کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
به نظر می‌رسد امروز دیگر استخراج بیت‌کوین چندان سودآور نیست. استخراج این رمزارز زمانی سودآور است که هزینه آن کمتر از پاداش و کارمزد تراکنش بیت‌کوین باشد، اما بازار نزولی بیت‌کوین سودآوری استخراج را با مشکل مواجه کرده است.
در ۲۱ ماه ژوئن که قیمت بیت‌کوین به حدود ۲۰ هزار دلار رسیده بود، شرکت بیت‌فارم (Bitfarm) که یکی از استخراج‌کنندگان بزرگ است، برای آنکه ترازنامه‌اش را تقویت کند، معادل ۸۲ میلیون دلار بیت‌کوین فروخت.
با وجود آنکه قیمت بیت‌کوین در مقایسه با اوجش در ماه نوامبر ۲۰۲۱ (۶۹ هزار دلار) افت خیلی زیادی داشته، سختی استخراج همچنان در حال افزایش است.
دلیلش آن است که ماینرها استخراج بیت‌کوین را کند یا متوقف نکرده‌اند. در نتیجه وقتی شبکه کل قدرت محاسباتی را افزایش دهد، استخراج دشوارتر و در نتیجه گران‌تر می‌شود.
در چنین شرایطی که بیت‌کوین سودی ندارد، بعضی از دارندگان بیت‌کوین که همواره از بیت‌کوین سود می‌کردند، بیت‌کوین‌های خودشان را با قیمت پایین می‌فروشند تا هزینه‌های استخراج‌شان را تأمین کنند؛ بنابراین پرسش بزرگ این است که چرا؟ آیا استخراج بیت‌کوین هنوز یک سرمایه‌‌گذاری سودآور است؟ پایان این بازی چیست؟
موقعیت منفی
برای پاسخ به این سؤال با «دیوید کانلیس» (David Canellis) گفت‌وگویی انجام شده است؛ موضوع گفت‌وگو این است که چگونه می‌توان سودآوری استخراج بیت‌کوین را اندازه‌گیری کرد.
به گفته کانلیس، بیت‌کوین تنها زمانی سودآور است که هزینه‌های استخراج آن از پاداش‌ها و کارمزدهای تراکنشش کمتر باشد. این ساده است، اما مکانیسم تعیین هزینه‌ها چندان ساده نیست. به نظر وی عوامل تعیین‌کننده هزینه، متفاوت و متعدد هستند و بهتر است برای تجزیه‌وتحلیل سود، رفتار ماینرها ارزیابی شود.
کانلیس این رفتار ماینرها را که بیت‌کوین را با قیمت پایین می‌فروشند، نشانه بالا بودن هزینه‌های استخراج می‌داند. به‌ویژه با توجه به اینکه ماینرهای بیت‌کوین متعهدترین دارندگان این رمزارز هستند، اگر سناریوی بازار ایده‌آل باشد، آنها بیت‌کوین خود را در بازار گاوی می‌فروشند و در مقابل در بازار خرسی، بیت‌کوین ذخیره می‌کنند.
برای مثال وقتی بیت‌کوین در زمستان و بهار ۲۰۲۱ صعودی بود، ماینرها سود زیادی کردند. برای مدت کوتاهی، موقعیت ماینرها به منفی ۲۴.۰۰۰ بیت‌کوین در ماه رسید؛ این عدد نشان می‌دهد که در ترازنامه ماینرها بیش از آنکه بیت‌کوین وارد شود، بیت‌کوین خارج شده است. در مقابل وقتی قیمت بیت‌کوین در حال کاهش است، موقعیت ترازنامه ماینرها معمولاً مثبت است؛ این نشان می‌دهد که برای تأمین هزینه‌های استخراج به اخذ سود بیت‌کوین نیازی ندارند.
حال اگر ماینرها در بازار نزولی ماه ژوئن فروش داشته باشند، نشانه آن است که افزایش هزینه‌ها ماینرها را مجبور کرده که برنامه کسب‌وکارشان را تغییر دهند، اما این لزوماً نشانه تسلیم‌شدن نیست. تسلیم زمانی اتفاق می‌افتد که ماینر از شبکه خارج شود.
فروش اخیری که در میان ماینرها اتفاق افتاده، نشان از یک جنگ فرسایشی دارد. در چنین موقعیتی فعالیت ماینرها حتی با وجود زیان‌دادن دوبرابر می‌شود. در واقع آنها هر کاری می‌کنند تا چراغ را روشن نگه دارند و این امیدواری را دارند که در میان آخرین هودلرها باشند.
ماینرها چرا کنار می‌کشند؟
برای اینکه درک کنیم ماینرها چگونه مجبور به تسلیم‌شدن می‌شوند، باید توضیح دهیم که نقش نرخ هش یا هش‌ریت در تعیین هزینه‌های بیت‌کوین چیست. «نرخ هش بیت‌کوین» به معنای قدرت محاسبانی کل در شبکه بیت‌کوین است. یعنی تعداد محاسباتی که شبکه در هر ثانیه انجام می‌دهد.
