندازی کنیم. در آن زمان جنبه‌های مختلف موضوع و نمونه‌های بازار را بررسی کردیم.

اولین چیزی که سمت آن رفتیم و فکر کردیم می‌تواند خیلی زود ما را به جواب برساند، استفاده از نمونه‌های متن‌باز صرافی‌های متمرکز کاستودی بود. فکر می‌کردیم می‌توانیم خیلی راحت از آنها استفاده کنیم و به‌عنوان یک شرکت نرم‌افزاری روی آن سفارشی‌سازی خود را انجام دهیم و مسیرمان را در پیش بگیریم. فکر می‌کردیم که زمان رسیدن ما به بازار را خیلی کوتاه می‌کند.

اما ناامید شدیم. بعد از اینکه چند بار نمونه‌ها را بررسی، آزمایش و راه‌اندازی کردیم به نتایج دلخواه دست نیافتیم. این شد که به سمت نرم‌افزارهای رمزارزی که فروشی هستند، رفتیم. اما آنها هم نتوانستند رضایت کامل ما را جلب کنند. برخی موارد هزینه مناسبی نداشتند، برخی شفافیت کافی را نداشتند و اطلاعات کافی در مورد نحوه عملکردشان به ما نمی‌دادند و در انتقال فناوری مقاومت وجود داشت.

ما به‌عنوان یک شرکت نرم‌افزاری که در حوزه بانکی فعالیت می‌کردیم و سال‌ها در زمینه بلاکچین تجربه داشتیم، می‌دانستیم که نمی‌توان به پروژه بلاکچینی که روی کد آن تسلط کافی نداریم، اعتماد کرد. ممکن بود خطراتی را برای ما به‌دنبال داشته باشد.

به این نتیجه رسیدید که خودتان یک نمونه تازه طراحی کنید؟
بله فکر کردیم که محصول را از ابتدا توسعه بدهیم. در مورد بعضی از ماژول‌ها و قسمت‌های مختلف اوپکس، دانش سازمانی وجود داشت. حتی نمونه‌های کد برخی از آنها را نیز داشتیم؛ برای مثال مدیریت کاربران، کیف پول‌های درون‌سیستمی ‌‌و ارتباط با شبکه‌های بلاکچینی. اما بخش‌هایی هم وجود داشت که در حیطه کاری ما نبود و مهم‌ترین آنها هسته معاملاتی سیستم بود.

بنابراین مسیر را با مدیریت مریم نعمتی طی کردیم تا جوانب مختلف را بررسی کنیم و ببینیم چه کارهایی باید انجام دهیم. در همین حین متوجه شدیم که جالب‌تر از راه‌اندازی یک صرافی رمزارزی که به‌صورت B2C به کاربران خدمات ارائه می‌دهد، فعالیت در حیطه خلئی است که در صرافی‌های رمزارز متن‌باز وجود دارد. برای ما جالب بود و چالش‌های جالب‌تری داشت. همچنین مدل B2B به مدل کسب‌وکاری ما، نزدیک‌تر بود.

مخاطب هدف ما برای اوپکس هر شرکت یا نهادی بوده که بخواهد یک صرافی رمزارز با مدل بازار معاملاتی داشته باشد؛ نیاز صرافی رمزارز ممکن است جنبه‌های مختلفی پیدا کند

این فرایند از چه زمانی شروع شد؟
بنابراین از مهرماه ۱۳۹۹ به سمت توسعه یک صرافی رمزارزی رفتیم که متن‌باز باشد، کد آن با لایسنس‌های مناسب در اختیار کاربران قرار بگیرد و کاربران هم کد را ببینند و هم بتوانند استفاده تجاری از آن بکنند. همچنین بتوانیم مدل کسب‌وکاری خود را نیز با آن ادامه بدهیم، محصول را سفارشی‌سازی و به سفارش کاربران قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه کنیم تا بدین ترتیب در قالب یک شرکت نرم‌افزاری با خدمات متن‌باز شروع به کار کنیم.

