شش کشور و ۸۰ درصد شرکت‌های برتر

در جهان انتشار فهرست شرکت‌های برتر موضوعی متداول است و هدف از آن بررسی وضعیت صنایع و کسب‌وکارها در سطح خرد و به شکل سالانه است. در شرایطی که بسیاری از گزارش‌ها با بررسی متغیرهای کلان به بررسی تحولات اقتصاد می‌پردازند، بررسی تحولات اقتصاد از مجرای فراز و فرود شرکت‌ها و عملیات تولید، فروش و درآمد آنها وجه دیگری از چهره یک اقتصاد ملی یا حتی کل اقتصاد جهان را به نمایش می‌گذارد.

گزارش ۵۰۰ شرکت برتر ایران نیز تصویر متفاوتی از اقتصاد ایران را نمایش می‌دهد. تصویری که از خلال آن می‌توان وضعیت شرکت‌های مختلف در سه قالب مالکیت عمومی، دولتی و خصوصی را به‌عینه دید، عملکرد آنها را نسبت به همتایان منطقه‌ای و بین‌المللی رصد کرد و در هر زیربخش، عملکرد بازیگران برتر را سنجید.

در عین حال با مرور گزارش‌های سالانه شرکت‌های برتر، می‌توان تأثیر این شرکت‌ها بر کل اقتصاد را دید و از اثر اقتصاد بر هر صنعت در یک بازه زمانی یک ساله فهمی عمیق پیدا کرد.

یک بخش مهم از گزارش IMI500 سازمان مدیریت صنعتی که در روز برگزاری همایش اشارات متعددی به آن شد، عدم حضور شرکت‌های ایرانی در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان است.

بررسی کارنگ نشان می‌دهد علیرغم حجم قابل توجه درآمد غول‌های حاضر در جمع ۵۰۰ شرکت برتر کشور، ایران هنوز نماینده‌ای در فهرست فورچون ۵۰۰ ندارد. آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین بازیگر در این فهرست، ۳۰.۵ درصد از کل شرکت‌های فهرست فورچون ۵۰۰ را در اختیار دارد.

چین با سهم ۲۸.۱ درصدی در رتبه بعدی قرار دارد و ژاپن با ۹.۳ درصد، آلمان با ۵.۸ درصد، فرانسه با ۴.۴ درصد و بریتانیا هم با ۲.۳ درصد در رتبه‌های بعدی سهامداران اصلی از ۵۰۰ شرکت برتر فورچون قرار دارند. این شش کشور در حالی بیش از ۸۰ درصد شرکت‌های فهرست فورچون ۵۰۰ را در خاک خود تأسیس کرده‌اند که باقی مناطق جهان کمی بیش از ۱۸درصد کل شرکت‌های فهرست مجله فورچون را به خود اختصاص داده‌اند.

از آنجا که بزرگ‌ترین شرکت‌های کشور صاحب سهم عمده فروش، اشتغال و صادرات کشور هستند، می‌توان آنها را بنگاه‌های بزرگ و پیشران کشور نامید. با این نگاه، اهمیت بررسی عملکرد این ۵۰۰ شرکت دارای اهمیت بسیاری است. سازمان مدیریت صنعتی اعلام کرده طی ۱۰ سال (۹۳-۱۳۸۳)، سهم بنگاه‌های بزرگ در ایجاد ارزش افزوده در حدود ۹۰ درصد بوده است.

تحلیل این همکار رسمی وزارت صمت این است که بنگاه‌های بزرگ اقتصادی در ایران شغل‌هایی ایجاد می‌کنند که در مقایسه با بنگاهای کوچک و متوسط، تأثیر بیشتری در رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی دارند. در بررسی این سازمان تأکید شده بنگاه‌های دارای ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر حدود ۴۷ درصد از کل مشاغل صنعتی را ایجاد کرده‌اند.

نکته جالبی که این بین نباید از کنار آن به‌سادگی گذشت، سهم بسیار بزرگ سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه در این قبیل بنگاه‌هاست. در جهان سالانه یک تریلیون یورو صرف تحقیق و توسعه در صنایع مختلف می‌شود که از این میزان، سهم ۲۵۰۰ بنگاه بزرگ و برتر جهان حدود ۹۰ درصد است. در واقع از سرمایه‌گذاری جهان در R&D صنعت، ۹۰۹ میلیارد یورو متعلق به بنگاه‌های بزرگ و بین‌المللی است.

عددی که احتمالاً در ایران هم با نسبتی بسیار کوچک‌تر، برای بنگاه‌های بزرگ کشور مصداق دارد و این شرکت‌ها پیش‌برنده تحقیق و توسعه صنعتی در کشور هستند. موضوعی که به نوعی بر اهمیت بسیار بالای شرکت‌های بزرگ در نقشه نوآوری ملی تأکید دارد.