کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
اتفاقی که دو روز پیش برای خدمات ابری مایکروسافت افتاد، سیستم ارتباطی کشورهای زیادی در جهان را با مشکلاتی جدی همراه کرد؛ مشکلی که گفته می‌شود به دلیل به‌روزرسانی معیوب از سوی یک شرکت امنیت سایبری به نام کراود استرایک برای مایکروسافت پیش آمد.
طبق آنچه در رسانه‌ها دیده می‌شود ایران از معدود کشورهایی است که در پی این اختلال در سیستم‌های ویندوز مایکروسافت دچار این اختلال نشده است. برخی از کاربران فضای مجازی ایران را به جزیره‌ای تشبیه کرده‌اند و اتفاق اخیر را مصداقی از جداماندگی ایران از جهان دانسته‌اند.
البته برخی از مسئولان متصل نبودن به شبکه جهانی ویندوز مایکروسافت را به فال نیک گرفتند. حسین دلیریان، سخنگوی شورای عالی فضای مجازی اعلام کرده که ایران از سال‌ها پیش به دلیل تحریم‌های غرب از دریافت این خدمات منع شده و به دلیل استفاده از سیستم‌های جایگزین بومی دچار اختلال در ارائه خدمات به شهروندان نشده است.
سعید چلندری، مدیرعامل فرودگاه امام خمینی نیز اعلام کرد که خوشبختانه پروازهای این فرودگاه اختلالی نداشته است.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا واقعاً می‌توان مختل نشدن این خدمات را به فال نیک گرفت و این که آیا تحریم‌ها برای ما موهبت هستند؟ آیا می‌توان گفت جداماندن از جهان و متصل نبودن به شبکه‌های جهانی مزیت است؟ در این راستا «کارنگ» با بهناز آریا، مدیرعامل گروه شرکت‌های کهکشان، حمیدرضا احمدیان، مدیرعامل سابق هلدینگ داده‌ورزی سداد و مهسا قنبری، مدیر پروژه بخش نرم‌‌افزاری شرکت حصین، گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
در ایران از نسخه‌های کرک‌شده استفاده می‌شود
حمیدرضا احمدیان در این گفت‌وگو از دلایل ایجاد اختلال در سیستم ابری مایکروسافت گفت و اشاره کرد که بروز اختلال همیشه در اکوسیستم‌های فناوری محتمل است.
او افزود: «مشکلات در مدل‌های کاری و توسعه بازار با شرکا، از دغدغه‌های همیشگی مایکروسافت است. وقتی اکوسیستم‌های بین‌المللی آنلاین فعالیت می‌کنند مشکلات این شرکا در آن نمایان می‌شود. یکی از این مشکلات، نگرانی‌های مربوط به محافظت از آزور اکتیو دایرکتوری است که به‌اصطلاح به آن AAB می‌گویند. مایکروسافت نیز در سال‌های گذشته درباره نقص‌های امنیتی‌اش صحبت کرده و همیشه نگرانی‌هایش درباره AAB را مطرح کرده است.»
احمدیان ادامه داد: «نکته دوم بحث نقطه پایانی فالکون است. به بیان مایکروسافت، مشکلات و محدودیت‌هایی در تشخیص تهدید وجود دارد که در تعامل بین محصولات مایکروسافت همیشه بوده است. نکته بعدی مربوط به رقابت در فضای امنیتی است؛ به این معنا که بازار امنیت نقطه پایانی (USER) کاربر است که به‌شدت رقابتی است. برای مثال کراد استرایک به رقابت با دیفندر ATP می‌پردازد.»
او افزود: «چالش دیگر مایکروسافت، مشکل برخی از مشتریان با سرویس‌های آنلاین مایکروسافت است که معمولاً همراه با چالش‌های ادغام بین محصولات است. در فضای اکوسیستم‌های نوآوری بسیاری از شرکت‌های بزرگ شرکت‌های کوچک‌تر را در اختیار می‌گیرند یا ادغام استراتژیک در محصولات انجام می‌دهند. در این راستا برخی مشکلات مانند محدودیت‌های API و تبادل داده به وجود می‌آید؛ بنابراین مشکلاتی وجود دارد که گزارش هم شده‌اند.»
او درباره دلیل نبود این اختلال در ایران گفت: «در ایران معمولاً از نسخه‌های کرک‌شده استفاده می‌شود و با شرکت‌های بین‌المللی ارتباطی وجود ندارد. همچنین مشکلاتی که مایکروسافت ممکن است برای کسب‌وکارها ایجاد کند در ایران به وجود نمی‌آید.»
