گفت‌وگو با رضا فکوری/ بنیان‌گذار آسان بورس در جست‌و‌جوی شریک استراتژیک

رضا فکوری، کارشناسی ارشد خود را در رشته هوش مصنوعی از دانشگاه علم و صنعت اخذ کرده است. او از حدود ۲۲ سالگی در حوزه نرم‌افزار فعال بوده و تقریباً هفت سال است که در حوزه مالی فعالیت می‌کند. زمانی که فکوری فعالیت خود را در بازار بورس آغاز کرد، متوجه شد کار با بازارهای مالی بسیار وقت‌گیر و نیازمند توجه و دقت بسیار بالایی است.

کاری که با توجه ‌به دغدغه‌های زندگی امروزی، هرکسی از پس انجام آن برنمی‌آید. به همین علت تصمیم گرفت با به‌کارگیری دانش خود در زمینه نرم‌افزار و بازار مالی، دست به مکانیزه کردن فرایند تحلیل بزند. نیاز فکوری به طراحی و ساخت پلتفرم «آسان بورس» منجر شد.

آسان بورس محصولی است که به افراد کمک می‌کند تا بتوانند استراتژی‌های معاملاتی خود را طراحی کنند. با کمک این محصول، فرد نیازی به بررسی ۲۴ ساعته بازار ندارد. آسان بورس در سال‌های اولیه فعالیت خود توانست موفقیت‌ها و افتخاراتی کسب کند، اما به گفته فکوری هنوز به اهداف خود دست نیافته است.

چه شد که ایده طراحی این پلتفرم به ذهن‌تان رسید؟
فعالیت خودم در بورس از سال ۱۳۹۴ آغاز شد. با رفتن به کلاس‌های مختلف سعی کردم تحلیل را یاد بگیرم. با توجه‌ به اینکه تحلیل کار فرعی من بود و به فعالیت دیگری مشغول بودم، برخی مسائل را از دست می‌دادم و نمی‌توانستم همه فاکتورها را شناسایی کنم.

همین باعث می‌شد که تحلیل من در زمان کوتاه محقق نشود و چند روز بعد اتفاق مورد نظر پیش می‌آمد. به همین دلیل نمی‌توانستم از موقعیت‌ها استفاده درستی داشته باشم، با اینکه تحلیلم درست بود. همین باعث شد از دانش برنامه‌نویسی خود استفاده کنم و روند تحلیل را مکانیزه کنم. به‌ این ‌ترتیب از آنجا که وقت بررسی تمام اتفاقات را در طول شبانه‌روز نداشتم، سیستم به من اطلاع‌رسانی می‌کرد تا اگر اتفاق مورد نظر افتاد، به سراغ معامله بروم.

به همین ترتیب در سال ۱۳۹۶ از شغل قبلی خود استعفا دادم و آسان بورس را راه‌اندازی کردم. در سال ۱۳۹۷ یک نسخه صفر آسان بورس را آماده کردم و به استارتاپ‌های نمایشگاه بورس آن سال بردم. در آن نمایشگاه، آسان بورس جزو پنج استارتاپ برتر شناسایی شد. بدین‌گونه این ایده شکل گرفت و راه‌اندازی شد. درواقع نیاز خودم بود که تبدیل به یک محصول شد.

ممکن است راجع به عملکرد و کارایی آسان بورس بیشتر توضیح دهید؟

آسان بورس یک محصول پیشرفته است که به افرادی که در بازار بورس به‌صورت حرفه‌ای کار می‌کنند، مجموعه‌ای از خدمات را ارائه می‌دهد. آسان بورس خدمات فیلترنویسی، استراتژی معاملاتی، تست استراتژی در گذشته، ارسال هشدار در لحظه و مجموعه‌ای از اطلاعات اتفاقات لحظه‌ای بازار را ارائه می‌دهد.

در ابتدا، این مجموعه خدمات فقط برای کاربران حرفه‌ای تهیه ‌شده بود، اما در مراحل بعدی سعی کردیم این خدمات را ساده‌تر کنیم تا کاربران متوسط و متوسط رو به پایین هم بتوانند از آنها استفاده کنند.

