«ایران آینده و نقش نوآوران در آن» موضوع گفت‌وگوی میترا فردوسی، پژوهشگر ارتباطات نوآوری و سید محمد بهشتی، ایران‌شناس و فرهنگ‌پژوه، در بخش نکستیشن اینوتکس ۲۰۲۴ بود. در این پنل سخنرانان با نگاهی به گذشته، از قدمت نوآوری در ایران صحبت کردند و معتقد بودند ایران امروز از آن نوآوری خاص خود فاصله گرفته و مسیری را پیش می‌رود که دیگران در غرب پیش برده‌اند. مثال‌های قنات و بادگیر ازجمله مواردی بود که بهشتی به‌عنوان نوآوری ایرانی معرفی‌شان کرد و فردوسی گفت که امروز می‌شنویم کشوری مانند اسپانیا، در فکر به‌روز کردن بادگیر ایرانی است و می‌خواهد آن را در سیستم سرمایشی به کار گیرد. ضمن اینکه هنر زیستن در بحران و به‌تعبیر بهشتی «قرار در بی‌قراری» خاص فرهنگ ایران بوده و لازم است دوباره احیا شود.
نوآوران ایرانی با بحران طردشدگی احاطه شده‌اند
میترا فردوسی در اولین پنل روز دوم نکستیشن با اشاره به مطالعه‌های چند سال اخیر خود در حوزه نوآوری، گفت که تفکر جهان‌شمول امروز در کل جهان مخدوش شده است و جهان به ابعاد اجتماعی تکنولوژی فکر می‌کند: «ما شاهد اعتصاب کارمندان گوگل در اعتراض به فروش تسلیحات به اسرائیل هستیم، همچنین اعتراض‌هایی به استفاده پلیس آمریکا از تکنولوژی تشخیص چهره در مناطق مرزی و به کار بردن آن برای کشتن مکزیکی‌ها، در جریان است. این در حالی است که نوآوران ایرانی با تفکری جهان‌شمول، به خود آن‌چنان فکر می‌کنند که اگر در سیلیکون‌ولی بودند چنین بود. درواقع نگاهشان به خود برگرفته از خاستگاه‌هایی است که بیزنس‌پلن‌های خود را از آنجا گرفته‌اند.»
به گفته فردوسی از طرف دیگر، مطالعات نشان می‌دهد که طی پانزده سال اخیر نوآوری به‌شدت جامعه را تغییر داده است و فناوری، در جنبش‌های اجتماعی توانسته پل ارتباطی افراد با یکدیگر و امکانی برای شبکه‌سازی باشد.
اما نوآوران ایرانی کمتر به این فکر می‌کنند که انسان ایرانی کیست و چه مختصاتی دارد.
فردوسی با اشاره به نوآوری‌های تاریخی ایرانی‌ها تأکید کرد که مثال‌هایی مانند شکل‌گیری قنات‌ها نشان می‌دهد ایرانی‌ها در خلق راهکار برای گذر از بحران نوآور بودند و اتفاقاً راهکارهای مبدعانه آنها غیرتهاجمی و همراه با مراقبت از محیط بوده است.
امروز اما نوآوران ایرانی قرض‌گیرندگان نوآوری غرب هستند. از سوی دیگر نوآوران ایرانی درگیر بحران طردشدگی هستند؛ چه از سوی کسانی که مهاجرت کرده و رفته‌اند و چه از طرف حاکمیت.
نوآوری ایرانی در حال حمل رؤیای آمریکایی است
«آیا هنر تاریخی زیستن در بحران باز هم می‌تواند در جامعه معاصر به کمک ما بیاید؟» فردوسی این سؤال را از بهشتی، ایران‌شناس، پرسید و او پاسخ داد: «امروز نوآوری در کشور ما نقش کولبری را دارد که وسایل کسی را حمل می‌کند که رؤیای صعود به قله اورست را دارد. به تعبیر دیگر ما امروز در حال حمل رؤیایی هستیم که از آن ما نیست. در صورتی که تاریخ ما متفاوت بوده؛ تا ۱۲۰ سال پیش ایران برای جهان دستاوردهایی منحصربه‌فرد داشت، ازجمله قنات، سبک خاص باغ‌پروری، فرش و… البته هنوز هم چنین ابداعاتی داریم؛ مانند غذای ایرانی و… اما ما حتی می‌ترسیم از آنها حرف بزنیم، زیرا طی این سال‌ها از دستاوردهای ایرانی به‌درستی استفاده نشده است و حتی در مواردی آنها به محاق رفته‌اند.»
بهشتی با اشاره به حوزه نوآوری در ایران تأکید کرد: «ما باید رؤیای ایرانی خود را بسازیم و اگر می‌خواهیم از آینده حرف بزنیم باید به این موضوع به‌طور جدی فکر کنیم. ایران سرزمین بحران و بی‌قراری است و ما باید به هنر زیستن در بحران و قرار یافتن در بی‌قراری بازگردیم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/g9vi
