کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
اخیراً مجلس نمایندگان آمریکا برای محدود کردن خروج فناوری هوش مصنوعی لایحهای جدید تصویب کرد. با اجرای این قانون، دسترسی کشورهای دیگر به هوش مصنوعیهای تولیدشده در آمریکا محدود میشود.
چین مدتی است که در تلاش برای رشد دادن صنعت هوش مصنوعی خود است و در این زمینه بسیار به فناوریهای غربی وابستگی دارد. این وابستگی نگرانیهایی در دو طرف ماجرا ایجاد کرده است. در این میان آمریکا نگران است که بیگانگان و به طور خاص چین، با استفاده از این مدلها که حجم زیادی از اطلاعات آمریکاییها را برای تولید محتوا در دسترس دارند، اقدام به حملات سایبری و حتی ایجاد سلاحهای بیولوژیکی کنند.
با قوانین فعلی آمریکا شرایط کنترل صادرات مدلهای هوش مصنوعی برای وزارت بازرگانی دشوار است. در صورت تصویب این لایحه، موانع قانونی پیش روی دولت آمریکا برای تنظیم فناوری هوش مصنوعی برداشته میشود و وزارت بازرگانی اختیارات قانونی به دست میآورد تا هوش مصنوعی را کنترل کند. این لایحه که به طور مشترک توسط جمهوریخواهان و دموکراتها حمایت میشود، شرکتهای هوش مصنوعی آمریکایی را از همکاری با افراد و شرکتهایی که برای امنیت ملی ایالات متحده خطر ایجاد میکنند، منع کرده است. وزارت بازرگانی و کاخ سفید به این قانون واکنشی نشان ندادهاند.
ایالات متحده آمریکا برای کنترل صدور این فناوری به چین، دو سال پیش هم از صادرات تراشههای هوش مصنوعی به چین جلوگیری کرد تا توسعه این فناوری برای اهداف نظامی را آهسته کند. همچنین در یک قانون از شرکتهای ابری آمریکایی خواسته شد تا لیست مشتریان خارجیشان را که از خدمات آنها برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی خود استفاده میکنند، ارائه دهند. علاوه بر این، چندی پیش آمریکا قبل از قرارداد 1.5میلیارد دلاری ماکروسافت مطمئن شد که امارات متحده عربی ارتباطات خود با چین را قطع میکند. آمریکاییها اما تاکنون به خود مدلهای هوش مصنوعی نپرداخته بودند.
وابستگی چین در هوش مصنوعی به صنعت آمریکا
به نقل از رویترز، خدمات اولیه هوش مصنوعی OpenAI به دلایل ملی نامشخص، هنوز به طور رسمی در سرزمین اصلی چین راهاندازی نشدهاند. اما افراد زیادی با روشهای مختلف از خدمات OpenAI استفاده میکنند و حتی برنامههای متعددی را بر اساس آن توسعه دادهاند.
دسترسی ساکنان چین به OpenAI از دو سمت محدود میشود: هم شرکت OpenAI اقداماتی برای محدود کردن دسترسی شرکتهای چینی به خدمات خود انجام داده؛ ازجمله تعلیق حساب بایتدنس مالک چینی تیکتاک، و هم دسترسی این افراد از داخل کشور به مدلهای هوش مصنوعی OpenAI توسط دولت محدود شده است.
اتکای چین به مدلهای منبعباز توسعهیافته در غرب قابل توجه است. شرکتهای چینی، ازجمله آزمایشگاههای تحقیقاتی معتبر و شرکتهای برجسته هوش مصنوعی مانند 01.AI، از مدلهای منبعباز شرکتهایی مانند متا استفاده میکنند. در ماه مارس، آکادمی هوش مصنوعی پکن به نقل از رسانههای دولتی چین اعلام کرد که اکثر مدلهای هوش مصنوعی چینی در واقع با استفاده از مدلهای لاما متا ساخته شدهاند. برای مثال در نوامبر ۲۰۲۳، 01.AI، یکی از برجستهترین شرکتهای هوش مصنوعی در چین توسط لی کای فو، مدیر سابق گوگل تأسیس شد، اما پس از مدتی مهندسان متوجه شدند که این مدل بر اساس لاما ساخته شده است.
