هفدهمین رویداد فیناپ که ششم مردادماه 1401 با موضوع «BNPL و آینده پرداخت اعتباری» برگزار شد، میزبان چندین سخنران و دو پنل مهم بود. یک پنل تخصصی درخصوص چالش‌های کسب‌وکار و رگولاتوری بود. مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی؛ امیرحسین داودیان، معاون مشتریان بانکداری شخصی بانک تجارت؛ علیرضا ماهیار، معاون فناوری اطلاعات و شبکه ارتباطات بانک ملی ایران؛ امید ترابی، مدیرعامل دیار دیجیتال؛ آرش بابایی، مدیرعامل ارتباط فردا و رسول قربانی، سردبیر راه پرداخت به‌عنوان دبیر پنل در این گفت‌و‌گو حضور داشتند.
راهکار کارآمدی به نام BNPL
ماهیار با اشاره به وضعیت ایران در شیوه رابطه میان کسب‌وکارها و رگولاتور گفت: «بیش از ۶۰ درصد تسهیلات بانک ملی تسهیلات خرد است و مشتریان از فرایند پیچیده تسهیلات‌دهی گلایه دارند. همچنین روند کاغذبازی بسیار زیاد است، در صورتی که معتقدیم مشکل بزرگ را می‌توانیم حل کنیم، اما با روش نوآورانه. بانک می‌تواند نقش واسطه‌ای را به شکل دیگری ایفا کند، اما باید پذیرفت که فرهنگ جامعه همچنان تمایل به دریافت تسهیلات نقد دارد. اینجا راهکاری مانند BNPL می‌تواند بسیار کارآمد باشد.»
به گفته ماهیار درمورد قانون‌گذاری هم باید مقررات باز و شناور داشته باشیم و می‌توانیم به مشتری بابت رفتار و نوع نگرش و نوع خرید اهمیت داد.
در ادامه این پنل، ترابی با اشاره به مسئله ریسک سیستماتیک در اقتصاد ایران گفت: «واقعیت اینجاست که ما دو مدل مسئله داریم؛ یکی ریسکی که از وضعیت اقتصادی می‌آید و یکی ریسک‌هایی که ما با رگولاتور داریم. اگر خیال‌مان راحت باشد که رگولاتور فضا را می‌بیند، شاید دست ما هم بازتر شود.»
به گفته داوودیان، حضور قانون‌گذار ضروری است و داستان BNPL فقط مربوط به لایه نهایی نیست؛ «منافع متضادی در زنجیره ارزش آن وجود دارد؛ کسی که تأمین مالی می‌کند، می‌خواهد نرخ بهره خوبی داشته باشد. اگر از این کار به‌درستی مراقبت نشود، می‌تواند پرداخت هزینه‌های بیشتر در تأمین مالی خرد منجر شود.»
آرش بابایی نیز بااشاره به اینکه BNPL در دنیای امروز به یک روند تبدیل شده و رشد قابل توجهی داشته است، گفت:«مدل نوین اعتبار را با مدل قدیمی‌تری مقایسه کنم؛ کارت اعتباری در ایران جاری است و رگوله شده است. نحوه مصرف کارت اعتباری عمد تر است و کارمزدهایی دارد، اما کارمزد BNPL صفر است.»
نیازی به دخالت تنظیم‌گر نیست
در ادامه این پنل، محرمیان از زاویه دید رگولاتور به شرح راهکارها پرداخت و گفت: «اینکه نرخ بهره واقعی مثبت است یا منفی تفاوت عمده‌ای ایجاد می‌کند و در برخی کشورها تسهیلات را بازاریابی می‌کنند اما در ایران به آن نیازی نیست. در مجلس بسیار تمایل بر این است که تسهیلات را از قبل تعیین کنند و تکالیفی برای بانک‌ها ایجاد می‌کنند. بالاتربودن تقاضا نسبت به عرضه را باید توجه کنیم. تسهیلات داده می‌شود، اما نمی‌دانیم این تسهیلات چگونه خرج می‌شود.»
