کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
راهکارهای ترابرنت برای رشد اعتماد و بهینهسازی بازار از طریق توسعه هوش مصنوعی و فینتک
شرکت ترابرنت که فعالیت خود را از حدود ۷ سال پیش آغاز کرده است، در آذر ماه سال ۱۳۹۶ موفق به دریافت مجوز بازارگاه از سازمان راهداری کشور شد. ترابرنت تا به امروز توانسته است بیش از ۵۰ درصد از بارهای جادهای کشور را پوشش دهد. طبق آمار، روزانه حدود ۱۰۰ هزار بارنامه در کشور صادر میشود و از این تعداد، حدود ۵۰ هزار بارنامه در ترابرنت اعلام بار میشود
مجموعه ترابرنت با آغاز فعالیت خود از سال ۹۶، اکنون بیش از ۵۰ درصد بازار حملونقل بار جادهای ایران را در اختیار دارد و به بهینهسازی مصرف سوخت و کاهش مسافتهای بدون بار کمک کرده است. ابوذر نوری، قائم مقام مجموعه ترابرنت، با بازگویی تاریخچه کوتاهی از این شرکت از توسعه راهکارهایی مبتنی بر هوش مصنوعی و فینتک برای پیشرفت در فرآیندهای حملونقل و کاهش هزینههای رانندگان گفت.
ترابرنت با پوششدهی تمامی نقاط کشور و بهینهسازی مسیرهای حملونقل، نه تنها هزینههای رانندگان و باربریها را کاهش داده، بلکه به کمک کاهش مسافتهای بدون بار (empty miles)، به بهبود کارایی ناوگانهای حملونقل جادهای کمک کرده است. این شرکت با استفاده از فناوریهای هوشمند، به دنبال ایجاد سیستمی عادلانهتر و کارآمدتر در این صنعت است.
سهم بالای ۵۰ درصدی ترابرنت از اعلامبارهای کشور
شرکت ترابرنت که فعالیت خود را از حدود ۷ سال پیش آغاز کرده است، در آذر ماه سال ۱۳۹۶ موفق به دریافت مجوز بازارگاه از سازمان راهداری کشور شد. ترابرنت تا به امروز توانسته است بیش از ۵۰ درصد از بارهای جادهای کشور را پوشش دهد. طبق آمار، روزانه حدود ۱۰۰ هزار بارنامه در کشور صادر میشود و از این تعداد، حدود ۵۰ هزار بارنامه در ترابرنت اعلام بار میشود. با در نظر نگرفتن ۳۰ درصد بارهای نفتی که مسائل مختص خود را دارند، این شرکت توانسته است سهم بالای ۵۰ درصد از بازار حملونقل جادهای را به خود اختصاص دهد. همچنین، حدود ۸۵ درصد از ناوگان باری کشور نرمافزار ترابرنت را نصب کرده و احراز هویت کردهاند.
ترابرنت در نوع ناوگان و نوع مسیر هیچگونه محدودیتی ندارد و بهطور کلی تمامی بازار حملونقل جادهای کشور را هدف قرار داده است. بر اساس آمار سازمان راهداری، ۸۰ درصد از ناوگان باری ایران تک مالک و خود مالک هستند و درصدی نیز به صورت چندمالکی یا مالکیت شرکتی هستند.
حذف بار برگشتی و افزایش بهینگی ناوگان حملنقل از اهداف ترابرنت است
یکی از اهداف اصلی ترابرنت، کاهش مشکلات مربوط به بار برگشتی است. ابوذر نوری قائم مقام ترابرنت در این باره توضیح داد: «هدف ما این است که از واژه بار برگشتی در کشور استفاده نشود. در اغلب مواقع اگر ماشینی به شهر «الف» بار ببرد به دلیل نا آشنایی مجبور است با کرایه پایینتر باری به شهر محل سکونت خود بگیرد و باید به اصطلاح بار برگشتی بگیرد. با وجود ترابرنت و آزادی دادهای که ایجاد میشود، که هم باربری ها از راننده و هم رانندهها از بارها اطلاع دارند، راننده ها برای جابجایی بارها از امکانات یکسان و مشابهی برخوردار میشوند، تبعیض از بین میرود و ناعدالتیهای بازار متعادل میشوند.»