رئیسجمهور چین برای دستیابی به خودکفایی فناوری، بر اهمیت توسعه فناوری هوش مصنوعی «کنترلپذیر» در داخل تأکید کرده است. رسانههای تحت حمایت دولت نیز به خطرات احتمالی استفاده از هوش مصنوعیهای آمریکایی اشاره کردهاند که همان نگرانیهای قانونگذاران آمریکایی است.
اینکه تا حالا دولت چین اجازه استفاده از فناوریهای آمریکا را به شهروندان خود داده، نه به خاطر احساس مثبت دولت چین نسبت به فناوری هوش مصنوعی تولیدشده در ایالات متحده، بلکه به خاطر شکاف بین چین و ایالات متحده در توسعه هوش مصنوعی است.
خطر چین برای آمریکا چیست؟
استفاده چین از هوش مصنوعیهای آمریکا در این سطح خطراتی برای آمریکا در پی دارد. دیپفیک، ویدئوهای ساختگی اما واقعگرایانه توسط الگوریتمهای هوش مصنوعی و نیز عکسهای غیرواقعی که توسط نرمافزارهای شرکتهایی ازجمله OpenAI و مایکروسافت ساخته میشوند، باعث سوءاستفاده رسانهها و تولید اطلاعات نادرست میشود. بهعنوان مثال، سال گذشته یک سایت خبری تحت کنترل دولت چین با استفاده از هوش مصنوعی، ادعا کرد ایالات متحده در قزاقستان آزمایشگاهی برای ایجاد سلاحهای بیولوژیکی برای استفاده علیه چین راه انداخته است.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا روز چهارشنبه در رویداد هوش مصنوعی واشنگتن گفت: «ظرفیت هوش مصنوعی در ترکیب با نیت افراد دولتی و غیردولتی، برای تولید اطلاعات غلط جهت ایجاد اختلال در دموکراسی، درک ما از جهان و تبلیغات نادرست استفاده میشود.»
هوش مصنوعی در بسیاری از موارد اطلاعاتی در سطح پستدکترا در اختیار دارد و با سؤال مناسب میتوان این اطلاعات را جهتدهی کرد. جامعه دانشگاهی آمریکا به طور فزایندهای نگران است که افرادی با نیت بد به این اطلاعات دست پیدا کرده و از آن سوءاستفاده کنند. محققان Griffin Scientific and Rand Corporation نشان دادهاند که مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی میتوانند اطلاعاتی ارائه دهند که به ساخت سلاحهای بیولوژیکی کمک کند، مثلاً در این تحقیقات یک مدل زبانی روشهایی برای اسپری سم بوتولینوم پیشنهاد کرد.
همچنین وزارت امنیت ملی ایالات متحده آمریکا اعلام کرده این احتمال وجود دارد که افرادی از هوش مصنوعی برای حملات سایبری و توسعه ابزارهای جدید در مقیاس بزرگتر، سریعتر، کارآمدتر و تهاجمیتر علیه زیرساختهای حیاتی کشور استفاده کنند.
در این راستا مایکروسافت در گزارشی که ماه فوریه منتشر کرده اعلام کرد که گروههای هکر وابسته به دولتهای چین، کره شمالی و روسیه تلاش کردهاند کمپینهای هکری خود را با استفاده از مدلهای زبانی کامل کنند.
تونی سمپ، مشاور سیاستگذاری هوش مصنوعی آمریکا بیان کرد: «سیاستگذاران در واشنگتن تلاش میکنند تا نوآوری را تقویت و از مقررات سنگینی که نوآوری را خفه میکند اجتناب کنند و همزمان با خطرات متعدد ناشی از این فناوری به مقابله بپزدازند.»