بدین صورت اوپکس در دو بخش متولد شد. یک بخش توسعه‎ای که در ابتدا متشکل از من و مریم نعمتی بود و کم‌کم سایر دوستان به ما پیوستند. بخش دیگر هم مارکتینگ بود و با مدیریت سهیل نیکزاد که مدیرعامل اوپکس نیز هستند، آغاز به کار کرد.

ماهیت و هدف این پلتفرم چیست؟ در مورد خدماتی که ارائه می‌دهد، بیشتر توضیح دهید.
همان‌طور که اشاره کردم، اوپکس یک نرم‌افزار صرافی رمزارز برای راه‌اندازی صرافی‌های رمزارز کاستودی است. مثل نمونه‌های مشابه در سایر دنیا، دارایی‌های کاربر را می‌گیرد، تابلوی معاملاتی دارد و کاربران می‌توانند در آن خریدوفروش رمزارزهای مختلف را انجام دهند و هر وقت هم که بخواهند، رمزارزهای خود را به فروش برسانند. نمونه خارجی آن بایننس و مدل داخلی آن نوبیتکس یا اکسیر است. اوپکس نرم‌افزاری است برای راه‌اندازی چنین مدل‌هایی.

تمام نرم‌افزارهای اکسچنج در حالت پایه همین کارها را انجام می‌دهند و در واقع زیرساختی هستند برای اینکه کاربر در آن ثبت‌نام کرده و دارایی‌هایش را واریز کند و در ازای آن اعتبار درون‌سیستمی‌‌اش افزایش یابد. سپس بتواند دارایی‌اش را در تابلوهای مختلف معاملاتی خریدوفروش کرده و هر زمان که بخواهد این دارایی را به‌صورت رمزارز مورد نظر خود برداشت کند.

اوپکس هم همین چند عملکرد شناخته‌شده را در اتصال به شبکه‌های بلاکچینی متنوع ارائه می‌دهد. در حال حاضر شبکه‌های بایننس، بیت‌کوین، اتریوم و البته توکن‌های ذیل آنها را پشتیبانی می‌کند. ولی هم خودمان شبکه‌هایی را به اوپکس اضافه خواهیم کرد و هم به سفارش کاربران می‌توانیم شبکه‌های جدید دیگری را اضافه کنیم و دامنه پوشش را گسترش دهیم.

مخاطب هدف شما چه کسانی هستند؟ تاکنون مشتری ایرانی یا خارجی جذب کرده‌اید؟
مخاطب هدف ما برای اوپکس هر شرکت یا نهادی بوده که بخواهد یک صرافی رمزارز با مدل بازار معاملاتی داشته باشد. نیاز صرافی رمزارز ممکن است جنبه‌های مختلفی پیدا کند. در یک حالت آن نهاد یا شرکت می‌خواهد یک صرافی رمزارز راه‌اندازی کند و به کاربران مانند یک صرافی کلاسیک رمزارزی خدمات ارائه بدهد.

در حالت دیگر هم می‌خواهند به محصول‌شان که برای مثال می‌تواند یک نئوبانک یا یک سامانه Remittance باشد، ارزش‌افزوده‌ای برای تبادل دارایی بیفزایند؛ یا به‌صورت یک صرافی مستقل نمود بیرونی پیدا می‌کند، یا اینکه در لایه‌های زیرین محصول دیگری باز هم در جایگاه ارائه‌دهنده سرویس مبادله‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر کسب‌وکاری که به چنین مدلی نیاز داشته باشد، می‌تواند مشتری بالقوه ما باشد.

چه خدماتی به مشتریان خود ارائه می‌دهید؟
یکسری از کاربران ممکن است از کد منبع اوپکس استفاده و بدون داشتن تعامل مستقیم با ما، محصول را راه‌اندازی کنند. با توجه به اینکه لایسنس محصول متعلق به ام‌آی‌تی است، مشکلی برای آنها پیش نمی‌آید و می‌توانند مسیر را ادامه بدهند. اما بخش دیگری از این بازار وجود دارد که ما فعالانه‌‌تر روی جذب آن کار می‌کنیم که مشتریان سازمانی بزرگ هستند؛ مثل بانک‌ها یا صرافی‌هایی که می‌خواهند به سیستم‌های پایدار و مقیاس‌پذیر‌ مهاجرت کنند یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری دیگری که می‌خواهند به این حوزه وارد شوند. این قسمتی از بازار است که می‌توانیم به آن خدمات نصب، نگهداری، سفارشی‌سازی و غیره را ارائه دهیم.

