کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانه‌ای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبه‌ها منتشر می‌شود و وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی‌اش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش می‌دهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
پس از اعلام نام وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت چهاردهم، ستار هاشمی ۴۸ساله در فایلی ۲۹صفحه‌ای چالش‌های پیش روی خود را بررسی و پیشنهادهایش برای رفع این چالش‌ها را منتشر کرده است. برنامه ستار هاشمی برای وزارت بخش‌های متنوعی از جمله اقتصاد دیجیتال،هوش مصنوعی، فیلترینگ و لجستیک را در بر می‌گیرد.
گزارش «مروری بر برنامه پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت چهاردهم» با بازنگری سوابق علمی و اجرایی ستار هاشمی آغاز می‌شود و در ادامه به چالش‌های پیش روی این وزارتخانه و برنامه‌های مدنظر ستار هاشمی برای برطرف کردن این چالش‌ها منتهی می‌شود.
سوابق دانشگاهی و اجرایی
ستار هاشمی متولد ۱۳۵۵ در شهر یاسوج، استاد تمام و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز و فارغ‌التحصیل دکترای هوش مصنوعی به‌طور مشترک از دانشگاه علم و صنعت و موناش استرالیا است. در این گزارش او جزو دو درصد دانشمندان برتر جهان معرفی شده است.
هاشمی که فعالیت‌های اجرایی را با سمت‌های دانشگاهی آغاز کرد در یک دهه گذشته سمت‌های مدیریتی متفاوت ولی مرتبطی داشته است؛ ازجمله ریاست هیئت‌مدیره شرکت ایرانسل (از سال ۱۴۰۲ تاکنون)، معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات (از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰)، معاون فناوری اطلاعات شرکت ارتباطات زیرساخت کشور (از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸)، معاون فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان فارس (از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶).
او در دوران معاونت وزارت ارتباطات فعالیت‌های پیشرو زیادی داشت؛ ازجمله تدوین نقشه راه توسعه فناوری نسل پنجم، راه‌اندازی پایلوت فناوری نسل پنجم و تدوین نقشه راه ملی هوش مصنوعی.
هاشمی از سال ۱۴۰۰ معاون توسعه فناوری و خدمات الکترونیک ثبتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (قوه قضائیه) است. بعد از حضور او در این سازمان، روندهای سنتی تحول یافت و حوزه فناوری جدی گرفته شد. سند الکترونیکی ملکی و امضای دیجیتال از کارهای او در این سمت اجرایی بوده است. نام هاشمی تیرماه امسال در فهرست «مدیران برتر کشوری سازمان‌ها و مراکز تابعه قوه قضائیه» قرار گرفت.
با توجه به سخنان غلامرضا تاجگردون، نماینده مجلس درباره حضور ستار هاشمی در کمیسیون فرهنگی چنان برمی‌آید که دغدغه‌های اصلی او به‌عنوان وزیر ارتباطات، رفع فیلترینگ، استفاده از هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال است.
رگولاتور از ضعف در تنظیم‌گری می‌گوید
بعد از مرور پیشینه علمی و اجرایی ستار هاشمی، فهرستی از چالش‌های کلی پیش روی وزارتخانه‌اش آمده است. ستار هاشمی این چالش‌ها را به پنج دسته کلی زیرساخت‌ها، حکمرانی و مقررات، امور فرهنگی و آموزشی و منابع انسانی، فضای بین‌المللی و اقتصادی تقسیم کرده و در ادامه از برخی از آنها نام برده است.
مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در این فهرست عبارت‌اند از: نداشتن برنامه مشخص توسعه شبکه ملی اطلاعات، تحریم‌های بین‌المللی و کاهش دسترسی به فناوری‌ها، نبود برنامه مشخص برای توسعه اقتصاد دیجیتال، ضعف در تنظیم‌گری و وجود مقررات دست‌وپاگیر، سهم کم اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور، ناترازی زیرساخت‌های ارتباطاتی با نیازهای محتوایی و کاربرد فناوری اطلاعات، پایین بودن سطح آمادگی و کندی دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی برای ارائه خدمات در فضای مجازی.
ارتقای ساختار حکمرانی و جوان‌گرایی
بعد از بررسی و نام بردن از عمده مشکلاتی که دامن‌گیر این وزارتخانه شده، ستار هاشمی راه‌حل‌هایی ارائه داده که در ادامه آمده است.