من سال‌ها برنامه‌نویس بودم و می‌دانم که برنامه‌نویسی برای افرادی که متخصص نرم‌افزار نیستند، سخت است. ما با آسان بورس کاری کردیم که افراد نیازی به برنامه‌نویسی نداشته باشند. یعنی بتوانند بدون کدنویسی، استراتژی و فیلتر طراحی کنند.

به چه شکل؟

فیلترنویسی آسان بورس به‌صورت ویژوال است. در هر صفحه تعدادی بلاک وجود دارد که کاربر می‌تواند با چسباندن آنها به هم یک فیلتر بسازد. درواقع، این فیلتر بر اساس افکار و ایده‌های کاربر ساخته می‌شود و کار آن رصد بازار است.

برای مثال، فیلتر بررسی می‌کند که از بین دو هزار نمادی که در بازار وجود دارد، کدام نمادها ویژگی‌های خاص دارند. این ویژگی‌ها ممکن است از بعد بنیادی، تابلوخوانی یا تحلیل تکنیکال باشند.

کاربر می‌تواند فیلتر خود را بر اساس هرکدام از این ابعاد، به‌صورت ویژوال پیاده کند و با استفاده از فیلتر دریابد چه نمادهایی ویژگی‌های مورد نظرش را دارند.

در استراتژی، کاربر بر اساس ویژگی‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، می‌تواند شرایط خریدوفروش یک سهم را مشخص می‌کند. کاربر حتی می‌تواند حد سود یا ضرر را تعریف کند. به‌علاوه این امکان را دارد که این استراتژی را در گذشته تست کند که اگر این استراتژی در یک سال گذشته در بازار بورس تهران اجرا می‌شد، چقدر سود یا زیان به دست می‌داد.

پول اولیه، کارمزد و سایر موارد را هم می‌توان در استراتژی تنظیم کرد. نهایتاً سیستم به شما می‌گوید که استراتژی شما در چه نقاطی قوی و در چه نقاطی ضعیف است. کاربر پس از طی این مراحل و بررسی تمام موارد، وقتی به یک استراتژی خوب رسید، می‌تواند آن را در بازار لانچ کند. سپس این استراتژی، نقاط خرید و فروشی را که کاربر تعریف کرده است، به‌صورت هشدار برای او ارسال می‌کند. به ‌این ‌ترتیب لازم نیست مدام بازار را پیگیری کند.

آسان بورس نمونه داخلی یا خارجی دارد؟
زمانی که آغاز به کار کردم، یک سایت ایرانی وجود داشت که با برنامه‌نویسی می‌شد این کار را در آن انجام داد و این برنامه‌نویسی ویژوالی هم نبود. نمونه خارجی هم وجود نداشت. در یکی، دو سال اخیر چند نمونه خارجی ویژوال و بدون کدنویسی مشاهده کرده‌ام، اما نمونه ایرانی به این شکل و به‌صورت ویژوال و بدون کدنویسی ندیده‌ام.

جایگاه فعلی خود را چگونه می‌بینید؟
بازار هدف این ابزار کوچک است. به‌خصوص در ایران که به دانش تحلیل بهایی داده نمی‌شود. از این‌ جهت ما موفقیت بزرگی حاصل نکردیم. زیرا بازار هدف کوچک است و پلتفرمی ارائه داده‌ایم که باید درباره آن فرهنگ‌سازی کنیم و آموزش دهیم تا کاربران به سمت یادگیری تحلیلی بیایند و بعد از آن بتوانند از سیستم‌هایی مثل آسان بورس استفاده کنند.

اما از لحاظ فنی، در مقایسه با نمونه‌های مشابه و حتی غیرمشابه، آسان بورس تنها پلتفرم دانش‌بنیان است. ما دو سال گذشته مدارک خود را ارائه دادیم و بعد از بازدید کارشناسان، دانش‌بنیان نوع یک شناخته شدیم. به همین دلیل از لحاظ فنی عملکرد خوبی داشتیم. اما از لحاظ بازار، فروش و برندینگ ضعیف بودیم و متأسفانه نتوانستیم خود را به‌خوبی نشان دهیم و مشتری جذب کنیم.

