کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
از ابتدای سال ۲۰۲۲ بیش از سه هزار میلیارد دلار ارزشدر دو سال گذشته، کرونا و قرنطینه این تصور را برایمان به وجود آورد که دات‌کام‌ها برنده ابدی اقتصاد دنیا هستند، اما سال ۲۰۲۲ به ریشه این خوش‌خیالی تیشه زد. از ابتدای امسال تا به امروز، شرکت‌های فناوری بزرگ حدود سه تریلیون دلار ضرر کرده‌اند.
غول‌های فناوری دنیا به نظر شکست‌ناپذیر می‌رسند، اما زمستان بازار سهام فعلاً آنها را زمین‌گیر کرده است. اپل و مایکروسافت نزدیک به نیم میلیارد دلار ضرر کرده‌اند. هلدینگ آلفابت نیز که شرکت مادر گوگل است، ۴۰۰ میلیارد دلار زیان دیده است.
شرکت‌های تسلا، متا (فیس‌بوک سابق)، آمازون و نتفلیکس هم ۶۰ درصد از ارزش بازار سهام خود را از دست داده‌اند. سهام شرکت زوم که برای برگزاری جلسات در دوران قرنطینه محبوبیت پیدا کرده بود و در سال ۲۰۲۰ بیش از ۴۰۰ درصد رشد کرده بود، امسال به کمتر از یک‌ششم رسید.
علاوه بر بازار سهام فناوری آمریکا، اروپا هم دچار وضعیت مشابهی است. برای مثال سهام شرکت سفارش غذای «دلیورو» (Deliveroo) در بریتانیا و شرکت اسپاتیفای در سوئد هم حدود ۶۰ درصد سقوط کرده‌اند.
از آنجایی که این شرکت‌های برتر بازار فناوری هستند که دچار چنین خسارتی شده‌اند، فایننشال‌تایمز پیش‌بینی می‌کند که این سقوط به این زودی‌ها متوقف نخواهد شد. به نظر این خبرگزاری تحلیلی، زمان می‌برد تا سرمایه‌گذاران متر و معیاری برای ارزش‌گذاری این شرکت‌ها پیدا کنند و بتوانند تصمیم بگیرند.
سهام تک‌ها و یک پرسش کلیدی
اما چرا چنین سقوط نابهنگامی رخ داده است؟ آن هم با وجود آنکه مفسران بازار سهام از مدت‌ها پیش هشدار داده بودند که ارزش‌گذاری این بازار بیش از اندازه است و این حباب دیر یا زود خواهد ترکید.
بسیاری از تحلیلگران بازار این روند را طبیعی می‌دانند و می‌گویند: «هرچه بالا برود، بالاخره روزی پایین می‌آید!» فناوری هم به محدوده‌ای وارد شد که ناگزیر باید از آن برمی‌گشت. آنها دلایل مختلفی برای توجیه این سقوط می‌آورند؛ تورم روزافزون، افزایش نرخ‌های بهره، کاهش رشد اقتصادی و از همه مهم‌تر شوکی که جنگ اوکراین به اقتصاد دنیا وارد کرده است.
خبرگزاری مانی‌ویک، علت این سقوط را رشد تورم در آمریکا و راهکارهای فدرال‌رزرو در برابر آن می‌داند و می‌نویسد: «فدرال‌رزرو برای کنترل تورم، نرخ بهره را افزایش داده و چاپ اسکناس را هم متوقف کرده است؛ بنابراین پول کمتر و کمتر می‌شود و این وضعیت به ارزش دارایی‌ها ضربه می‌زند.
همچنین قرنطینه در حال برچیده‌شدن است. ما دیگر نمی‌خواهیم زندگی خودمان را در خانه بگذرانیم. دوست داریم هرازگاهی بیرون برویم. در نتیجه از خدمات شرکت‌های دات‌کام کمتر استفاده می‌کنیم.»
می‌گویند که این وضعیت شبیه سقوط سهام شرکت‌های فناوری در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ است. در آن سال‌ها هم فروش فناوری به اوج خودش رسید؛ بنابراین ارزش‌گذاری‌ها روی سهام شرکت‌های فناوری بالا رفت و یک حباب قیمتی شکل گرفت.
بسیاری از تحلیلگران بازار بورس روند سقوط سهام شرکت‌های تکنولوژی را طبیعی می‌دانند و می‌گویند: «هرچه بالا برود، بالاخره روزی پایین می‌آید!»
آیا سال بد ۲۰۰۲ تکرار شده است؟
درست مثل دو سال گذشته، پاندمی و قرنطینه باعث شد فکر کنیم برای همیشه به یک اقتصاد دیجیتالی گذار کرده‌ایم. رشد ارزش سهام شرکت‌های این بازار باعث شد که سرمایه‌گذاران خُرد هم به این بازار جذب شوند. آنها باور کردند که راه آسانی را برای پول‌درآوردن کشف کرده‌اند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم این کار را تسهیل کردند و باعث شدند این سرمایه‌گذاران برای ایده‌های ضعیف پول زیادی صرف کنند.