او در ادامه هشدار داد: «سرکوب توسعه هوش مصنوعی از طریق مقررات میتواند مانع پیشرفت آن در زمینههایی چون کشف دارو، امنیت ملی و موارد دیگر شود و این فناوری را به رقبای خارج از کشور واگذار کند.»
طمع چین در استفاده از هوش مصنوعی
چرا چین بهرغم نیروی کار ارزان و فراوان سعی میکند در هوش مصنوعی از ایالات متحده پیشی بگیرد؟ این موضوع دلایل زیادی دارد.
۱. دلیل اصلی این است که دولت چین به خوبی آگاه است که نیروی چینی در چند سال آینده دیگر ارزان نیست و ناپدید خواهد شد. جمعیت چین خیلی زود پیر میشود زیرا به دلیل سیاست تکفرزندی گذشته، امروز هم جوانان انگیزهای برای فرزندآوری ندارند؛ پس دولت تلاش دارد اقتصاد را با کمک هوش مصنوعی، رباتها و همچنین انتقال کارخانهها به آفریقا و آسیای جنوب شرقی زنده نگه دارد.
۲. علاوه بر این در کشورهای دیگر نیروی کار ارزانتری وجود دارد. مزیت فعلی جمهوری خلق چین ترکیبی از انعطافپذیری، بزرگی، زیرساخت عالی و بازار ملی وسیعی است که هزینههای تولید را پایین نگه میدارد.
۳. از طرفی چین باید جایگاه خود را در زنجیره ارزش حفظ کند و برای ادامه رشد و حفظ رقابتپذیری، صنایع خود را ارتقا دهد. هوش مصنوعی بهعنوان محرک اصلی رشد اقتصادی و بهبود بهرهوری در آینده شناخته میشود و چین، بهعنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، میخواهد از هوش مصنوعی در صنایع مختلف برای تقویت نوآوری و رقابت در مقیاس جهانی استفاده کند.
۴. نکته بعدی استراتژی ملی چین است. دولت چین تصمیم دارد به رهبری جهانی تبدیل شود و هوش مصنوعی میتواند نفوذ جهانی و قدرت نرم چین را افزایش دهد. این کار با تعیین استانداردها، صادرات فناوریها و شکلدهی به اکوسیستم انجام میشود.
نوع ایجاد محدودیت
ایالات متحده آمریکا اکتبر سال گذشته، مهر ۱۴۰۲، در یک فرمان اجرایی براساس میزان قدرت محاسباتیای که برای آموزش یک مدل نیاز است معیاری برای عمومی کردن هوش مصنوعی اعلام کرد. براساس این معیار بعد از رسیدن هوش مصنوعی به آن، توسعهدهنده باید مسیر توسعه مدل خود را به صورت عمومی گزارش کند و نتایج را به وزارت بازرگانی ارائه دهد. به گفته دو مقام آمریکایی ممکن است این آستانه محاسباتی مبنایی برای تعیین مدلهایی باشد که مشمول محدودیتهای صادراتی هستند.
این معیار مشکلات فنی زیادی دارد؛ ازجمله اینکه بسیاری از مدلها منبعباز هستند و خارج از محدود کنترلهای صادراتی قرار دارند و حتی اگر این نکته را در نظر نداشته باشیم، اعمال کنترل روی مدلهای پیشرفتهتر چالشبرانگیز خواهد بود، زیرا تنظیمکننده برای تعیین اینکه کدام مدلها اصلاً باید کنترل شوند با مشکل مواجه خواهند شد.
این معیار قابل اطمینان باشد یا نه، در هر صورت این اقدام دولت آمریکا نشان میدهد که ایالات متحده برای محدود کردن جاهطلبیهای پکن عزم جدی دارد.