کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
بحث پلتفرم «فیلیمو» با «فیلیمیوم» به دلیل تشابه اسمی آنها و اظهارنظر ساترا در این‌باره که به نحوی جانب فیلیمیوم را گرفت، در شبکه‌های اجتماعی بازخوردهای متفاوتی داشت. ماجرا از آنجا آغاز شد که چند روز پیش پلتفرم فیلیمو به فعالیت پلتفرم فیلیمیوم واکنش نشان داد و در اطلاعیه‌ای با عنوان «فریب نخورید»، از مخاطبانش خواست که پلتفرم تازه فیلیمیوم را با فیلیمو اشتباه نگیرند.
فیلیمو در این متن که در اینستاگرام خود منتشر کرده، گفته که ساترا با وجود شکایت‌های مردمی به دلیل این تشابه نام تجاری، واکنشی نداشته و از کنار آن عبور کرده است.
فیلیمیوم در واکنش به این اطلاعیه فیلیمو گفته است که نشان تجاری‌اش از ترکیب دو کلمه «فیلم» و «پریمیوم» به دست آمده و ادعای فیلیمو نمی‌تواند وجاهتی داشته باشد. ساترا نیز در جوابیه‌ای که منتشر کرد، اقدام فیلیمیوم را قانونی خواند. پیش از این کارنگ در گزارشی ماجرای پیش آمده میان این این دو شرکت فعال در حوزه پخش فیلم آنلاین را شرح داده است.
تبلیغ فیلیمیوم به‌وسیله فیلیمو؟
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی این اقدام فیلیمو را نوعی «روابط عمومی بد» توصیف کردند که به نحوی باعث معرفی بیشتر فیلیمیوم شده است.
کاربری در اینستاگرام نوشته است: «من که می‌گویم اینها جفت‌شان یکی است، وگرنه چرا فیلیمو باید در بیانیه‌اش به درصد تخفیف رقیب هم اشاره کند؟ به نظرم اینها بازی‌های اشباع بازار است تا رقیب دیگری وارد نشود.»
به نظر می‌رسد پلتفرم فیلیمیوم نیز از فرصت پیش‌آمده استفاده کرده؛ چون در بخشی از جوابیه خود به فیلیمو، از ارائه بسته‌های محتوایی ارزان‌قیمت خود گفته است.
اتهام ایجاد انحصارگرایی در حوزه پخش آنلاین فیلم
در این میان برخی کاربران، فیلیمو را پلتفرمی خوانده‌اند که خود از پلتفرم دیگری کپی‌برداری کرده و اکنون هم پلتفرمی آمده و از روی آن کپی کرده و با این منطق، حقی برای ادعای فیلیمو قائل نشده‌اند.
برخی نیز مدعی شده‌اند که فیلیمو و آپارات، پیش از این با رد کردن گزارش سایت‌های دانلود فیلم، رقبای خود را از میدان حذف کرده‌اند و به نحوی باعث ایجاد انحصارگرایی در این حوزه شده‌اند.
کاربر دیگری در اینستاگرام نوشته است: «اسامی مشابه در همه جای دنیا وجود دارد و انتخاب اسامی خاص برای برند به‌خاطر ایجاد ماندگاری در ذهن است. اگر اسمی مشابه باشد می‌تواند آگاه‌سازی کند و روش‌های تبلیغاتی زیادی را پیش ببرد تا خودش را متمایز کند.»
نگاهی به ابعاد قانونی ماجرا
اما «کارنگ» برای بررسی ابعاد قانونی دعوای اخیر با محمدجعفر نعناکار، حقوقدان و مدیرعامل «باران تلکام» گفت‌وگو کرده است. به گفته نعناکار، شباهت اسمی نشان تجاری فیلیمیوم به فیلیمو، خلاف قوانین حقوق مالکیت فکری است.
در این‌باره نظر ساترا را نیز جویا شدیم. ساترا با تأکید بر محتوای جوابیه خود، اعلام کرد که فرایند ثبت برند فیلیمیوم قانونی است.
وجاهت قانونی خود ساترا ابهام دارد
نعناکار در ابتدای پاسخ خود مسئله پرچالش وجاهت قانونی ساترا را بار دیگر مطرح کرد. این موضوع مدت‌هاست که در میان vodها محل بحث است.
او درباره این موضوع گفت: «چند نکته را باید هم‌زمان در نظر گرفت. نکته نخست این است که اصلاً ساترا به‌صورت قانونی می‌تواند به کسی مجوز دهد یا خیر؟ در تمام این سال‌ها شخصیت حقوقی ساترا در جایگاه یک سازمان با ابهامات بسیار جدی روبه‌رو بوده است. برای مثال این سازمان هنوز مجوز تأسیس و اساسنامه ندارد و حیطه اختیارات قانونی‌اش مشخص نیست. حتی از لحاظ قضایی شناسه ملی هم ندارد که در مراجع ذیصلاح قانونی بررسی شود؛ بنابراین اگر کسی بخواهد از ساترا شکایت کند، مشخص نیست باید شکایتش را به کدام مرجع ببرد.»
به گفته نعناکار، در این میان وقتی دعوای حقوقی اتفاق می‌افتد، به معاونت فضای مجازی صداوسیما مراجعه می‌شود که البته این نهاد فضای کاملاً جدایی از ساترا دارد.
