کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
مدت مدیدی از ظهور فناوری بلاکچین و محبوبیت کاربردهای مختلف آن نظیر رمزارزها در دنیا نمی‌گذرد. در این بین کشورهای زیادی این فناوری را پذیرفته و از آن به شکل‌های مختلف استفاده می‌کنند. کمااینکه آمار مثبت رشد اقتصاد دیجیتال که بخش اعظم آن مربوط به کاربرد فناوری بلاکچین در اقتصاد است، بر این مهم دلالت دارد.
با اینکه نحوه برخورد قانون در کشورهایی که فناوری بلاکچین و رمزارز را پذیرفته‌اند، متفاوت است، نکته‌ای که در همه این کشورها علت اصلی رشد زیاد اقتصاد دیجیتال شناخته می‌شود، صراحت و شفافیت قوانین آن کشور در خصوص نحوه کاربرد و استفاده از این فناوری است.
در این بین کشورهای انگشت‌شماری مانند ایران نیز هستند که هنوز تکلیف خود را با این فناوری نوظهور نمی‌دانند. این امر آسیب زیادی به فعالان حوزه بلاکچین و رمزارز در کشور وارد کرده و نوعی بی‌اعتمادی را ایجاد می‌کند که جز تأثیرات منفی اثر دیگری نخواهد داشت.
به همین دلیل کارشناسان و فعالان این حوزه خواستار تعیین تکلیف هرچه سریع‌تر حوزه بلاکچین و رمزارز هستند. عده‌ای از کارشناسان در این راستا بر اهمیت افزایش آگاهی مردم و همچنین اهمیت استفاده حاکمیت از نظرات بخش خصوصی تأکید بسیار دارند.
درست دو هفته پیش بود که جمعی از کارشناسان حوزه بلاکچین و رمزارز در برنامه رمز و ارز صداوسیما حضور یافته و به بررسی مسائل و مشکلات و بیان مطالبات و پیشنهادهایشان در حوزه بلاکچین و رمزارز پرداختند.
این برنامه با حضور رضا تقی‌پور، نماینده مجلس و عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی؛ رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک نصر تهران؛ افشین آشوری، رئیس کمیسیون رمزارز و بلاکچین سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور؛ مصطفی نقی‌پورفر دبیر انجمن فین‌تک و نفیسه صادقی، مدیر اپلیکیشن کندل برگزار شد.
ایران عقب افتاده است
رضا تقی‌پور، در خصوص بی‌تفاوتی قانون‌گذاران نسبت به رگولاتوری حوزه رمزارزها و اینکه چرا رمزارزها با وجود زمان نسبتاً زیادی که از عمرشان می‌گذرد، هنوز جایگاهی در ایران ندارند و درباره آنها تصمیم‌گیری نشده، توضیح داد: «شاید اولین انتقاد را باید به خودمان وارد کنیم؛ چراکه حوزه رمزارزها یکی از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های فضای مجازی است، اما در این حوزه نهادهای حاکمیتی به اندازه کافی فعال نبوده‌اند و متأسفانه در این حوزه در ایران عقب افتاده‌ایم.»
به گفته او یکی از مشکلات حال حاضر کسب‌وکارها مشخص‌نبودن چارچوب اصلی حوزه رمزارزهاست.
مصطفی نقی‌پورفر نیز معتقد است: «باید مشکل را در پارادایم ذهنی حاکمیت دنبال کنیم. باید پارادایم ذهنی حاکمیت نسبت به این فناوری را، از تهدید به فرصت تبدیل کنیم. ما می‌توانیم از این فناوری به‌عنوان یک فرصت؛ چه در بخش‌های اقتصادی و چه در خصوص شفاف‌سازی امور حاکمیت استفاده کنیم.»
افشین آشوری در این خصوص گفت: «در سال ۱۳۹۷ دبیر شورای عالی فضای مجازی در سازمان نظام صنفی حضور داشتند و در آن سال اعلام کردند بلاکچین و استخراج رمزارز را به رسمیت می‌شناسیم؛ بنابراین حاکمیت این حوزه را به رسمیت می‌شناسد. خواسته ما از حاکمیت مقررات‌گذاری صریح در این حوزه است.»
فعالان رمزارز؛ مجرم یا کارآفرین!
