جایگزین‌های ایرانی اینستاگرام؟

مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی حجم بازار اینستاگرام در ایران را ۷۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده و گفته است که حجم بازار اینستاگرام نسبت به کل اقتصاد دیجیتال کشور ۷.۳ درصد است. این آمار در حالی از سوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام شده که پیش از این معاون وزارت صمت با غیرواقعی‌دانستن خسارت کسب‌وکارها از محدودیت اینترنت گفته بود که سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط سه درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران را تشکیل می‌دهد.

همچنین در همین زمینه امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا اعلام کرده بود که گردش مالی تجارت الکترونیکی در فضای اینستاگرام در سال گذشته بین ۲۵ تا ۳۰ همت بوده که حدوداً ۲.۷ درصد از کل گردش مالی تجارت الکترونیکی کشور را شامل می‌شود.

طی بیش از یک ماه گذشته آمارهای مختلفی از خسارت قطعی و محدودیت اینترنت به کسب‌وکارها منتشر شده و در این زمینه اعلام شده که کسب‌وکارهای خرد به‌دلیل فیلتر اینستاگرام بیشترین خسارت را دیده‌اند. در مقابل این خسارت‌های چند ده میلیاردی به کسب‌وکارها بابت این محدودیت، مدیران دولتی و وزرا از سخنگوی دولت گرفته تا وزیر ارتباطات و معاونان وزارت صمت با اعلام اینکه اینترنت در کشور در حالت عادی است و تنها دو پلتفرم (اینستاگرام و واتس‌اپ) فیلتر شده‌اند، آمار خسارت در این زمینه را غیرکارشناسی، بزرگ‌نمایی‌شده و غیرواقعی دانسته‌اند.

همچنین در حالی که دولت به آمارهای اعلام‌شده از سمت صنف فعال در حوزه فناوری اطلاعات مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای یا اتاق بازرگانی اعتقاد ندارد، خود آماری متناقض از میزان خسارت کسب‌وکارها اعلام می‌کند.
نمونه بارز آن تفاوت آمار سهم بازار اینستاگرام در بازار اقتصاد دیجیتال کشور است.

علیرضا شاه‌میرزایی، معاون وزیر صمت در اواخر مهرماه با دروغ‌خواندن آمار خسارت کسب‌وکارها از فیلتر اینستاگرام گفت که سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط سه درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران است. حالا هم در یک آمار متناقض مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که حجم بازار اینستاگرام حداکثر ۷.۳ درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل می‌دهد.

---

حجم بازار اینستاگرام در سه لایه اقتصاد دیجیتال

---

مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی تفصیلی به آمار کسب‌وکارهای دیجیتال در سکوهای داخلی و خارجی پرداخته است. در ابتدای این گزارش اعلام شده که سکوهای داخلی قابلیت میزبانی از کسب‌وکارهای خرد را داشته و می‌توانند بستر مناسبی برای خریدوفروش و پشتیبانی از صنوف و مشاغل مختلف باشند. در همین زمینه نیز ۱۰ سکوی داخلی را از حیث امکانات کارکردی و تجاری با نمونه مشابه خارجی مقایسه کرده است. نکته جالب این مقایسه این است که دیوار، شیپور، دیجی‌کالا و باسلام در جدول مقایسه با اینستاگرام قرار گرفته‌اند که یک شبکه اجتماعی است.

در بخش دیگر این گزارش به ارائه آمار از سهم اینستاگرام در اقتصاد دیجیتال کشور پرداخته شده است. در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی با استناد به تعریف دو اقتصاددان اعلام کرده که اقتصاد دیجیتال به سه لایه هسته (اقتصاد اپراتورها)، اقتصاد دیجیتال (اقتصاد خدمات دیجیتال مبتنی بر اینستاگرام) و اقتصاد دیجیتالی‌شده (کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام، مشاغل خانگی و…) تقسیم می‌شود، بنابراین اقتصاد اینستاگرام نیز در این سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است.

در گام اول مرکز ملی فضای مجازی با استناد به گزارش‌های مختلفی که در این زمینه منتشر شده، اعلام کرده که حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال ۷۰ هزار میلیارد تومان است که به گفته نویسندگان گزارش، اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم، حداکثر ۷.۳ درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد. در این زمینه تأکید شده که این ۷.۳ درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور بوده و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است.

در همین زمینه به سهم ترافیک اینترنت اینستاگرام در کشور اشاره شده است. طبق این آمار سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط اپراتورهای ثابت و سیار ۵۰ درصد بوده و معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال جمع‌بندی شده است. همین آمار نشان می‌دهد که با فیلتر اینستاگرام از بیش از یک ماه گذشته تاکنون ۵۰ درصد ترافیک اپراتورهای ثابت و سیار کشور از دست رفته و این گروه متحمل خساراتی شده‌اند.