مایکروسافت نمی‌تواند به نسخه‌های کرک‌شده کمک کند
احمدیان در ادامه درباره خوبی یا بدی استفاده ایران از نسخه‌های کرک‌شده گفت: «درست است که اتصال به شبکه جهانی در زمان بروز بحران بر کسبوکارهای ما تأثیر نمی‌گذارد، اما واقعیت این است که کشور ما از اصول و الگوی حرفه‌ای پیروی نمی‌کند. اگر مایکروسافت فناوری‌اش را طوری پیش ببرد که نسخه‌های کرک‌شده و نسخه‌های واقعی هر دو در زمان بروز بحران آسیب ببینند، دیگر نمی‌تواند به کسانی که از نسخه‌های کرک‌شده استفاده می‌کنند، کمک کند. استفاده از نسخه‌های کرک‌شده شاید گاهی به ما کمک کند، اما همیشه مشکلاتی به همراه خواهد داشت.»
او ادامه داد: «اگر به دلیل استفاده از نسخه کرک‌شده و استفاده نکردن از نسخه بین‌المللی خوشحال باشیم و خیال‌مان راحت باشد که مشکلی پیش نمی‌آید، نوآوری و شکوفایی و بلوغ فناوری در کشور به رشد نمی‌رسد و نیاز کسب‌وکارها نادیده می‌ماند. مثلاً اکنون برای مالکیت معنوی در کشور مشکل داریم و هیچ‌گاه نتوانسته‌‌ایم مسئله مالکیت معنوی در کسب‌وکارها را حل کنیم. استفاده از نسخه‌های کرک‌شده یا غیرواقعی مصداقی است برای اینکه مالکیت فکری دیگران را نیز به رسمیت نمی‌شناسیم.»
پروژه سیستم عامل داخلی موفق نبود
احمدیان با اشاره به سیستم‌عامل داخلی که ایران از سال ۱۳۸۰به دنبال راه‌اندازی آن بوده، گفت: «برای این موضوعات در کشور فکر شده است. حدود بیست سال پیش طرح ملی سیستم‌عامل فارسی آغاز شد و کارهای زیادی هم برای راه‌اندازی آن انجام شد. بسیاری از دستگاه‌های دولتی در اوایل دهه ۱۳۹۰ ملزم بودند سیستم‌عامل لینوکس فارسی را جایگزین سیستم‌عامل ویندوز کنند، اما در نهایت پروژه موفق نبود؛ به این دلیل که بسیاری از سرویس‌ها به سیستم‌عامل فارسی متصل نمی‌شدند. مثلاً در مرورگرها مشکل داشتیم چون کاربران تحمل نداشتند پاسخ‌شان را نیابند. مرورگر فارسی هم برای اینکه بتواند پاسخ دهد از مرورگر خارجی استفاده می‌کرد؛ بنابراین ارتباط ما هیچ‌وقت با سرویس‌های خارجی قطع نشد.»
به فکر ارتباط با جهان باشیم
حمیدرضا احمدیان در ادامه گفت: «اکنون که کشور در حوزه فناوری و نوآوری و کسبوکارهای نوین وضعیت نسبتاً خوبی دارد باید به این نکته فکر کرد که چگونه با تعاملات بهینه بین‌المللی و رعایت چهارچوب‌های امنیتی بومی کارها را پیش ببریم.»
با مطرح کردن بحث تعامل بهینه بین‌المللی، موضوع تحریم‌ها نیز به میان می‌آید. احمدیان در پاسخ به این سؤال که ارتباط بهینه بین‌المللی چگونه با وجود تحریم‌ها امکان‌پذیر خواهد بود بیان کرد: «فرض کنید تحریم حوزه نرم‌افزارها از هفته آینده دیگر نباشد. نکته این است که آیا ما آمادگی داریم برای لایسنس‌ها هزینه کنیم؟ آیا مدل‌های امنیتی را داریم؟ اگر به بهانه تحریم به این موضوعات توجه نکنیم، قطعاً اشتباه کرده‌ایم. ما باید بتوانیم درباره مسائل ناشی از تحریم مذاکره کنیم.»
او در پایان گفت: «بنابراین از اینکه اتفاق اخیر به کسبوکارهای ما آسیبی نزده نباید خوشحال باشیم؛ باید تمهیدات و زیرساخت‌هایی فراهم کنیم که با اتصال به شبکه جهانی به پلتفرم‌های پایه متصل شویم. خدمات ابری در کشور ما به شکلی است که می‌توان آنها را به کشورهای همسایه صادر کرد و در بسیاری از زیرساخت‌ها مثل توسعه خدمات ابری موفق بوده‌ایم.»
از دنیا دور مانده‌ایم
به گفته مهسا قنبری، فعال حوزه رمزارز استفاده از سیستم‌های جهانی برای، علاوه‌بر این که با مانع تحریم‌ها روبه‌روست، هزینه زیادی هم دارد.
او در این‌باره گفت: «بسیاری از سرویس‌ها پولی هستند که فقط محدود به مایکروسافت هم نمیشود، برای مثال AWS ، آمازون وGCP یا پولی هستند یا به دلیل تحریم نمی‌توانیم به آنها دسترسی داشته باشیم و به همین دلیل بسیاری ترجیح می‌دهند اصلاً از سیستم‌های ابری استفاده نکنند و خودشان سرورهایشان را تهیه کنند. درنتیجه در اینجا به سیستم‌های ابری وابستگی نداریم. چون در ایران ترجیح بر این است که هزینه دلاری انجام نشود، معمولاً از سیستم‌های کرک‌شده استفاده می‌کنند و به دلیل استفاده ما از سیستم‌های کرک‌شده، مسلم است که مشکلی هم پیش نخواهد آمد.»
