خطر انسان‌زدایی از کسب‌وکارها

همه‌گیری ویروس کرونا، قرنطینه اجباری و رکود اقتصادیِ پس از آن، آینده نامطمئنی را برای بازار کار رقم زده است. همین موضوع، محور اصلی گزارش مجمع جهانی اقتصاد با موضوع آینده مشاغل است که به بررسی وضعیت نیروی کار، تأثیر و نفوذ فناوری بر بازار کار و مهارت‌های اصلی مورد نیاز برای مشاغل پنج سال آینده پرداخته است.

این گزارش با بررسی عمیق 15 بخش صنعتی و 26 کشور با اقتصاد پیشرفته و نوظهور تنظیم شده است. آنچه در پی می‌آید، رئوس اصلی این گزارش است. روند به‌کارگیری فناوری در مشاغل با همین سرعت ادامه خواهد داشت. استفاده از تجارت الکترونیکی، ابرداده‌ها و… به اولویت مدیران و رهبران تجاری در چند سال اخیر تبدیل شده است و سرمایه‌گذاری برای توسعه ربات‌ها و هوش مصنوعی افزایش چشمگیری را تجربه خواهد کرد.

خودکارسازی در پی همه‌گیری ویروس کرونا و رکود پس از آن، مشکلاتی مضاعف بر مسائل کارگران افزوده است. قرنطینه سراسری و تعطیلی کسب‌وکارها مشکلات زیادی را برای کارگران در دوران همه‌گیری ایجاد کرده، فراتر اینکه بسیاری از مدیران تصمیم گرفته‌اند خودکارسازی، دورکاری و بهره‌گیری از تکنولوژی را حتی پس از پایان همه‌گیری نیز ادامه دهند؛

تصمیمی که معلوم نیست چه تأثیری بر سرنوشت نیروی کار، وظایف و مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها خواهد داشت. 43 درصد از کسب‌وکارها اعلام کرده‌اند که قصد دارند به تعدیل نیرو دست بزنند. تا پایان سال 2025 احتمال اینکه کارها میان انسان‌ها و تکنولوژی به‌ طور برابر تقسیم شود، بسیار زیاد است.

تعداد مشاغلی که در شرف نابودی هستند، در بلندمدت کمتر از مشاغل ایجادشده خواهد بود، اما در کوتاه‌مدت روند مشاغلی که حذف می‌شوند، بسیار سریع است. تا سال 2025 حدود 85 میلیون شغلی که امروزه انسان‌ها انجام می‌دهند، میان انسان‌ و ماشین تقسیم خواهد شد. اما در مقابل 97 میلیون شغل جدید ایجاد خواهد شد که بر مبنای تقسیم کار متفاوتی میان انسان‌ها و ماشین‌آلات است.

شکاف میان مشاغل مختلف عمیق‌تر خواهد شد و تقاضا برای نیروی کار ماهر افزایش خواهد یافت. تقاضا برای افرادی که مهارت بالایی در تحلیل و حل مسئله و خودمدیریتی دارند، افزایش یافته است. شرکت‌ها تخمین زده‌اند که حدود 40 درصد از کارگران و کارکنانشان نیاز به مهارت‌آموزی دوباره دارند.

94 درصد از صاحبان کسب‌وکارها نیز گفته‌اند که نیروی کارشان باید آمادگی یادگیری مهارت‌های جدید را داشته باشد. این آمار در سال 2018 تنها مربوط به 65 درصد از دارندگان کسب‌وکار می‌شد.

در غیاب اقدامات مؤثر، نابرابری‌های اجتماعی بیش از هر زمان دیگری در حال عمیق‌تر شدن هستند. مشاغل زنان، کارگران جوان و کم‌درآمد بیشتر از هر گروه دیگری از مصائب همه‌گیری و افزایش استفاده از فناوری آسیب دیده‌اند. بحران اقتصادی سال 2008 گریبان افرادی را گرفت که تحصیلات کمتری داشتند. نوع تأثیرگذاری کرونا اما متفاوت است و گروه‌های دیگری را هدف قرار داده و شکاف‌های موجود را عمیق‌تر کرده است.

وظیفه بخش عمومی و دولتی برای آموزش دوباره نیروی کار بسیار جدی و حیاتی است. در حال حاضر تنها 21 درصد از کسب‌وکارها اعلام کرده‌اند که امکان استفاده از بودجه‌های عمومی برای مهارت‌آموزی دوباره کارکنان خود را دارند.

دولت‌ها باید آمادگی خود را برای ایجاد تورهای ایمنی و حمایتی از کارگران در دوران گذار بالا ببرند. بسیاری از کارگران در خطر از‌دست‌دادن مشاغل خود هستند و باید مهارت‌های جدیدی را از نو یاد بگیرند و در دوره بیکاری نیازمند حمایت‌های دولتی و عمومی هستند.