مانی‌ویک از مقایسه سقوط بازار سهام دات‌کام‌ها در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۰۲ به سه نتیجه مهم رسیده است:
سقوط یک‌شبه رخ نداده است. ۱۸ ماه طول کشید که این حباب فروکش کند. هرچه قیمت‌ها شیب نزولی پیدا می‌کرد، باز هم فرصتی برای خریداران ایجاد نمی‌شد. چون سقوط قیمت‌ها دائماً با شیب تندتری ادامه پیدا می‌کرد.
سرمایه‌گذاری‌ها و شرکت‌های استارتاپی ضعیف از بین می‌روند. خیلی‌ها معتقدند که در دو سال گذشته حجم بیهوده‌ای از سرمایه به بازار استارتاپ‌ها وارد شده است. همیشه این‌طور نیست که یک جوان با یک لپ‌تاپ و یک ایده خام در مدت کوتاهی درآمد هنگفتی به دست آورد. وقتی بازار در حباب خودش بود، بعضی از ایده‌های ضعیف سرمایه‌های خوبی را جذب کردند، اما این وضعیت تداوم ندارد و به‌زودی شاهد موجی از ورشکستگی‌ها خواهیم بود. به همین دلیل تحلیلگران اقتصادی توصیه می‌کنند که استارتاپ‌ها باید روی ایده‌های قوی‌تر، کسب‌وکارهای سالم‌تر و پایه‌های مالی نیرومندتر تمرکز کنند.
معاملات واقعی در نهایت خودشان را نشان می‌دهند. شرکت‌هایی که روی ایده‌های استوار بنا شده‌اند و کیفیت واقعی دارند، از این زمستان جان سالم به در خواهند برد. درست مثل آمازون که در سال ۲۰۰۲، ۹۰ درصد سقوط کرد، اما طی دو دهه گذشته بازار جهان را فتح کرد. ارزش سهام ای‌بی (eBay) هم در آن سال‌ها به نصف کاهش یافت، اما در سال‌های بعد ۱۰برابر شد. مشروعیت بیت‌کوین زیر سؤال؟
پرسش مهم دیگر این است که آیا سقوط بازار رمزارز با افول سهام دات‌کام‌ها رابطه معناداری داشته است؟ پاسخ نیویورک‌تایمز به این پرسش مثبت است. تحلیلگر اقتصادی این خبرگزاری معتقد است که نزول ارزش ارزهای دیجیتال دقیقاً زیان‌های بازار سهام و نزدک را بازتاب می‌دهد.
بسیاری معتقد هستند که بیت‌کوین یک طلای دیجیتال است و قرار است با ذخیره ارزش در بلندمدت، در برابر تورم و بحران‌های اقتصادی یک سد محکم ایجاد کند. اما به نظر نیویورک‌تایمز، سقوط بیت‌کوین در ماه گذشته نشان داده که این ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاران صرفاً یک سرمایه‌گذاری پرریسک، اما سودآور است. برای آنها خرید بیت‌کوین فرقی با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دیگر ندارد.
تحلیل داده‌های شرکت تحقیقاتی «آرکان ریسرچ» (Arcane Research) نشان می‌دهد که تغییرات قیمت بیت‌کوین از ابتدای ۲۰۲۲ تا امروز، دقیقاً منعکس‌کننده شاخص نزدک بوده است. بیت‌کوین در ماه گذشته بیش از ۲۵ درصد کاهش پیدا کرد و به نیمی از اوج قیمت خودش در نوامبر ۲۰۲۱ رسید. این سقوط دقیقاً همراه با سقوط سهام فناوری بود، زیرا سرمایه‌گذاران با نرخ‌های بهره بالا و همچنین تبعات جنگ اوکراین دست‌به‌گریبان بودند.
بعضی از مفسران اقتصادی می‌گویند که این سقوط باعث مشروعیت‌زدایی از بیت‌کوین شده و دیگر نمی‌توان آن را محل ذخیره ارزش دانست، چون بیت‌کوین همواره بی‌ثبات بوده و همچنین موجب شده قیمت رمزارزهای دیگر سقوط کند؛ بنابراین این دارایی سوداگرانه نمی‌تواند اقتصاد جهان را متحول کند.
این استدلال مخالفان خودش را دارد. مدافعان بیت‌کوین معتقدند نباید با این نوسانات کوتاه‌مدت، ارزش‌ها و پتانسیل‌های بلندمدت این رمزارز را نادیده گرفت. اکثر آنها فناوری را هیجان‌انگیزترین صنعت دنیا می‌دانند که چشم‌انداز نیرومندتری از سایر بخش‌های بازار دارد. حامیان فناوری و رمزارز می‌گویند: «هرکسی بتواند در این زمین بازی برندگان را انتخاب کند، آینده درخشانی خواهد داشت.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/wz1c