اصلا منتظر حمایت و تشویق نباشید

الهه ادیبی ۲۹ ساله ساکن تبریز، دیپلم علوم تجربی و کارشناسی تکنیسین اتاق عمل است. او سابقه کار در بیمارستان را نیز دارد. اما دو سال است به صورت جدی کسب‌وکاری را به نام صابون دست‌ساز «زیکفام» راه‌اندازی کرده است. الهه در ابتدا به دلیل لذت شخصی و ایجاد آرامش بعد از کار سخت بیمارستان به صابون‌سازی علاقه‌مند شد.

سپس تحقیقات بیشتری در این زمینه کرد و پس از دو سال مطالعه و تماشای فیلم‌های آموزشی و همفکری با همسرش که متخصص داروسازی است، تصمیم گرفت کسب‌وکار زیکفام را آغاز کند.

اکنون کسب‌و‌کارش علاوه بر حدود ۵۰ هزار نفر دنبال‌کننده در اینستاگرام، به فروش نزدیک به ۸۰۰ بسته مواد اولیه صابون‌سازی در ماه رسیده است.

چه شد که به فکر راه‌اندازی این کسب‌و‌کار افتادید؟

در ابتدا فقط به صابون‌سازی علاقه‌‌مند بودم و از جذابیت‌ صابون‌های زیبایی که در اینترنت می‌دیدم، لذت می‌بردم. اصلا تصوری از اینکه این فعالیت می‌تواند به کسب‌و‌کار بدل شود، نداشتم. صابون‌های دست‌ساز به دلیل اینکه فاقد مواد شیمیایی هستند، هم برای طبیعت و هم برای پوست ضرری ندارند بود. بر این اساس تصمیم گرفتم برای خودم صابون تولید کنم و بعد احساس کردم افراد زیادی هستند که می‌توانند این صابون‌ها را برای خودشان بسازند.

چون دوره‌های آموزشی در ایران بسیار گران و کمیاب بود، تلاش کردم با دانش و مهارتی که در تحقیقاتم به آن‌ها رسیده بودم، به آموزش صابون‌سازی اقدام کنم. البته به دلیل اینکه مواد اولیه صابون‌سازی خاص هستند و فروشگاه تخصصی برای آن‌ها وجود ندارد، به فروش مواد اولیه به افراد علاقه‌مند نیز پرداختم.

بعد از چندی متوجه استقبال مخاطبان شدم و فهمیدم افرادی که صابون می‌سازند، منفعت خوبی از فروش می‌برند. این جرقه‌ای شد که کسب‌وکارم را جدی‌تر پیگیری کنم و ادامه دهم.

سرمایه اولیه این کار را از کجا تأمین کردید؟

در ابتدا ما دو، سه میلیون تومان هزینه کردیم. برای راه‌اندازی این کسب‌و‌کار نیازی به صرف هزینه‌های بالا در ابتدای راه نیست، ولی در طی مسیر درآمدمان را در کار سرمایه‌گذاری کردیم و همین موجب رشد ما شد. همین نکته که این کار به سرمایه کلانی احتیاج ندارد، باعث می‌شود این فعالیت برای افراد خوش‌ذوق و سلیقه‌ای که سرمایه اولیه چندانی ندارند، بسیار مناسب باشد.

در این کسب‌و‌کار چه فعالیت نوآورانه‌ای انجام دادید؟

وقتی کارم را آغاز کردم، فروشگاه تخصصی فروش وسایل صابون‌سازی وجود نداشت. فروشگاه‌هایی بودند که مواد مختلف و متفاوت صنعتی و گیاهی می‌فروختند و بعضی از فروشندگان حتی اطلاع نداشتند ماده‌ای که می‌فروشند در صابون‌سازی کاربرد دارد. من با کمک همسرم که به واسطه شغلش آشنایی خوبی با این زمینه داشت، توانستیم علاوه بر مطلع کردن فروشندگان، بسته‌هایی از مواد اولیه صابون‌سازی تهیه کنیم تا علاقه‌مندان با درگیری کمتر و بسیار آسان‌تر به این مواد دسترسی داشته باشند.

