کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
«جذب سرمایه استارتاپها در دبی: بررسی حقایق؛ فراتر از رؤیافروشی» پنجمین پیشرویداد پرشین تک سامیت ۲۰۲۴ است که ۲۵ شهریورماه با حضور میثم جهانی، همبنیانگذار ونچران و آکا برگزار شد. در این وبینار میثم جهانی براساس تجربه شخصی خودش، ابعاد مختلف جذب سرمایه استارتاپها در دبی را با نگاهی واقعگرایانه بررسی کرد.
صندوق ارزی یک تریلیون دلاری؛ پشتوانه سرمایهگذاری در حوزه فناوری
براساس آخرین گزارش یکی از بزرگترین مراکز آمار دبی، برخلاف دنیا که در یکچهارم اول سال ۲۰۲۴ دچار کاهش سرمایهگذاری شده، دبی ۱۱ درصد رشد معاملات سرمایهگذاری را تجربه کرده و ۸۳ معامله سرمایهگذاری در دبی انجام شده است. این نکته که دنیا برای سرمایهگذاری دچار مشکلات فراوانی بوده ولی دبی رشد داشته، نشان میدهد این شهر برای شروع کسبوکار جای مناسبی است.
به نظر جهانی این رشد نتیجه اهمیت دادن سیاستگذاران آن به فناوری و تأمین منابع لازم برای این پیشرفت است. شش کشور حاشیه خلیج فارس ازجمله عربستان، امارات و قطر حدود ۴.۳ تریلیون دلار صندوق ذخیره ارزی دارند. صندوق ذخیره ارزی پشتوانه سرمایهگذاری است. امارات حدود یک تریلیون دلار در صندوق خود دارد که برای سرمایهگذاری در این حوزه استفاده میشود. پیشبینی میشود صندوقهای ذخیره ارزی تا سال ۲۰۳۰ نزدیک ۷.۸ تریلیون دلار رشد داشته باشند.
با کنار هم قرار دادن این نکات میتوانیم نتیجه بگیریم که دبی جای جذابی برای راهاندازی شرکتهای حوزه فناوری به دست کسانی است که جسور و باپشتکارند و نگرش ذهنی بینالمللی دارند و میخواهند ارزش خلق کنند.
دبی برای شروع از صفر جای خوبی نیست
میثم جهانی براساس مشاهدات شخصی و تجربیات دوستان خود معتقد است که دبی به دلیل هزینههای زیاد، برای راهاندازی یک کسبوکار مناسب نیست. او در اینباره گفت: «هزینههای زندگی در دبی زیاد است و بهتر است کسی از صفر به دبی نیاید. حتی اگر ثبت شرکت را بهخوبی انجام دهید برای هر فرد باید ۱۰ تا پانزده هزار درهم کنار بگذارید.»
دبی بازار نسبتاً خلوتی در نزدیکی ایران است و این نزدیکی آن را به یکی از پنجرههای فرصت برای صاحبان کسبوکار ایرانی تبدیل میکند. ولی این شلوغ نبودن باعث نمیشود طرح افراد موفق باشد. او توضیح داد: «رؤیافروشی است که به کسی بگویی اگر ایده داشته باشی قرار است موفق باشی. با وضعیت فعلی بازار، احتمال این اتفاق بسیار کم است. دبی هنوز شلوغ نشده، اما حتی در این فضا هم به طرحها اهمیت نمیدهند و شما باید محصول داشته باشید.»
او در ادامه درباره تصور دبی از فعالان ایرانی تشریح کرد: «دبی به ایرانیان حساس نیست. اگر مهارت شما از سطح خاصی بالاتر باشد و قابل رقابت باشید، زبان را بهخوبی صحبت کنید، نگرش ذهنی خوبی داشته باشید و بهاندازه کافی پشتکار و هیجان داشته باشید که وقتی از شما پرسیدند اهل کجایید، بگویید I’m From Nation Of Imagination. مشکلی برایتان پیش نمیآید.»
ایجاد ارتباط؛ کلید جذب سرمایه
جهانی با ورود به حوزه استارتاپهای Early Stage بهویژه در فضای هایتک، به بحث زیرساخت اشاره کرد. این زیرساخت میتواند مالی و انسانی باشد مثل منتور خوب، وقت کافی و تلاش بیوقفه. اما او در اینجا روی «ایجاد ارتباط» تأکید کرد و گفت: «براساس تجربه شخصی در ونچران و آکا، صاحب کسبوکار باید با اجتماعی که در آن قرار دارد وارد دیالوگ شود نه فقط سرمایهگذار. ارائه مناسب ایدههایتان یک هنر است و فقط این نیست که طرحتان را به سرمایهگذار ارسال کنید و آنها بخوانند. شما از قبل باید بهوسیله تعاملات و بهانههای دیگر با سرمایهگذار آشنا باشید. بهمحض اینکه پیشنهاد شما در مقابل سرمایهگذار قرار گرفت در معرض سؤالهای غیرمترقبه قرار میگیرید؛ پس بهتر است خودتان و سرمایهگذار را بهخوبی بشناسید.»
