جنوبی‌ها در نقش‌جهان

تَویزه‌بافی از هنرها و صنایع دستی مردم جنوب ایران است. جنوبی‌ها سینی‌های حصیریِ لبه‌دار را تویزه می‌نامند. سال‌های سال است که دست‌بافته‌های حصیری جنوبی از برگ‌های نخل خرما در هم تنیده می‌شوند. کارهایی که با وجود زیبایی و کاربردی ‌بودنشان از حافظه بصریِ مردم اغلب شهرهای ایران فراموش شده بودند. نام کسب‌وکار نیلوفر و محبوبه عیدی‌زاده «تویزه» است؛ کسب‌وکاری که زیبایی حصیربافی‌های جنوب ایران را به خاطر ما آورد. نیلوفر عیدی‌زاده سال 1372 و خواهرش در سال 1370 در آبادان به ‌دنیا آمدند و از زمانِ دبیرستان در اصفهان ساکن شدند.

بازگشت به ریشه‌های خانوادگی
نیلوفر معماری داخلی خوانده و سال‌هایی را در این حوزه کار کرده است. او در مورد داستان راه‌اندازی تویزه می‌گوید: «ما اصالتا جنوبی هستیم و اوایل هم این کار را از سر کنجکاوی و علاقه شخصی به اصالت جنوبی‌مان شروع کردیم. در میان آشنایان خانواده پدری ما کسانی حضور داشتند که سربافنده بودند یا اینکه با بافندگان جنوبی ارتباط داشتند. در واقع این کار برای ما نوعی بازگشت به ریشه‌های خودمان بود. این هنر در آن زمان خیلی شناخته‌شده نبود و مردم بیشتر حصیرهای شمال ایران را می‌شناختند. اما به‌ مرور زمان وقتی که استقبال از کارها بیشتر شد و حجم سفارش‌ها بالا رفت، کار برای ما جدی‌تر شد و من هم دیگر نمی‌توانستم کار دیگری را انجام دهم و اکنون بیشترِ طراحی‌های تویزه را خودم انجام می‌دهم و بعد بافندگان و سربافندگان آن‌ها را اجرا می‌کنند.»

نجات هنری از خطر فراموشی
اکنون حدود 100 تا 150 سربافنده و بافنده جنوبی با تویزه همکاری می‌کنند و این موضوع یکی از معنابخش‌ترین جنبه‌های این کسب‌وکار برای نیلوفر عیدی‌زاده است. او درباره این هنر که می‌رفت تا فراموش شود، می‌گوید: «بعد از معرفی شدن حصیربافی، مخاطبان از آن بسیار استقبال کردند. واقعیت این است که ما تبلیغات خاصی هم نکردیم، یعنی برای تبلیغ صفحه خود پولی به کسی ندادیم. انگیزه اصلی و اولیه ما حمایت از بافندگان بود.

آن زمان که ما شروع کردیم، خود جنوبی‌ها هم علاقه زیادی به حصیر نداشتند. اکثر بافندگان ما را زنانِ بالای 60 سال تشکیل می‌دادند و این هنر در معرض فراموشی بود. اما با معرفی این کار و گسترش شبکه ارتباطی ما در سراسر ایران، جوانان نیز به این کار جذب شدند. الان تعدادی از بافندگان ما زیر 22 سال سن دارند. در واقع خود آن‌ها مدام پیگیر هستند که سفارش‌های جدیدی بگیرند و کار کنند. مخصوصا که بسیاری از این خانم‌ها سرپرستِ خانوار هستند و از این طریق می‌توانند درآمد معقولی به ‌دست بیاورند.»

وبسایت تویزه در راه است
در حال‌حاضر تویزه مغازه‌ای برای فروش حضوری در میدان نقشِ جهان اصفهان دارد و از طریق سفارش گرفتن از پلتفرم اینستاگرام، محصولات خود را به سراسر ایران ارسال می‌کند و البته قصد دارد بخش فروش اینترنتی خود را قوی‌تر کند: «ما کار خودمان را از اینستاگرام شروع کردیم و احساس می‌کنم یکی از دلایل موفقیت ما، زمان‌بندی مناسب بود. کارمان در اردیبهشت 1397 شروع شد و در آن زمان این‌قدر کسب‌و‌کار از اینستاگرام برای فروش محصول استفاده نمی‌کردند. فروش محصولات حصیری جنوب ایران نیز برای بار اول اتفاق می‌افتاد. این موضوع کمک کرد تا کار ما دیده شود و البته اینفلوئنسرهایی بودند که از کار ما حمایت کردند. رفته‌رفته مردم با این جنس کالاها آشنا شدند و این کارها در گالری‌های مختلف راه پیدا کرد.»

اما چرا اقدام به راه‌اندازی فروشگاه فیزیکی کردند؟ عیدی‌زاده در این خصوص توضیح می‌دهد: «ما همیشه متقاضیانی داشتیم که می‌گفتند باید محصولات را از نزدیک ببینند و حس کنند. بنابراین فروشگاهی در میدان نقش جهان اصفهان به‌ راه انداختیم. با این‌حال به ‌خاطر کرونا هنوز بخش اصلی فروش ما اینترنتی است و اتفاقا پس از همه‌گیری رشد بسیار خوبی هم داشته است و ما قصد داریم وبسایت تویزه را نیز راه‌اندازی کنیم، چراکه بستر مناسب‌تری برای خرید و فروش اینترنتی است.»

نیلوفر عیدی‌زاده تویزه را همچون فرزند خود می‌داند که اندک‌اندک بزرگ شده است. او معتقد است که در تمامی این سال‌ها سعی کرده حس خوبی در مخاطب ایجاد کند و شاید دلیل محبوبیت تویزه نیز همین باشد. در هر صورت امروزه حصیربافی‌های سنتی در دل خانه‌هایی با طراحی‌های مدرن جای گرفته‌اند و به آن‌ها هویتی شرجی و جنوبی می‌بخشند و قسمتی از این اتفاق، مرهون تلاش‌های تویزه و بافندگان آن است.