چند ماهی است که محصول کامل شده و می‌تواند به مشتری نهایی عرضه شود. در حال حاضر با دو مشتری مذاکره می‌کنیم؛ یکی برای راه‌اندازی سرویس داخلی و دیگری هم برای راه‌اندازی سرویس خارجی. مذاکرات در حال نهایی‌شدن است که ان‌شاءالله بعد از سال جدید پیاده‌سازی و عرضه محصول را آغاز می‌کنیم.

سرمایه‌گذاری روی این کار به چه نحوی بوده؟ سرمایه‌گذار چه کسی یا کسانی بودند؟ میزان سرمایه چقدر بوده؟
ما از زمان آغاز پروژه به‌دنبال سرمایه‌گذار هم بودیم. خوشبختانه در مرحله ابتدایی پروژه، تا دی‌ماه ۱۳۹۹، برای ۱۵ درصد از سهم پروژه یک و نیم میلیارد تومان سرمایه جذب کردیم. سرمایه‌گذاران هم شخصی هستند و برای رسیدن پروژه به این نقطه خیلی با ما همراهی کردند. اکنون هم در حال گفت‌وگو برای پیش‌بردن مرحله بعدی جذب سرمایه هستیم تا بتوانیم محصول را در خارج از کشور عرضه کنیم.

ویژگی‌های خاص اوپکس چیست؟ ممکن است این ویژگی‌ها به بین‌المللی‌شدن این پلتفرم منجر شود؟
دلیل تولید چنین محصولی این است که اوپکس بتواند مجموعه خوبی از شبکه‌های بلاکچینی را پوشش دهد، همچنین قادر باشد شبکه‌هایی را نیز که الان وجود ندارند و در آینده در قالب عرفی شبکه‌های بلاکچینی قرار می‌گیرند، به‌راحتی به مجموعه پشتیبانی اوپکس اضافه کند. افزون بر این، اوپکس برای اینکه بتواند به تعداد زیاد و همزمانی کاربران پاسخ دهد، باید مقیاس‌پذیر باشد.

ساختار کلی اوپکس به‌صورت ماژولار طراحی شده و اجازه می‌دهد بسته به شرایطی که وجود دارد، از ماژول‌های مختلف اوپکس چندین نمونه بالا بیاوریم و سرویس ارائه دهیم. برای نمونه اگر شما صرافی داشته باشید که بار زیادی را روی جفت‌ارز بیت‌کوین و تتر داشته باشد و سایر ارزها لود زیادی مصرف نکنند، می‌توانید دو ماژول از ماشین معاملاتی را بالا بیاورید.

در پاسخ به اینکه این ویژگی‌ها می‌توانند باعث شوند که اوپکس بین‌المللی شود، باید بگویم بله. در مقایسه با سایر بازیگرانی که نرم‌افزارهای رمزارز B2B ارائه می‌دهند، فکر می‌کنیم بسته محصول و کد منبعی را که در اختیار کاربر قرار می‌دهیم و سورس‌های انتقال فناوری‌مان، باعث می‌شود مشتری ما که این سرویس‌ها را به کاربران نهایی ارائه می‌دهد، بداند که از چه چیزی استفاده می‌کند و می‌تواند محصول را دریافت و از آن خود کند و در سازمان خودش مسیر توسعه‌اش را ادامه بدهد. فکر می‌کنیم اینها مزیت‌هایی هستند که می‌توانند اوپکس را بین‌المللی کنند.

با بزرگ‌تر شدن بازار می‌توان انتظار داشت که بازی به نفع مردم تمام شود و مردم بتوانند خدمات بهتری دریافت کنند.

