که خوب و زشت و بد و نیک بر گذر دیدم / نصایح کمال‌الدین اسماعیل

کمال‌الدین اسماعیل فرزند جمال‌الدین محمد بن ‌عبدالرزاق اصفهانی، معروف به خلاق المعانی (۵۶۸-۶۳۵ ه.ق.) از بزرگان سبک عراقی در ادب فارسی است. زندگی وی همزمان با درگیری‌های خاندان‌های سلجوقی و خوارزمشاهی و کشمکش‌های مذهبی شیعه و سنی بوده که در سروده‌های وی نیز نمایان شده است.

از دید برخی تاریخ‌نگاران کمال‌الدین آخرین قصیده‌سرای بزرگ ایران است که در جریان حمله مغول و به دست آنان کشته شد. پدر وی (جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی) نیز از شعرای بزرگ ایران است.

کمال‌الدین در یکی از سروده‌هایش می‌گوید:

جهان بگشتم و آفاق سربه‌سر دیدم
بِمُردمی اگر از مردمی اثر دیدم
درین زمانه که دلبستگی‌ست حاصل او
همه گشایشی از چشمه جگر دیدم
امید منفعت از خلق منقطع شد از آنک
مزاج‌ها همه پر فضله ضرر دیدم
چو مردمی و وفا نامم از جهان گم باد
وفا ز مردم این عهد هیچ اگر دیدم
دهان به چرب‌زبانی کسی که نگشادست
ز سوز سینه چو شمعش گرفته‌سر دیدم
چو کوه هر که بیفشرد پا به سنگدلی
ز لعل ناب ورا طرف بر کمر دیدم
ز روزگار همین حالتم پسند آمد
که خوب و زشت و بد و نیک بر گذر دیدم
برین صحیفه مینا به خامه خورشید
نگاشته سخنی خوش به آب زر دیدم
که ای به دولت ده‌روزه گشته مستظهر
مباش غرّه که از تو بزرگ‌تر دیدم