این ضعف به مسئله سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذار هم مربوط می‌شود. سرمایه‌گذار خوب می‌تواند تأثیر مثبتی بر این روند بگذارد، اما متأسفانه سرمایه‌گذار خوب در این اکوسیستم نداشتیم؛ سرمایه‌گذاری که ما را در کنار اجزای دیگر پازل خود قرار دهد. چون ما تکه‌ای از پازل معامله‌گری هستیم و وجود تکه‌ها و ابزارهای دیگری چون کارگزاری و مشاوره سرمایه‌گذاری ضروری هستند. این تکه‌ها باید در کنار هم قرار بگیرند تا در نهایت قدرت کافی را داشته باشند؛ ولی ما در چنین اکوسیستمی نبودیم و تنها فعالیت می‌کردیم.

یعنی تابه‌حال جذب سرمایه نداشته‌اید؟
یک جذب سرمایه داشتیم، ولی سرمایه‌گذار ما در اکوسیستم نبود. به همین دلیل نمی‌توانست ما را به یک کارگزاری یا گروه مشاوره سرمایه یا یک سبدگردان مرتبط کند. سرمایه‌گذار ما فقط بودجه‌ای را وارد کسب‌وکار ما کرده و سهامی را در عوض آن دریافت کرده است. یعنی سرمایه‌گذار ما غیرهوشمند است.

ارزش سرمایه‌گذاری چقدر بود؟
این سرمایه‌گذاری در اواخر سال ۱۳۹۸ انجام شد و ارزش آن معادل یک میلیارد تومان در ازای ۳۱ درصد سهام آسان بورس بود. البته قرار شد در صورت فروش و انجام یکسری کارها تا آخر سال ۱۳۹۹، سهام سرمایه‌گذار از ۳۱ درصد به ۲۵ درصد کاهش پیدا کند. یعنی الان سهام سرمایه‌گذار ما ۲۵ درصد است.

ارزش فعلی آسان بورس چقدر است؟
ما ارزش‌گذاری رسمی انجام نداده‌ایم، بنابراین نمی‌توان ارزش فعلی و رسمی آسان بورس را لحاظ کرد. اما اگر بخواهیم بر اساس ساخت ارزش‌گذاری کنیم و فکر کنیم که امروز می‌خواهیم پروژه آسان بورس را عیناً بسازیم و زمان و تعداد برنامه‌نویسان و هزینه آنها را در نظر بگیریم، با هزینه‌های سال ۱۴۰۱ حداقل به ۱۵ میلیارد تومان و یک سال و نیم زمان نیاز است؛ لذا حداقل ارزش این پروژه بیش از ۲۰ میلیارد تومان است.

آسان بورس چه موفقیت‌هایی را کسب کرده است؟
ما منتخب پنج استارتاپ برتر فین‌استارز ۲۰۱۸، دارای مقام سوم پانزدهمین دوره دیموند پیچ سال ۱۳۹۷، محصول برگزیده ششمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعاتی برتر (فاب) سال ۱۳۹۷، دارای مقام دوم طرح استارتاپی در دهمین دوره جشنواره کارآفرینی دانشگاه شریف (VC CUP) در سال ۱۳۹۷ و دارنده مقام نخست نمایشگاه ITE 2019 در بخش استارتاپ‌های فین‌‌تک هستیم.