قنبری اضافه کرد: «متصل نبودن به سیستم جهانی باعث می‌شود از آخرین سرویس‌ها و خدمات این شرکت‌ها دور بمانیم و برای اضافه کردن سرویس‌های جدید مدام باید از راه‌های میان‌بر و دور زد‌ن‌ها استفاده کنیم و این وضع قطعاً کشور را دچار عقب‌ماندگی می‌کند.»
او در ادامه گفت: «در داخل کشور چون فضای رقابتی نسبت به خارج از ایران کمتر است، این موضوع برای فعالان داخلی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما کسانی که فعالیت بین‌المللی دارند قطعاً مشکل خواهند داشت. الان هم شرکت‌هایی که فعالیت بین‌المللی دارند کم نیستند.»
قنبری در پایان اظهار کرد: «این شرکت‌ها چون نمی‌توانند به سیستم‌های ابری جهانی متصل شوند باید از روش‌های دور زدن استفاده کنند؛ برای مثال در خارج از ایران ثبت شرکت کنند و کارشان را از ایران ادامه دهند که این موضوع ادامه فعالیت را بسیار سخت می‌کند. مسئله این است که ما مجبور می‌شویم روش‌های دور زدن را انجام دهیم و این انتخاب ما نیست که بابت سرویس‌ها هزینه ندهیم و از سرویس‌های کرک‌شده استفاده کنیم. اگر بخواهیم حتی از سرویس‌هایی مثل Aws وMazure مایکروسافت استفاده کنیم به دلیل تحریم‌ها اصلاً نمی‌توانیم هزینه آنها را پرداخت کنیم.»
هنوز جایگزین باکیفیتی برای همه محصولات خارجی نداریم
بهناز آریا، مدیرعامل گروه شرکت‌های کهکشان، متصل نشدن به سیستم‌های جهانی را تهدیدی در کنار دیگر تهدیدهای خارجی برای ایران اعلام کرد.
او با اشاره به چگونگی ایجاد این اتفاق گفت: «مشکلی که اخیراً پیش آمده مربوط به آپدیت کراود استرایک روی سیستم‌های مایکروسافتی است و به خود مایکروسافت ارتباط ندارد، اما چون کشور ما با جامعه جهانی مانند دیگر کشورها در ارتباط نیست و از ویندوزهای کرک‌شده استفاده می‌شود و از نرم‌افزارهایی از شرکت‌هایی نظیر کراود استرایک هم استفاده نشده و به‌روزرسانی هم دریافت نمیشود، در نهایت این اتفاق تأثیری بر سیستم‌های داخلی نداشته، اما آسیب‌های فراوان دیگری به این دلیل ممکن است برای ما به وجود آید.»
آریا در ادامه بیان کرد: «متصل نبودن به شبکه جهانی زمانی به نفع ما تمام خواهد شد که محصولات باکیفیت داخلی داشته باشیم و فقط در چنین حالتی می‌توانیم به شبکه امنی که از محصولات داخلی استفاده می‌کند امید داشته باشیم. بهترین گزینه برای ما، به‌ویژه در موقعیت ژئوپلیتیک خاص فعلی کشورمان، استفاده از محصولات داخلی باکیفیت است. این موضوع در راستای اهداف شبکه ملی اطلاعات است و می‌تواند هدفی باشد برای شرکت‌های تولیدکننده کشور، اما ما فعلاً در نقطه‌ای نیستیم که بتوانیم تمام محصولات خارجی را با محصولات داخلی باکیفیت جایگزین کنیم. در این صورت هم با آسیب‌پذیری‌های ویژه ایران از سمت خارجی‌ها روبه‌رو هستیم و هم با محدودیت در محصولات داخلی که هر دو تهدید هستند.»
استفاده از نسخه‌های کرک‌شده گزینه مناسبی نیست
بهناز آریا در پاسخ به این سؤال که ممکن است در آینده نتوانیم از نسخه‌های کرک‌شده استفاده کنیم، گفت: «در تمام سال‌های گذشته از نرم‌افزارهای کرک‌شده استفاده کرده‌ایم و معمولاً در به‌روزرسانی‌ها با مشکل مواجه شده‌ایم. نسخه‌های کرک‌شده مناسب استفاده نیستند، به‌ویژه در زیرساخت‌های حیاتی اصلاً نباید به کار بروند، زیرا بسیار آسیب‌پذیرند. ما در وضعیت کنونی چاره‌ای نداریم جز اینکه به‌سرعت با حمایت و سرمایه‌گذاری لازم روی بهبود تولیدات داخلی تمرکز کنیم و از دانش جهانی برای رسیدن به محصول بومی مناسب بهره ببریم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/hxbd