چشم‌انداز آینده و برنامه‌های آتی اوپکس چه هستند؟
در زمینه برنامه کوتاه‌مدت باید بگویم ما برای ارائه محصول به مشتری اول‌مان در حال آماده‌سازی هستیم و منتظریم که بازخوردهای آنها را بگیریم و مشکلات احتمالی را که در نرم‌افزار وجود دارد، رفع کنیم و وضعیت نرم‌افزار را بهبود ببخشیم. سپس از جنبه بازاریابی به بازارهای بزرگ‌تر و بین‌المللی فکر کنیم که جذب سرمایه مرحله دوم هم در این راستاست تا سرمایه مورد نیازمان برای این مسیر تأمین شود.

از نظر قابلیت‌های نرم‌افزاری، دامنه شبکه‌های بلاکچینی و دامنه درگاه‌های پرداختی بیشتری را پوشش خواهیم داد. سعی می‌کنیم انواع معاملات مشروط را هم به اوپکس اضافه کنیم تا کاربران بتوانند معاملات مشروط انجام دهند.

در چشم‌اندازهای سال‌های بعدی می‌توان تمام قابلیت‌هایی را که در اکسچنج‌های بزرگ وجود دارند، به اوپکس اضافه کرد. از لحاظ بازاریابی گامی‌ که ‌در سال جدید پیش رو داریم، تأمین مشتریان داخلی و ورود به بازار بین‌المللی است.

این پلتفرم چه کمکی می‌تواند به فضای رمزارزی کشور کند؟
به نظر من به‌عنوان یک نرم‌افزار صرافی رمزارز، کاری که اوپکس می‌تواند انجام دهد، این است که مزیت رقابتی بار فنی را کم می‌کند. به‌نوعی دسترسی به کد منبع یک صرافی رمزارز را دموکراتیزه و راه‌اندازی یک صرافی رمزارز را برای گروه‌هایی که به لحاظ فنی خیلی قدرتمند نیستند، آسان می‌کند.

امیدواریم حضور اوپکس بتواند به ورود بیشتر کسب‌وکارها و شرکت‌ها و صنایع به این حوزه کمک کند، دامنه استفاده رمزارزها و شناخت مردم از رمزارزها را گسترش دهد و مدل‌های کسب‌وکاری مختلفی را در حوزه کریپتوکارنسی ارائه دهد. قاعدتاً با بزرگ‌تر شدن بازار می‌توان انتظار داشت که بازی به نفع مردم تمام شود و مردم بتوانند خدمات بهتری دریافت کنند.

در این مسیر با چه چالش‌هایی مواجه شدید؟
من بیشتر با چالش‌های فنی توسعه نرم‌افزار مواجه بودم، اما چالش‌های بازاریابی هم داشتیم. در گام اولی که می‌خواستیم محصول را بفروشیم به مشکلاتی برخوردیم. برای مثال به‌دلیل ابهاماتی که در قانون‌گذاری وجود دارد، مشتریان خیلی راغب به ورود به این عرصه نیستند. چون نمی‌دانند که در آینده چه اتفاقی می‌افتد. ممکن است قانون جدیدی تصویب شود و همه‌چیز را تغییر دهد.

به نظر شما روندهای سال آینده دنیای رمزارز و بلاکچین چه هستند؟
امروز که با شما حرف می‌زنم، روز اول حمله روسیه به اوکراین است و این اتفاقی است که حتی بیش از کرونا می‌تواند زندگی ما را تغییر دهد. بنابراین پیش‌بینی این دنیا راحت نیست.

به نظر من، اگر این اتفاقات نیفتاده بود، روند سال آینده ادامه متاورس‌ها و ان‌اف‌تی‌ها می‌بود. احتمالاً استفاده بیشتر از مفاهیم بلاکچینی برای احراز هویت و سطوح خاصی از آن، روند می‌شدند.

اما فکر می‌کنم اتفاقات این روزها و عواقب آن دوباره توجه‌ها را به جنبه ذخیره ارزش و ابزار پرداختی کریپتوکارنسی‌ها معطوف خواهد کرد و در چنین نگاهی بیت‌کوین نیز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و دوباره سهمش از بازار رمزارزها صعودی خواهد شد.