یکی از مشکلات دیگری که ترابرنت به آن پرداخته است، کاهش میزان تردد ناوگان باری در مسافتهای بدون بار (empty miles) است. در حال حاضر، متوسط تردد یک ناوگان باری در ایران حدود ۵۰ هزار کیلومتر در سال است، در حالی که این عدد در اروپا ۱۵۰ هزار کیلومتر است و متوسط جهانی هم ۱۰۰ هزار کیلومتر است. با استفاده از سیستم ترابرنت، رانندگان میتوانند بارهای موجود در منطقه خود را مشاهده کرده و مسافتهای بدون بار خود را کاهش دهند. این موضوع نهایتاً به نفع صرفهجویی در سوخت و کاهش هزینهها است.
استفاده از فناوریهای نوین
در خصوص احراز هویت رانندگان و باربریها، ترابرنت از سیستمهای دقیق غیرحضوری استفاده میکند و با بهرهگیری از هوش مصنوعی، سعی در ارتقاء امنیت و کیفیت خدمات خود دارد. برای مثال، کاربران پرسابقهتر و شرکتهای باربری معتبر با برچسبهای مخصوص مشخص میشوند.
شرکت ترابرنت با استفاده از فناوریهای نوین در صنعت حملونقل جادهای، توانسته است بهبود قابل توجهی در بهینهسازی ناوگان حملونقل کشور ایجاد کند. این شرکت که حدود ۴۰ نوع وسیله بارگیری را تحت پوشش خود دارد، به غیر از وسایل نقلیه ویژه، تمامی انواع بارگیرها را در سیستم خود گنجانده است. علاوه بر این، ترابرنت تمامی مبداهای بارگیری در کشور را پوشش میدهد، به جز مبداهای خاصی مانند بندرعباس که به دلیل مقررات خاص، باید بهصورت انحصاری از سالن اعلام بار مشخصی انجام شود.
صرفهجویی ۱۰۰ میلیون لیتر سوخت در سال ۱۴۰۳
یکی از دستاوردهای بزرگ ترابرنت در زمینه بهینهسازی مصرف سوخت است. طبق آمار ارائه شده، اگر متوسط مصرف سوخت یک ناوگان باری در هر ۱۰۰ کیلومتر را ۴۰ لیتر در نظر بگیریم، ترابرنت روزانه، حمل بیش از ۱۰ هزار بار را به طور کامل هماهنگ میکند که این موضوع منجر به صرفهجویی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر سوخت میشود. این میزان صرفهجویی در سوخت باعث کاهش هزینههای ناوگانها و کاهش آلودگی محیطزیست میشود. نوری همچنین توضیح داد: « طبق محاسبات ما در سال گذشته ترابرنت به صرفه جویی ۶۳ میلیون لیتر سوخت کمک کرده است که این عدد امسال به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر رسیده است.»
انحصارگرایی نتیجه عدم توجه مسئولان به صنعت حملونقل
صنعت حملونقل و لجستیک کشور در سالهای اخیر با چالشهای جدی مواجه بوده است که به گفته قائممقام ترابرنت، یکی از مشکلات اصلی این صنعت به هم خوردن توازن میان عرضه و تقاضا است. بهویژه در شرایط اقتصادی کشور، این مسائل بهطور ملموستری خود را نشان دادهاند.
با وجود عدم رشد اقتصادی در کشور به دلیل تحریمها، افزایش تعداد ناوگان باری و بهویژه افزایش آن به دلیل قیمت سوخت، موجب بروز مشکلات جدید در این بخش شده است. نوری تشریح کرد: «شاید مسئولان به دلایل مختلف نخواهند که قیمت سوخت تغییر کند، ولی همچنان میشود سازوکارهایی برای تنظیم بازار داشت؛ سازوکارهایی مثل اسقاط ناوگان فرسوده. این مکانیزم پیشتر بهطور جدی پیگیری میشد، ولی دیگر آنطور که باید پیگیری نمیشود. در گذشته، الزام حداقلی وجود داشت که هر ناوگان جدیدی باید ناوگان فرسودهای را از چرخه خارج کند. حالا اگر در این فرآیند عرضه و تقاضا توجه کنیم، میبینیم که از یک طرف تقاضای صاحبان بار برای حمل بار زیاد نمیشود، اما عرضه ناوگان باری زیاد میشود. این موضوع قطعاً باعث بهم خوردن اقتصاد فعالان صنعت میشود. حالا در شرایطی که دولت هم مدلهای قیمتگذاری را اعمال میکند، این بحرانها در بلندمدت بیشتر خواهد شد.»