او ادامه داد: «عدم استفاده مؤثر از اعتبارسنجی جزو مشکلات ماست، درحالی که اعتبارسنجی پایه اصلی تسهیلات‌دهی است. نگاه رگولاتور به این موضوع مثبت است؛ چراکه بسیاری از مشکلات را می‌تواند حل کند. معجزه اعتبارسنجی را به چشم خودم دیدم و واقعاً اتصال خروجی نکول BNPL به شرکت اعتبارسنجی به‌شدت می‌تواند کمک کند و هیچ نیازی به دخالت تنظیم‌گر نیست.»
او تأکید کرد: «بهترین مدل رگولیشن چیزی است که بنیان آن از سمت خود بازار بیاید؛ چالش اینجاست که مدلی که از سمت بازار می‌آید فقط به دغدغه‌های بازار پرداختند و این زمان رگولیشن را طولانی می‌کند.»
محرمیان در پاسخ به اینکه آیا BNPL خط قرمز بانک مرکزی است یا نه گفت: «میزان بهره‌ای که از کاربر گرفته می‌شود، خط قرمز بانک مرکزی است. مخاطبان این مدل کسب‌وکاری جوان هستند و برای دریافت اعتبار اشتیاق دارند.»
اهمیت تعهد و وفاداری کاربر
نازنین دانشور با اشاره به تجربه تخفیفان توضیح داد: «در دنیا براساس ترند BNPL قدرت خرید مردم تا ۱۷ درصد افزایش پیدا کرده است؛ در BNPL به جای پول نقد، ما قدرت خرید را جابه‌جا می‌کنیم و بیشتر روی کاربر آفلاین و تحقق امکان BNPL تمرکز کرده‌ایم.»
حق‌رنجبر هم با تأیید صحبت‌های دانشور درخصوص افزایش قدرت خرید با BNPL تأکید کرد اینکه تسهیلات بر اساس نیاز باشد یا خیر، برای اثرگذاری BNPL مهم است؛ «یکی از معایب تسهیلات خرد هم این است که ممکن است به خرید غیرضروری منجر شود. اما لزوماً این‌طور نیست که تسهیلات با عدد بزرگ‌تر صرف موارد غیرضروری نشود.
با این حال معتقدم BNPL می‌تواند به اقتصاد کمک کند؛ از این منظر که وام خیلی خرد رشد پیدا می‌کند و به رونق کسب‌کارهای خرد می‌انجامد. کل لندتک‌هایی که بر حوزه وام تمرکز کرده‌اند، اولویت را به تسهیلات خرد داده‌اند؛ چراکه معتقدیم این بخش اثرگذاری بیشتری بر تولیدناخالص داخلی دارد. حالا اگر مبلغ تخصیصی به‌قدری نباشد که به قدرت خرید کمک کند، این اثر خنثی خواهد شد.»
دولتخواهی سخنران بعدی این پنل نیز با توضیح ساختار کلی BNPL عنوان کرد: «تعهد و وفاداری که سمت کاربر در BNPL ایجاد می‌شود، حتماً باعث رشد اقتصاد خواهد شد و به‌سادگی نمی‌توان عددی برای آن برآورد کرد. مهم این است که BNPL را به یک بخش محدود نکنیم و در حوزه‌های مختلفی همچون گردشگری و سلامت نیز توسعه پیدا کند.»
در ادامه توانگر تأکید کرد که هر اتفاقی که در فین‌تک می‌افتد، مهم است که رفاه مردم را افزایش دهد؛BNPL هم چنین خاصیتی دارد.
در ادامه این پنل حسام خواجه‌پور تأکید کرد: «می‌خواهم خواهش کنم کسانی که هنوز تفاوت تسهیلات و BNPL را نمی‌دانند و آن را هم‌ارز وام تلقی می‌کنند، وارد این بازار نشوند. به تعبیر دیگر اگر می‌خواهیم BNPL در ایران به شکل اصولی رشد کند، مهم است که بازیگر هرز وارد این بازار نشود.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/qk2z