دانستن این نکته لازم است که ورود رایانه‌ها و قابلیت استخراج بیشتر به شبکه، محاسبه را دشوارتر می‌کنند. در چنین شرایطی ماینرها برای به دست آوردن همان مقدار پاداش باید از برق بیشتری استفاده کنند. در مقابل وقتی قدرت محاسباتی از شبکه خارج می‌شود، یعنی رایانه‌های کمتری در حال کار هستند، نرخ هش و سختی شبکه کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین ماینرها برای استخراجِ همان مقدار بیت‌کوین، انرژی کمتری صرف می‌کنند.
در نتیجه، نرخ هش با مصرف انرژی ماینرها ارتباط مستقیمی دارد و شاخصی برای تعیین هزینه‌های کل است. علاوه بر آن متغیرهایی مثل مکان و مقیاس فعالیت و نگهداری هم نقش دارند، اما پس از هش‌ریت، دومین متغیر بزرگ موضوع تأمین مالی است. بسیاری از شرکت‌های ماینر علاوه بر هزینه‌های عملیاتی، بدهی هم دارند؛ بنابراین حتی اگر طبق محاسبه بر اساس قیمت بیت‌کوین و نرخ هش، فعالیت استخراج سودآور باشد، مسئله بدهی و تعهدات شرکت می‌تواند آن را تحت‌الشعاع قرار دهد.
تعداد زیادی از ماینرها برای تأمین مالی گسترش عملیات استخراج‌شان وام گرفته‌اند. آنها برای دریافت وام با بهره بالای ۳۰ درصد، بیت‌کوین خرج نکردند، بلکه از تجهیزات استخراج و پاداش‌هایشان به‌عنوان وثیقه استفاده کردند. بسیاری از وام‌دهندگان دکل‌های استخراج را به‌عنوان وثیقه قبول کردند.
چنین کاری از دو جهت به ماینرها فشار آورده است؛ اول با توجه به اینکه بخش مهمی از تجهیزات‌شان به‌عنوان وثیقه قفل شده، برای ماینرها دشوار است که در زمان سودآوری پایین تولیدشان را کاهش دهند. دوم بازپرداخت وام، هزینه‌ها را به قدری افزایش می‌دهد که عدم سودآوری را تشدید می‌کند.
بنابراین اگر ماینرها برای بازپرداخت وام دچار مشکل شوند، مجبورند یا بیت‌کوین‌هایشان را نقد کنند یا ماشین و تجهیزاتی را که به وثیقه گذاشته‌اند، به وام‌دهنده تحویل دهند. در واقع این یک فشار یا خطر دوسویه است. از یک سو مشکلات ماینرها در بازپرداخت وام، بر وام‌دهندگان فشار می‌آورد و از سوی دیگر ماینرها ممکن است کل سپرده بیت‌کوین‌شان را از دست بدهند.
و اما یک خطر دیگر
ماینرها با خطر دیگری هم روبه‌رو هستند. در شرایط کنونی بازار، با فروپاشی استیبل‌کوین ترا/لونا و بحران شرکت‌هایی مثل سلسیوس و غیره، بسیاری از وام‌دهندگان تحت فشار قرار گرفته‌اند. اگر آنها دچار ورشکستگی شوند، ممکن است ماینرها وثیقه خود را از دست بدهند.
شکنندگی ترازنامه بعضی از وام‌دهندگان به این معناست که آنها همچنان نیاز دارند که ماینرها در کسب‌وکارشان باقی بمانند و بتوانند بازپرداخت وام را ادامه دهند. اما مسئله اینجاست که تداوم حضور ماینرهایی که سود نمی‌کنند، نرخ هش بیت‌کوین را به‌صورت مصنوعی بالا نگه می‌دارد و در واقع هزینه استخراج بیت‌کوین به سطح مقرون‌به‌صرفه کاهش پیدا نمی‌کند.
پس ماینرها چه سودی می‌برند؟ برای پاسخ‌دادن به این سؤال باید دانست که صرفاً مسئله بقا نیست که ماینرها را در موقعیتی غیرسودآور نگه می‌دارد. ماینرهایی که هنوز در حال مبارزه هستند، امیدوارند بازیگرانی که کارایی کمتری دارند، از بازی خارج شوند تا در نتیجه خودشان پاداش بیشتری از استخراج به دست آورند.
اکثر ماینرها پاداش‌شان را در یک استخر استخراج به اشتراک می‌گذارند. این استخر درآمد کل را بر اساس سهم نرخ هش هر ماینر توزیع می‌کند. این ساختار رقابت را افزایش می‌دهد؛ یعنی هر ماینر باید به نرخ هش خود اضافه کند تا سهم درآمدش افزایش یابد.
با توجه به اینکه مجموع پاداش بیت‌کوین در هر ۱۰ دقیقه یکسان است، ماینری که دوام بیاورد، هر بار سهم بیشتری نصیبش می‌شود. در نتیجه ماینرهایی که در بازی باقی می‌مانند، هم ترازنامه سودآوری را به دست می‌آورند و هم بیت‌کوین بیشتری با قیمت تخفیفی نصیب‌شان می‌شود.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/7yy5