قوانین موجود در حوزه مالکیت فکری
قانون مالکیت فکری یک قانون جهان‌شمول است. در قوانین ایران نیز بندهای بسیاری به این موضوع اختصاص یافته است. مالکیت فکری نقطه آغاز دعوای حقوقی اخیر فیلیمو و فیلیمیوم است. نعناکار در این‌باره گفت: «نکته مهم دیگر قانون مالکیت فکری است. همین‌طور قوانینی مانند حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، قانون تجارت الکترونیکی که در چند ماده به این موضوع پرداخته، قوانین ثبت علائم تجاری که مربوط به سال ۱۳۸۶ به بعد است و قانون دیگری که مربوط به مؤلفان، مصنفان، هنرمندان و خلق آثار هنری است. جمیع این قوانین در زمان شکل‌گیری یک برند، حقوقی را برای آن مشخص می‌کند.»
او در توضیحات بیشتر ادامه داد: «هنگامی که یک برند یا یک نشان تجاری در جامعه شکل می‌گیرد، بر اساس قوانینی که نام بردم، امکان فعالیت موازی و مشابه با نام تجاری موجود یا نامی که در مخاطب القای شبهه کند، وجود ندارد؛ به این معنا که اگر نام تجاری با عنوان فیلیمو ثبت شده و در حال فعالیت است، نمی‌شود کسب‌وکار دیگری قارچ‌گونه و بدون هیچ سابقه‌ای شکل بگیرد و اسمی انتخاب کند که مخاطب را به اشتباه و تردید بیندازد.»
نعناکار تأکید کرد: «فیلیمیوم نشان تجاری خود را نیز مشابه فیلیمو انتخاب کرده و اگر این نشان تجاری سیاه‌وسفید دیده شود، امکان ایجاد شبهه در آن بیشتر هم می‌شود. در نهایت تمام اینها باعث می‌شود حقوق مکتسبه فیلیمو که با هزینه بسیار ممکن شده، به‌وسیله یک کسب‌وکار نوپدید استفاده شود و فیلیمیوم از مشروعیت و مقبولیت فیلیمو به نفع خود استفاده کند.»
او حمایت ساترا از فیلیمیوم در جوابیه این نهاد را تعجب‌آور دانست و گفت: «ساترا که خود نماد بی‌قانونی است، در کنار این شرکت جدید قرار گرفته که بسیار عجیب و غیر قابل هضم است. رفتار ساترا از نظر کسب‌وکاری، توسعه کسب‌وکار یا حقوقی توجیهی ندارد.»
به گفته نعناکار، ممکن است موضع‌گیری فیلیمو تا حدی از روی هیجان باشد، اما در کل درست است.
مبنای ساترا دامنه اینترنتی رسانه‌هاست
همان‌طور که گفته شد ساترا در جوابیه خود اعلام کرده بود که دعوا بر سر واژه فیلم نیست، چون کلمه‌ای عام است و فیلیمو تا این لحظه ادعایی برای مالکیت این کلمه در کل جهان حقیقی و مجازی اعلام نکرده، بلکه مسئله افزودن دو حرف به آن است که برای فیلیمو حقوق مالکانه ایجاد می‌کند، اما افزودن چهار حرف به همان واژه عام برای فیلیمیوم ناقض حقوق دیگران می‌شود.»
ساترا همچنان بر این موضع خود ایستادگی می‌کند و در پاسخ اخیر خود به کارنگ، بر پاسخی که در جوابیه خود در این دعوی ارائه کرده تأکید کرده است.
روابط عمومی ساترا در پاسخ به سؤال خبرنگار کارنگ درباره اینکه برندسازی فیلیمیوم قانونی است یا خیر، اعلام کرد: «مبنای صدور مجوز به رسانه‌ها در ساترا دامنه اینترنتی آنهاست که فرایند اختصاص نام و حل‌وفصل اختلافات از طریق مرکز ثبت دامنه کشوری ایران (ایرنیک) انجام می‌شود و موضوع شباهت فیلیمو و فیلیمیوم در آن مرکز مطرح نبوده و هر دو دامنه ثبت قانونی شده‌اند. بنابراین رسانه‌های فیلیمو و فیلیمیوم مطابق مجوزهای اعطاشده دو رسانه مجزا هستند و این امکان فراهم شده که کاربران رسانه‌ها بتوانند برای استعلام اعتبار مجوزها یا اخذ اطلاعات رسانه‌های دارای مجوز به سامانه ساترا مراجعه کنند.»
این نهاد همچنین اعلام کرد: «بر اساس قانون، رسانه‌های متقاضی استفاده از علامت تجاری (نمانام و غیره) باید در زمان اخذ مجوز، مستندات ثبت علامت در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را ارائه دهند و طبیعتاً ساترا نمی‌تواند اشخاص را از منافع نام دامنه اینترنتی یا علامت تجاری ثبت‌شده قانونی به صرف داشتن ادعا یا نارضایتی رقبایشان محروم کند. این گفته به این معناست که فیلیمیوم قبل از اخذ مجوز ساترا برند خود را در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ثبت کرده است.»
آیا فیلیمو ماجرا را پیگیری می‌کند؟
حالا باید دید آیا این موضوع برای فیلیمو آنقدر جدی است که آن را از طریق مراجع قانونی و با توجه به قوانین موجود در زمینه مالکیت معنوی و ثبت علائم تجاری پیگیری کند یا موضوع در حد همین اطلاعیه در شبکه‌های اجتماعی باقی خواهد ماند. شاید در صورت پیگیری فیلیمو، مبنای سازمان‌های ذیربط برای صدور چنین مجوزهایی اندکی شفاف‌تر شود.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/vu6i