به عقیده میثم جهانی، این شناخت و تعامل دوطرفه باعث میشود در لحظه مناسب در سرمایهگذار ممنتوم ایجاد کنید. افرادی هستند که محصول خوبی دارند، ولی با بیش از هفتاد مجموعه برای سرمایهگذاری مذاکره میکنند و نتیجه نمیگیرند، زیرا شما برای مجاب کردن سرمایهگذار باید ممنتوم ایجاد کنید و این ممنتوم براساس زیرساختهایی است که دارید. او افزود: «کسانی هستند که با هزینه هنگفت با شرکتهای بزرگ همکاری کردند، ولی در جذب سرمایه و تولید محصولشان ناموفق بودند چون نگرش ذهنی مناسب این فضا را نداشتند. با شناخت دقیق و درست فضا میتوانید طرحتان را به شکلی ارائه دهید و از ارتباطات انسانیای که ساختهاید استفاده کنید تا در مرحله نهایی در سرمایهگذار حرکت ایجاد کنید.»
جهانی با اشاره به تجربه شخصی خودش گفت: «در دو سال گذشته من در دو استارتاپ شکست خوردم، اما با آدمها ارتباط گرفتم و حتی آدمهایی را از دست دادم. تمام اینها به من یاد داد چطور پیش بروم و سرمایه جذب کنم.»
درک فضای استارتاپی دبی مهمترین نکتهای است که همبنیانگذار ونچران و آکا بر آن تأکید دارد. اگر در دبی بهعنوان توریست شناخته شوید جذب سرمایه سخت خواهد بود. با درک فضا متوجه خواهید شد که اوضاع ایران با دبی قابل مقایسه نیست. جهانی در اینباره بیان کرد: «اینجا خیلی از اتفاقات در افترپارتیها و ارتباطات روزمره رخ میدهد و شما با دنیای متفاوتی روبهرو میشوید که اگر ارتباطات قوی شکل نداده باشید و رفتوآمدهای مداوم نداشته باشید، ممنتوم ایجاد نمیشود و اگر ممنتوم ایجاد نشود، سرمایه جذب نمیشود.»
انتقال استارتاپ از ایران به دبی کار درستی است؟
جهانی در پاسخ به یکی از حاضران در جلسه که از راهاندازی استارتاپ از ایران و انتقال آن به دبی پرسید گفت: «شما برای زنده ماندن در بازار باید از آن جلوتر باشید. سؤال اصلی این است که آیا استارتاپ شما از روند جهانی جلوتر است که وقتی استارتاپ شما ساخته شد خریدار داشته باشد. سال گذشته سرمایهگذاران دنبال استارتاپ هوش مصنوعی بودند، ولی امسال فضا پر از نرمافزارهایی است که بعد از سه ماه شکست میخورند چون شرکتهای بزرگ آنها را میبلعند.»
پیشبینی روند بازار چیزی نیست که با مطالعه، تحقیق و نشستن در ایران ممکن باشد. به عقیده جهانی، حتی با مطالعه اخبار ویسیها هم نمیتوانید پیشبینی کنید، زیرا تصمیماتی که الان سرمایهگذارهای خطرپذیر (VC) عملیاتی کردهاند، سه ماه پیش اتخاذ شده است. او تأکید کرد: «شما برای جذب سرمایه باید از بازار جلوتر باشید و اخبار دقیق کامیونیتیها را داشته باشید. به همین دلیل است که بهاصطلاح میگوییم «کامیونیتیوایس»؛ اینکه براساس کامیونیتیها تصمیم بگیرید.»
داستان شکست
میثم جهانی تجربه شکست استارتاپی خود در دبی را به این شکل تعریف کرد: «اواخر سال ۲۰۲۱ با بچههای المپیادی ایران در حوزه استعدادیابی استارتاپی را راه انداختم که با استراتژی کلان دولت امارات در زمینه ورود به جامعه جهانی کاملاً هماهنگ بود. در همین راستا من با نماینده مدرسه استعدادیابی آژاکس آمستردام که در استعدادیابی جزو سه مدرسه برتر دنیاست، صحبت کردم. او با من و بچههای تیم هماهنگ کرد تا سری دوم تستها را با نظارت آنها پیاده کنیم. بعد از پنج جلسه تیم ما نتوانست در برابر سؤالهای آژاکس دوام بیاورد. تیم اصلی نهتنها نگرش ذهنی مناسبی نداشت، حتی زبان انگلیسیشان هم مشکل داشت.»
داستان موفقیت
بعد از آن جهانی به روایت داستان موفقیت خود در فضای استارتاپی دبی پرداخت: «آکا قبل از آشنایی با من از دو سال قبل تشکیل شده بود، ولی ناکام بود. براساس کامیونیتیای که من آشنا بودم و در رویدادهای قبلی میشناختم رویکردشان را تغییر دادیم. با تعامل با افراد مختلف و گرفتن فیدبکهای گوناگون توانستیم داستان درست را بسازیم و بعد از پنج یا شش ماه در همان کامیونیتی سرمایهگذار پیدا کردیم. داستان موفقیت این تیم حول این نکته میچرخید که ما جلوتر از بازار دنیا بودیم. هوش مصنوعیای داشتیم که باعث میشد بالاترین درصد موفقیت را داشته باشیم؛ تیم بسیار کوچک، هزینههای کنترلشده، تلاشهای شبانهروزی، بازخوردهای مداوم، تعامل با بیش از پنجاه سرمایهگذار مختلف و تجربهای که از تعاملات گذشته داشتیم.»
او در پایان جلسه گوشزد کرد: «در نهایت سرمایهگذاری براساس کار و شخصیت و منابع شماست. بسیاری از چیزهایی که من گفتم ممکن است قابل تعمیم به شما نباشد. تلاش کردم عمومیتر و قابل تعمیم حرف بزنم، ولی حواستان باشد که این یک کار فردبهفرد بسیار حساس است که حتی یک کلمه یا یک رفتار اشتباه، سرنوشتتان را تغییر میدهد.»