از سوی دیگر، برخی از رانندگان به دلیل قوانین بومیگرایی در سالنهای اعلام بار در برخی شهرها با مشکلات بیشتری روبهرو میشوند. او بیان کرد: «برای مثال، رانندهای از استان الف به استان ب میرود و به او گفته میشود که به او بار نمیدهند چون بومی استان ب نیست. حتی ممکن است راننده برای گرفتن بار، پلاک ماشین خود را تغییر دهد تا بتواند از بارهای بهتر آن استان استفاده کند. این مسئله ممکن است در نهایت به درگیریها و حوادثی منجر شود. بهعنوان مثال، دو هفته پیش حادثهای رخ داد که منجر به کشته شدن تعدادی از رانندگان شریف کشور شد.»
انحصار در برخی مناطق کشور بهطور غیررسمی از طریق نرمافزارهایی انجام میشود که هیچگونه پشتوانه قانونی ندارند و این مسئله موجب سردرگمی و مشکلات جدی برای باربریها و رانندگان شده است. او عنوان کرد: «خاطرم هست بهار امسال از باربریهای یک شهر با ما تماس گرفتند و گفتند دیگر از شهر خودمان بارنامه صادر نمیشود. چرا؟ چون راهداری الزامی برای آن داشته است؛ الزام نانوشتهای که فقط در یکسری پیامرسانها اطلاعرسانی شده و در آن آمده است که شما اول باید در یک نرمافزار خاص بارتان را ثبت کنید و بعد کد رهگیری برایتان صادر میشود. در جریان نمایشگاه امسال، ما مشابه همین گزارش را از سمت باربریهای شهرهای مختلف داشتیم که به غرفه ما میآمدند و همین مشکل را با ما در میان میگذاشتند.»

قائممقام ترابرنت ادامه داد: «صنعت حمل و نقل حدود ۶ تا ۸ درصد تولید ناخالص داخلی کشور (GDP) را تشکیل میدهد و هر کالایی که خریداری میکنیم، ۲۰ درصد قیمت آن بهدلیل هزینههای حملونقل است. اگر به این ۲۰ درصد توجه نشود، ممکن است در سالهای آتی با بحرانهای جدیدی روبهرو شویم.»
نوری معتقد است اگر عرضه و تقاضا اصلاح شود، بالطبع قیمت هم اصلاح میشود. او توضیح داد: «اگر اصلاحات لازم در زمینه سوخت اعمال نشود، حداقل باید اسقاط ناوگان فرسوده بهطور اجباری انجام گیرد. در صورتی که عرضه و تقاضا بهدرستی تنظیم شود، نرخ کرایهها نیز بهطور طبیعی اصلاح خواهد شد. در غیر این صورت، اگر تعداد خودروها همچنان بهطور غیرمنطقی افزایش یابد، رانندگان در صفهای طولانی خواهند ماند. بهعنوان مثال، اگر یک تریلی چادری قادر بود پنج مرتبه در ماه بار حمل کند، با افزایش تعداد خودروها، دیگر فقط قادر به حمل سه بار بار خواهد بود که ممکن است به هیچوجه کفاف دخل و خرج او را ندهد. در چنین شرایطی، سیاستگذار باید از خود بپرسد که آیا تنها راه این است که مثلاً کرایهها تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کند؟ اگر بر فرض چنین اتفاقی بیفتد، آیا قیمت تمام شده کالا و در نهایت تورم، بیشتر نمیشود؟ بنابراین بهنظر میرسد که بهتر است به همان نقطه اول که اولین اشتباه صورت گرفته برگردیم؛ یعنی همان موضوع عدم اسقاط ناوگان و به طبع آن، بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا. اگر این را اصلاح کنیم، میتوانیم ادامه تصمیمات را با بنچمارک جهانی خودش مقایسه کنیم و به نتایج بهتر برسیم.»
استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته برای رفع مشکلات صنعت
ترابرنت، یکی از شرکتهای فعال در این حوزه حملونقل جادهای، در تلاش است تا با استفاده از مدلهای موفق جهانی، مشکلات این صنعت را کاهش دهد. این شرکت به دنبال بهینهسازی فرآیندهای حملونقل با کاهش تعداد واسطهها و استفاده از فناوریهای نوین است. مدل ترابرنت که بهطور خودکار رفتارهای بهینه را در دو طرف فرآیند حملونقل (باربریها و رانندگان) ایجاد میکند، در حال حاضر روزانه ۵۰ هزار اعلام بار را بهصورت آنلاین انجام میدهد. این سیستم باعث کاهش هدررفت زمان و هزینهها برای فعالان صنعت حملونقل شده است.