یکی از مشکلات ما در حال حاضر نداشتن سرمایه‌گذار از اکوسیستم است. سرمایه‌گذاری که از اکوسیستم نباشد، باعث قفل شدن کسب‌وکار می‌شود

شما هم مانند دیگر کسب‌و‌کارها، در آسان بورس با چالش منابع انسانی متخصص مواجه‌اید؟
با توجه ‌به اینکه من ۱۴ سال است که در دانشگاه تدریس می‌کنم، با شبکه‌ای از افراد در حال تحصیل یا فارغ‌التحصیل در ارتباط هستم. پیدا کردن نیروی انسانی در ایران مخصوصاً در حوزه ICT سخت است. متأسفانه مواد درسی این رشته در دانشگاه با نیاز بازار مطابقت ندارد. دانشگاه‌ها برنامه‌نویس تربیت نمی‌کنند و بیشتر روی مهندسی کامپیوتر تمرکز دارند. در حالی که بازار بیشتر به برنامه‌نویس نیاز دارد.

افراد فارغ‌التحصیل دو حالت دارند؛ یا در طول دوران تحصیل به دنبال کسب مهارت می‌روند یا بعد از فارغ‌التحصیلی وقتی می‌خواهند وارد بازار کار شوند، تازه متوجه می‌شوند که دانش آنها با نیازهای بازار کار مطابقت ندارد. درواقع افرادی که در این حوزه درس می‌خوانند، بعد از فارغ‌التحصیلی مهارت لازم را ندارند. به‌ این‌ علت است که بازار کار نیروی کمی دارد.

ما در تمام ماه‌های سال در حال مصاحبه برای جذب نیرو هستیم. هدف ما هم جذب نیروی مبتدی و آموزش آنهاست که در این راه موفق هم بوده‌ایم. تمام افرادی که از آسان بورس رفته‌اند، وارد شرکت‌های بزرگ شده‌اند که نشان می‌دهد در آموزش نیرو، موفق عمل کرده‌ایم.

آسان بورس چند کاربر دارد؟
ما از ابتدای سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را آغاز و از اردیبهشت همان سال شروع به جذب کاربر کردیم. از آن زمان تا امروز تقریباً ۹۵ هزار کاربر در آسان بورس ثبت‌نام کرده‌اند. اما در حال حاضر ما حدود ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کاربر فعال داریم. سایر کاربران به دلایل مختلف از بورس خارج شدند. یکی از دلایل مهم، ریزش بورس در سال ۱۳۹۹ بود. دلیل دیگر دشواری کار با پلتفرم است.

راجع به تأثیر اتفاقات بازار بورس روی کسب‌وکار خود بیشتر توضیح دهید.
اشتراک آسان بورس ماهانه است و کاربر در ازای دریافت آن می‌تواند از خدمات ما استفاده کند. جالب است که هر زمان شاخص بورس بالا می‌رود، نمودار فروش ما هم بالا می‌رود و برعکس. یعنی نمودار فروش ما کاملاً بر نمودار شاخص بورس منطبق است. بعد از سال ۱۳۹۹ بازار ما ریزش کرد و در سال ۱۴۰۰ مخصوصاً اواخر سال اوضاع خوبی نداشتیم. درواقع هزینه‌های ما از درآمدمان خیلی بیشتر است.

چشم‌انداز شما از آینده آسان بورس چیست؟
من فکر می‌کنم افراد آرام‌آرام باید معاملات الگوریتمی را یاد بگیرند. مثل بسیاری از ابزاری که ده سال گذشته وارد بازار شدند و افراد نحوه کار با آنها را بلد نبودند، یادگیری معاملات الگوریتمی هم به زمان نیاز دارد. شاید ما زودتر از زمانی که بازار به ما نیاز داشت، به آن وارد شدیم. برای مثال چهار سال گذشته افراد بسیار کمی در بازار ایران در مورد استراتژی معاملاتی می‌دانستند.

حتی محتوای خاصی هم در مورد آن وجود نداشت. اما الان مقالات و محتواهای بسیاری در این مورد وجود دارد. این نشان می‌دهد که اطلاعات و دانش مردم در حال افزایش است. با توجه‌ به این نکات فکر می‌کنم در آینده معاملات الگوریتمی در بازار ایران هم در بین مردم جا خواهد افتاد و مردم بیشتر به سمت ابزارهای نوین معامله‌گری روی می‌آورند.