نکته دیگر در خصوص استفاده از صابون‌های گیاهی و دست‌ساز بود. ما صابون‌های زیبایی می‌ساختیم و به خیلی از افراد معرفی می کردیم تا از آن استفاده کنند و از خواص آن روی پوستشان بهره ببرند. اما بسیاری از افراد حتی می‌ترسیدند به این صابون‌ها دست بزنند. ما آن‌قدر به معرفی و استفاده از این صابون‌ها ادامه دادیم که کم‌کم متوجه شدیم خیلی از کسانی که می‌شناسیم، دیگر تمایلی به استفاده از صابون‌ها‌ی شیمیایی ندارند و ترجیح می‌دهند صابون زیبا و پرخاصیت دست‌ساز استفاده کنند و حتی اغلب به سلیقه خودشان این صابون‌ها را می‌سازند.

مدت کمی است که استفاده از محصولات مراقبت پوست گیاهی و دست‌ساز در ایران رونق گرفته است و هنوز در ابتدای راه هستیم. این بازار جای رشد بسیار زیادی دارد، به‌خصوص این در مورد صابون صدق می‌کند، زیرا کالای مصرفی روزانه است.

اگر نگاهی به بازار صابون‌های دست‌ساز یا دکوراتیو خارج از کشور بیندازیم، متوجه می‌شویم که در دهه اخیر استقبال خوبی از این هنر/ صنعت شده است و فروشگاه‌های تخصصی بزرگی فقط در زمینه صابون فعال هستند.

چه موانع و مشکلاتی را در مسیر حرکت خود می‌بینید؟

بزرگ‌ترین مشکلی که در مسیر ما وجود دارد، این است که بخشی از مواد اولیه صابون‌سازی یا برخی از ابزارهای خاص که موجب راحتی کار می‌شود، وارداتی هستند و این صنعت هنوز آن‌قدر رشد نکرده که صنایع یا کارخانه‌های بزرگ به تولید مواد و ابزار آن اقدام کنند. به همین خاطر نوسانات قیمت مواد اولیه، بسیار زیاد و وابسته به نوسانات ارز است.

ممکن است چنین اتفاقاتی باعث نابودی یک کسب‌و‌کار بزرگ نشوند، اما در کسب‌وکارهای کوچک وضع فرق می‌کند و گاهی همین بالا و پایین شدن قیمت‌ها، موجب از بین رفتن و تعطیلی کار می‌شود.

به طور کلی صابون‌سازی فعالیت پردرآمدی است؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، صابون مصرف روزانه دارد و اکنون با ترکیب هنر و خواص دارویی تولید می‌شود و صابون‌سازان می‌توانند درآمدهای متغیری از تولیدات خود داشته باشند. به طور مثال اگر یک صابون گیاهی ساده تولید کنید،‌‌ می‌توانید با قیمت مناسب و ارزان به فروش برسانید. اما اگر در تولید صابون با ذوق و سلیقه محصول متفاوتی تولید کنید، در حقیقت با همان مواد اولیه توانسته‌اید محصول بسیار زیبایی بسازید که در دسته‌بندی محصولات گران‌قیمت قرار بگیرد.

با افزودن بسته‌بندی‌ زیبا و طراحی متفاوت، این محصول می‌تواند تا ۱۵ برابر قیمت مواد اولیه برای سازنده سود داشته باشد. به ‌طور کلی چون این محصولات با هنر ترکیب می‌شوند، استاندارد خاصی برای قیمت‌گذاری آن‌ها قابل تعریف نیست. طبق تجربه و اطلاعاتی که دارم، بی‌شک این کار سودده است، ولی میزان سوددهی آن، بستگی به ذوق و سلیقه و مدل بازاریابی صاحب کسب‌و‌کار دارد.

چه توصیه‌ای برای افرادی دارید که می‌خواهند این مسیر را طی کنند؟

من همیشه به زنان اطرافم توصیه می‌کنم با کسانی مشورت کنند که خودشان کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرده‌اند یا در کسب‌وکاری مشغولند، نه کسانی که هرگز کاری را انجام نداده‌اند و ترس‌ها و موانع ذهنی دارند. در این صورت آن‌ها تلاش می‌کنند شما را متقاعد کنند که آن ترس و موانع را بپذیرید.

در ابتدای کار من نیز بسیاری از اطرافیانم می‌گفتند این کار برای یک خانم تحصیلکرده مناسب نیست، اما من عاشقانه کارم و تأثیری را که بر جامعه اطرافم می‌گذارم، دوست دارم.