رضا قربانی با تأکید بر اینکه هیچ‌چیز بدتر از بلاتکلیفی نیست، توضیح داد: «تا صحبت از رمزارز می‌شود، آن را به پول‌شویی یا قمار ربط می‌دهند. روی فناوری اسم می‌گذارند و شرایط را سخت‌تر می‌کنند. در حال حاضر به‌دلیل بلاتکلیفی قانون در حوزه رمزارز و بلاکچین، فعالان این حوزه نمی‌دانند که مجرم‌اند یا کارآفرین.»
نفیسه صادقی با مطرح‌کردن این سؤال که در کمیته‌های مربوط به قانون‌گذاری حوزه رمزارز و بلاکچین چقدر از متخصصان این حوزه کمک گرفته می‌شود، گفت: «وقتی تصمیم‌گیری در یک حوزه خاص نیمه‌تمام می‌ماند، بخش بزرگی از آن به این دلیل است که افرادی در مسیر اجرایی آن حوزه فعالیت می‌کنند که در مسند تصمیم‌گیری نیستند و از مشکلات حوزه خبر ندارند.
خبر ندارند که اجباری‌کردن دریافت مجوز برای یک حوزه، کل فعالیت‌های آن حوزه را تعطیل می‌کند.» تقی‌پور در پاسخ به مسائل مطرح‌شده توسط کارشناسان حاضر در برنامه گفت: «بدون متولی بودن کسب‌وکارها بدترین شرایط را برای آنها به وجود می‌آورد؛ چراکه در این صورت نمی‌دانند مشکلات حوزه خود را کجا باید مطرح کنند.» به گفته او بر خلاف تصوری که به‌دلیل حافظه تاریخی در جامعه وجود دارد، بی‌قانونی شرایط خوبی را به‌خصوص برای کسب‌وکارها ایجاد نمی‌کند.
در ادامه صحبت در خصوص قوانین، آشوری تأکید کرد: «این جمله که قانون بد بهتر از نداشتن قانون است، درباره فناوری‌هایی مانند بلاکچین صدق نمی‌کند. قانون بد نخبه‌ها را از کشور فراری می‌دهد و در جاهای دیگر از آنها استقبال می‌شود.»
کسب‌وکارهای رمزارزی دولت را راهنمایی کنند
تقی‌پور در خصوص رویکرد شورای عالی فضای مجازی نسبت به حوزه بلاکچین و رمزارز توضیح داد: «در وهله اول ما باید سند راهبردی توسعه رمزارزها را در حوزه کلان تدوین کنیم. همچنین باید قانونی در مورد ضوابط و نحوه صدور پروانه برای تجارت مبتنی بر رمزارز در مجلس شورای اسلامی نوشته شود. تا زمانی که قوانین این حوزه تصویب نشده، باید این حالت بلاتکلیفی را تعیین تکلیف کرد.»
او با بیان اینکه من از صاحبان کسب‌وکارها خواهش می‌کنم دولت و حاکمیت را در حل مشکلات مربوط به این حوزه راهنمایی کرده و فرصت‌ها را به آنها نشان دهند، گفت: «زیرساخت رمزارز ملی باید پیادهسازی شود که مسئولیت عمده آن بر عهده حاکمیت است، اما صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند در این خصوص کمک‌کننده باشند.»
او ادامه داد: «یکی دیگر از گام‌های مهمی که باید در این حوزه برداشته شود، پیادهسازی پلتفرم‌های مالی مبتنی بر رمزارزهاست. پیادهسازی این پلتفرم‌ها به‌دلیل شناخته‌شده‌بودن آنها در کاهش ریسک این حوزه مؤثر است.» تقی‌پور در خصوص ازدیاد بی‌مورد قوانین، مقررات و مجوزها هم تأکید کرد: «قوانین قدیمی برای موضوعات امروز راهگشا نیست و باید کنار گذاشته شوند، زیرا ما به قوانین جدید نیاز داریم و باید آنها را تدوین کنیم.»
به گفته او در کل دنیا به دو شکل با این فناوری برخورد شده است؛ برخی کشورها قوانین قبلی را تعمیم داده و برخی نیز قوانین جدیدی نوشته‌اند.
باید ریسک نهفته در دل دارایی‌های دیجیتال را بپذیریم
رضا قربانی به‌عنوان جمع‌بندی و سخنان نهایی توضیح داد: «این حوزه یک حوزه رها‌شده است. کسی از بی‌قانونی در این حوزه دفاع نمی‌کند، اما ممکن است باز هم دولت دخالت‌های عجیب‌وغریبی داشته باشد، مانند بورس که روال عادی را هم مختل کرد؛ بنابراین بهتر است بخش خصوصی را مشارکت دهیم و آن را به رسمیت بشناسیم.