- کمک به پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات
- تکمیل طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام با اولویت واگذاری با مشارکت بخش غیردولتی
- اجرای چند طرح عظیم ملی، پیشران، زیرساختی و مبتنی بر آینده‌نگری
- فعال‌سازی مزیت‌های رقابتی جمهوری اسلامی ایران در منطقه
- برقراری حاکمیت ملی و صیانت از ارزش‌های اسلامی – ایرانی در فضای مجازی و ارتقای قدرت سایبری
- افزایش شتاب پیشرفت و نوآوری علمی و فناوری و تجاری‌سازی آنها در حوزه اطلاعات و ارتباطات
- تحول در نظام اداری و اصلاح ساختار با تأکید بر هوشمندسازی و تحقق دولت هوشمند
- جوان‌گرایی و جانشین‌پروری در مدیریت اجرایی
- ارتقای ساختارهای حکمرانی فضای مجازی و همگرایی ساختارهای موازی
- شنیدن صدای مردم و در نظر گرفتن مطالبات و نیازهای مردم و زیست‌بوم حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
توسعه؛ کلید رفع مشکلات فناوری
با بررسی سیاست‌ها و رویکردهای کلی، در نهایت برنامه‌های کلی ستار هاشمی در آخر این فایل ۲۹صفحه‌ای آمده است. برنامه‌های او به شش بخش تقسیم می‌شود:
- توسعه ارتباطات و شبکه ملی اطلاعات با توسعه فیبر نوری و شبکه‌های ارتباطی نسل جدید و مقابله با تحریم‌های ارتباطی
- توسعه دولت هوشمند و کاربردی‌سازی فناوری‌های نوین (مانند هوش مصنوعی) در صنایع مختلف
- توسعه اقتصاد دیجیتال از راه تدوین سند راهبردی، تأمین زیرساخت‌ها، راه‌اندازی شرکت ارتباطات بین‌الملل، تعرفه‌گذاری و تنظیم‌گری خدمات، حمایت از فروشگاه‌های مجازی و خرده‌فروشی الکترونیکی، افزایش دسترسی کسب‌وکارهای دیجیتال به داده‌ها و واسط‌های برنامه‌نویسی، راه‌اندازی بورس تخصصی و تسهیل پذیرش شرکت‌های دیجیتال در بازار اوراق و اصلاح شیوه فیلترینگ در کشور با اصلاح مقررات
- حمایت از توسعه محتوا و خدمات محتوایی در فضای مجازی
- توسعه صنعت فضایی
- توسعه پست هوشمند و تبدیل شرکت ملی پست ایران به یک نهاد پیشران در زمینه توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی و اتصال و یکپارچه‌سازی شرکت پست به‌عنوان اپراتور تحویل فیزیکی کالا به زنجیره ارزش اقتصاد دیجیتال با دیجیتالی کردن بسیاری از فرایندها، افزایش کارایی و کیفیت خدمات پستی.
اگر بخواهیم بخش‌هایی از برنامه‌های بهشتی را بررسی کنیم چند نکته قابل توجه است؛ کمبود نیروی انسانی ماهر و محدودیت در همکاری‌های بین‌المللی. اگر خلاصه از مصاحبه‌های منتشر شده طی یکسال اخیر را در رسانه‌های راه‌کار را بررسی کنید، متوجه می‌شوید بیشترین نگرانی فعالان این حوزه مهاجرت نیروی انسانی ماهری است که سال‌ها در ایران پرورش پیدا کرده و حالا تصمیم به مهاجرت گرفته است. یا اگر کمی در این فضا تحقیق کنید متوجه می‌شوید که تعداد افرادی که تمایل دارند به شکل دورکاری با خارج از کشور کار کنند عدد قابل‌توجهی است. درحالی‌که همگی از مشکلاتی شاکی‌اند که داخلی است که از جمله آن می‌توان به بحث محدودیت‌های اینترنت و فیلترینگ و همچنین حقوق و دستمزد اشاره کرد.
از طرفی نکته‌ای که در برنامه ستار هاشمی اشاره شده موضوع ارتباطات بین‌المللی است که تحریم‌های داخلی و خارجی فعالان این حوزه را به شدت دچار چالش کرده است و به نظر می‌رسد یکی از برنامه‌های هاشمی در این عرصه رفع این موانع باشد.
نکات دیگری که می‌توان به برنامه‌های هاشمی اشاره کرد از جمله موضوع اقتصاد دیجیتال است که به نظر می‌رسد آن را یک اکوسیستم و یک زنجیره ارزش می‌بیند که شامل شاخه‌های مختلفی از جمله پلتفرم و سایر اجزای آن در بخش لجستیک نیز می‌شود. نگاه هاشمی به پست دیجیتالی کردن بسیاری از فرایندها با افزایش کارایی پست است که طی سال‌های گذشته با چالش‌های جدی و فراوانی مواجه شده و به لجستیک و پست به عنوان موتور پیشران کسب‌وکارهای اینترنتی نگاه می‌کند.
هاشمی معتقد است که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی اندک است و دلیل آن را ضعف در تنظیم‌گری و وجود مقررات دست‌وپاگیر و ناترازی زیرساخت‌ها با شرایط موجود فناوری می‌داند. بنابراین می‌توان گفت که برنامه‌های ستار هاشمی تا حد زیادی مبتنی با نیاز امروز فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال طراحی شده اما اینکه از برنامه تا اجرا چقدر بتوانیم این مسیر را طی کنیم جای سوال جدی است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/yecw