برنامه‌های شما در این راستا چه هستند؟
ما برای ساده‌سازی پلتفرم برای کاربران کارهایی انجام داده‌ایم و کارهایی نیز در آینده انجام خواهیم داد. برای مثال بخشی با عنوان طراحی آسان ساخته‌ایم که محیطی شبیه به اکسل است و کاربر می‌تواند به‌راحتی در آن شرط‌های خود را وارد کند و آن شرط‌ها تبدیل به یک فیلتر می‌شوند.

محیط دیگری نیز به نام اسکرینر ایجاد کرده‌ایم که در آن کاربر تمام داده‌ها و شرط‌ها را مشاهده می‌کند و می‌تواند قسمت‌های مورد نیاز خود را جدا کند و با روشی ساده‌تر فیلتر خود را بسازد.

به‌علاوه ما قصد داریم بسته‌های فیلتر و استراتژی آماده‌ای را تهیه کرده و در اختیار کاربران قرار دهیم. همچنین تصمیم داریم بازاری بسازیم که در آن کاربران حرفه‌ای در آسان بورس بتوانند برای کاربران دیگر فیلتر و استراتژی طراحی کنند. این بازار دو حسن دارد؛ یکی اینکه شغل جدید ایجاد می‌کند و کاربران حرفه‌ای می‌توانند درآمد داشته باشند و دیگری اینکه کاربران مبتدی که توانایی طراحی فیلتر و استراتژی حرفه‌ای ندارند، می‌توانند از فیلتر و استراتژی‌های دیگران استفاده کنند.

چالش‌ها و نیازهای عمده کسب‌وکار شما چیست؟
ما باید یک شریک استراتژیک در این مسیر داشته باشیم؛ برای مثال یک کارگزاری که کاربران زیادی داشته باشد و بخواهد معاملات الگوریتمی و این خدمات را برای آنها فعال کند. این می‌تواند یک مسیر رشد و یک موقعیت برد-برد برای هر دو طرف باشد. یعنی هم به کاربران آن کارگزاری خدماتی ارائه می‌شود و هم کسب‌وکار ما رشد می‌کند. ضعف کسب‌وکار ما عدم ورود آن به اکوسیستم است. حضور در اکوسیستم می‌تواند برای ما مفید باشد.

یکی از مشکلات ما در حال حاضر نداشتن سرمایه‌گذار از اکوسیستم است. سرمایه‌گذاری که از اکوسیستم نباشد، باعث قفل شدن کسب‌وکار می‌شود. ما هم الان در این مراحل قرار داریم و به‌واسطه عدم توانمندی و عدم تصمیم‌گیری درست از سمت سرمایه‌گذار در این مرحله قفل شده‌ایم.

این تصمیم‌گیری‌های نادرست باعث جلوگیری از جذب سرمایه مجدد می‌شوند. اگر این روند ادامه‌دار باشد ما همچون سال‌های گذشته نمی‌توانیم به اهداف خود دست‌ یابیم. درواقع ما دور دوم جذب سرمایه را به علت تصور و تفکر اشتباه از دست دادیم.

مشکل دیگر اخذ مجوز است. ما در سال ۱۳۹۸ یعنی اولین سال فعالیت آسان بورس، معاملات الگوریتمی و اتو ترید را راه‌اندازی کردیم. در آن زمان اتوترید کاملاً مجاز بود و حتی به کاربران API هم داده می‌شد. به ما اعلام شد که چون مجوز ندارید، باید اتو ترید را ببندید. اما اصلاً مجوزی برای این کار نوشته نشده بود.

از سال ۱۳۹۸ تا الان این سرویس ما بسته است و تکلیف آن روشن نشده است. سال گذشته معاملات الگوریتمی را آزاد کردند اما باز هم نمی‌دانیم که از کجا و چگونه جهت دریافت مجوز اقدام کنیم. این عدم شفافیت و اینکه نمی‌دانیم چه مجوزی باید بگیریم و اصلاً مجوزی صادر می‌شود یا خیر، باعث آسیب‌دیدن کسب‌وکار ما شده است.