همچنین دارایی‌های دیجیتال را به رسمیت بشناسیم، همانند طلا، سکه، ملک و ماشین و سایر دارایی‌ها. دارایی دیجیتال پارادایم ذهنی جدیدی است که ریسک زیادی هم در دل آنها نهفته است که باید بتوانیم این ریسک‌ها را بپذیریم و اجازه بدهیم عده‌ای ریسک کنند؛ چراکه اصلاً مفهوم فرصت همین است.»
افشین آشوری نیز به‌عنوان سخنان پایانی عنوان کرد: «استخراج رمزارز یک صنعت است. هر صنعتی نیز نیازمند زیرساخت است. پیشنهاد ما در وهله اول تسریع رگولاتوری این حوزه است و بعد اینکه ۴۰۰ هزار متر مکعب گاز را به استخراج رمزارز تخصیص بدهند. طبق آمار این مقدار گاز در حالتی که هم‌اکنون به فروش می‌رسد، ۳۰۰ میلیارد تومان در سال درآمد ایجاد می‌کند، در حالی که اجرای پیشنهاد ما یک درآمد ۲۵ هزار میلیارد تومانی ایجاد می‌کند.»
او ادامه داد: «یکی از دغدغه‌های حال حاضر مجلس درآمد است. بودجه سال ۱۴۰۰ هم انقباضی است، هم درآمدی. یکسری اختیارات شبه‌فدرالی هم به استان‌ها داده می‌شود. استفاده از این صنعت، طبق طرح ما فرصتی را ایجاد می‌کند که علاوه بر درآمد ۲۵ هزار میلیارد تومانی، در ۱۵ نقطه از کشور برای ۱۵ هزار نفر اشتغال‌زایی می‌کند.» آشوری تأکید کرد: «با اجرای این طرح از همین امروز ۱.۵ میلیارد دلار به GDP کشور اضافه می‌شود.»
نقی‌پورفر نیز در انتها توضیح داد: «در امر قانون‌گذاری باید توجه کرد که فناوری قانون‌بردار نیست، بلکه فقط می‌توان امور مربوط به کاربرد فناوری را قانون‌گذاری کرد. باید حق مالکیت مردم بر دارایی‌های دیجیتال خود و همچنین حق آنها در ایجاد کسب‌وکار (تا زمانی که با قانون در تضاد نیست و به کسی آسیب نمی‌رساند) به رسمیت شناخته شود.»
به گفته او اقتصاد سنتی در تمام دنیا طی دو سال گذشته به‌شدت آسیب دیده است. این در حالی است که در کشورهای مختلف برای جبران خسارات اقتصاد سنتی از رشد اقتصاد دیجیتال بهره گرفتند. خوشبختانه در ایران نیز در سال‌های گذشته با وجود رشد منفی اقتصاد سنتی، اقتصاد دیجیتال رشد خوبی داشته است؛ بنابراین اقتصاد دیجیتال می‌تواند به اقتصاد آسیب‌دیده ما از تحریم‌ها و کرونا کمک کند.
تقی‌پور هم در خاتمه در پاسخ به مسائل مطرح‌شده توسط کارشناسان حاضر در برنامه بیان کرد: «در حال حاضر ما هم خودتنظیمی داریم، هم خودنظارتی. کاری که اتحادیه‌ها می‌کنند همین است؛ یعنی دولت کار را به اتحادیه و صنف سپرده است. نظر من این است که همین هم به چارچوب‌گذاری و نظارت نیاز دارد. این مهم است که داخل همین تشکل‌ها فرایند دموکراتیک رعایت شود یا خیر.»
او ادامه داد: «خواهش من این است که ما به نقش ان‌جی‌اوها در مورد کشورهای پیشرفته‌ای که در مورد آنها صحبت کردیم هم بپردازیم. اگر بخواهیم به‌روز باشیم، راه آن این است که صحبت‌های فعالان حوزه و بخش خصوصی را بشنویم. شما حتی می‌توانید پیشنهادهای خود را به دولت منتقل کنید تا در قالب لایحه بررسی شود.»
او با اشاره به اثر تحریم‌ها بر فروش نفت و حرکت به سمت پتروپالایش و تحریم‌ناپذیر نبودن آن تأکید کرد: «به نظر من بیت‌کوین می‌تواند مسیر صادرات نفت باشد.»
تقی‌پور در انتها نسبت به مشارکت بخش خصوصی و تسهیل امور حوزه رمزارز و بلاکچین و قانون‌گذاری سریع آن ابراز امیدواری کرد.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/9tbj