طبق آمار، در کشورهای پیشرفتهای مانند ایالات متحده، ۸۵ درصد بارها بهصورت آنلاین اعلام میشود و مدل ترابرنت در مقیاس جهانی بهعنوان یک مدل موفق شناخته شده است. این مدل باعث افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها در صنعت حملونقل میشود. نوری توضیح داد: «در سیستم ما، با وجود حجم بالای اعلام بار، کسی این چالش را ندارد که ممکن است بارش رد نشود یا باری برای حمل پیدا نکند، یا اگر تماس بگیرد وقت و هزینهاش تلف شده باشد. مدل ما از این جنبه در دنیا حتی مشابه هم ندارد و در عمل توانسته موفق ظاهر شود.»
ترابرنت در تلاش است تا با استفاده از این مدل، نه تنها مشکلات انحصارگرایی و سردرگمیهای موجود در صنعت حملونقل را کاهش دهد، بلکه خدمات گستردهتری به کاربران خود ارائه دهد و استفاده از سیستم خود را در میان فعالان صنعت بهطور مستمر افزایش دهد.
استفاده از هوش مصنوعی برای بهینهسازی فرآیندها
نوری یکی از بزرگترین دستاوردهای ترابرنت در سال گذشته را استفاده گسترده از فناوری هوش مصنوعی برای بهینهسازی فرآیندهای مختلف مانند تشخیص تخلف و تقلب (Fraud Detection) و شناسایی انواع ریسک (Risk Detection) میداند. او اعلام کرد: « هدف دیگر ما این بود که مدل پشتیبانیمان را بهگونهای بهینهسازی کنیم که بتوانیم در تمام تمام روزهای هفته، پاسخگوی نیاز کاربران خود باشیم.»
همکاری با شرکتهای بیمه و توسعه مدلهای جدید
به گفته قائممقام ترابرنت، این شرکت در سال گذشته تعاملات زیادی با شرکتهای اینشورتک (فناوری بیمه) داشته و مدلی را پیادهسازی کرده است که بیمهای با هزینه مناسب برای حمل بارهای وانت ارائه میدهد. این بیمه، که مسئولیت راننده را پوشش میدهد، علاوه بر باربریها، برای کسبوکارهای کوچک هم جذاب است. او افزود: «این بیمه بهعنوان یک پوشش موثر و با نرخ مناسب در بازار مطرح است و توانستهایم از تعاملات خود با شرکتهای بیمه در این مدت به نقطهای برسیم که رقیبی از این جنس در بازار نداریم.»
راهکارهای فینتک در پرداختها
نوری با اشاره به تجربیات گروه حصین در ارائه خدمات بانکی و نرمافزاری مختلف بیان کرد: «سال ۱۴۰۴ سالی است که ما قصد داریم راهکارهای فینتکی را اجرایی کنیم. از اردیبهشت امسال شروع به آزمایش مدلهای مختلف کردهایم و مذاکرات زیادی با بانکها و شرکتهای فعال در این حوزه داشتهایم. خوشبختانه با توجه به تجربیات شرکت حصین در این حوزه و داشتن چندین شرکت مرتبط، از این پتانسیلها بهرهبرداری خواهیم کرد. هدف ما این است که بهترین مدل را پیادهسازی کنیم و در نیمه اول سال آینده، راهکار جدیدی را در حوزه فینتک حملونقل عرضه کنیم.»
قائممقام ترابرنت افزود: «فقط در حوزه بار وانت، در ترابرنت چیزی حدود ۸۰ میلیارد تومان کرایه به صورت ماهانه پرداخت میشود. اگر به طور کلی روزانه حمل ده هزار بار (برای انواع بارگیر در ترابرنت) را با متوسط کرایه ۱۰ تا ۱۱ میلیون تومان در نظر بگیریم، در سال به عدد ۳ همت کرایه حمل بار میرسیم. ناگفته نماند که تمام این بارها هزینه صدور بارنامه و بخشی از آنها هزینه صدور بیمهنامه هم دارند. با توجه به این حجم از تراکنشهای مالی، ترابرنت برای بهینهسازی و مدیریت دقیق این فرآیندها بهطور مداوم در حال بهبود سیستمهای خود است.»
نوری در ادامه به تعداد ناوگان فعال در ترابرنت اشاره کرد و توضیح داد: «ما با پانصد هزار راننده یا در واقع پانصد هزار خانواده طرف هستیم؛ این یعنی توجه به مسائل بیمهای این جمعیت و سایر مواردی از این دست نیز برای ما ضروری است. ما با بانکها و شرکتهای فینتک مختلف در حال ایجاد یک سری تفاهمنامه و مدل همکاری هستیم. یک سری مدل تستی هم داشتهایم که امیدواریم سال بعد بتوانیم آنها را به صورت عمومی عرضه کنیم.»