کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانه‌ای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبه‌ها منتشر می‌شود و وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی‌اش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش می‌دهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
سهیل مظلوم واجاری، دبیر اسبق سازمان نصر کشور، انحصارگرایی در حوزه زیرساخت‌های اصلی را از اصلی‌ترین موانع توسعه آن معرفی کرد. به گفته او زیرساخت دیجیتال دارای دو لایه سخت‌افزاری و غیر سخت‌افزاری است که اینترنت از مهم‌ترین زیرساخت‌های غیر سخت‌افزاری محسوب می‌شود.
به عقیده او اینترنت از جمله زیرساخت‌هایی است که از اولویت بالاتری نسبت به تجهیزات سخت‌افزاری در حوزه زیرساخت دیجیتال کشور برخوردار است. او همچنین عنوان می‌کند که فیلترینگ تنها مقصر اختلال در اینترنت نیست بلکه تک عرضه بودن اینترنت در کشور باعث می‌شود، کیفیت آن کاهش پیدا کرده و همچنین شرکت ارتباطات زیرساخت نتواند به تعهدات خود عمل کند.
کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار در بیست‌ویکم آبان‌ماه اولین دوره رویداد زیرساخت دیجیتال را برگزار می‌کند. از این رو کارنگ با فعالان این حوزه درباره اصلی‌ترین چالش‌های سخت‌افزار زیرساخت دیجیتال گفت‌وگو کرده است.
اینترنت زیرساخت مهم‌تری است
او در ابتدای گفت‌وگو توضیح می‌دهد که مسائلی مانند پهنای باند و عرضه اینترنت در حوزه زیرساخت از اولویت بالاتری برخوردار هستند. او در این باره می‌گوید: «اگر زیرساخت را سرور و دیتاسنتر و سوئیچ در نظر بگیریم تنها به تجهیزات توجه کرده‌ایم. در حالی که زیرساخت شامل فیبر نوری، سیستم دیتا و مسائل مشابه نیز می‌شود که در بحث زیرساخت از اولویت بالاتری برخوردار هستند. از این رو زیرساخت را نباید تنها در تجهیزات سخت‌افزاری دید بلکه فیبر نوری و مواردی از این دست گلوگاه زیرساخت هستند.»
او درباره مهم‌ترین دلایل اختلال در اینترنت توضیح می‌دهد: «یکی از دلایل اختلالات اینترنت و کمبود سرعت و کیفیت آن، تک عرضه بودن و انحصار در ارائه اینترنت است. تنها شرکتی که در این حوزه فعالیت می‌کند شرکت ارتباطات زیرساخت است و رقابتی وجود ندارد؛ در نتیجه ممکن است سورسینگ کم باشد و همچنین این شرکت نتواند به تعهدات خود به ارائه‌دهندگان عمل نکند؛ اما اکنون تمامی این مشکلات را از دید فیلترینگ می‌بینیم این در حالی که همه کمبودها به دلیل فیلترینگ نیست بلکه ریشه در انحصاری دارد که شرکت ارتباطات زیرساخت بر ارائه اینترنت دارد. اگر انحصار در این حوزه بر طرف شود و فضای تأمین پهنای باند و پهنای باند بین‌المللی دیگر دچار انحصار نباشد و رقابت شکل بگیرد، کیفیت ارائه سرویس و سرعت و حتی قیمت‌ها می‌توانند متفاوت شوند و بهبود پیدا کنند. با این نگاه مسائلی مانند پهنای باند زیرساخت‌هایی مهم‌تر هستند.»
مظلوم تصریح می‌کند: «به نظر من در لایه زیرساخت به معنای فیبر انحصار وجود دارد با این که در دولت قبل هم تلاش‌هایی شد که فیبر از انحصار خارج شود و FCPها نیز بتوانند وارد این حوزه شوند اما در ساختار زیرساخت کشور باز هم انحصار وجود دارد. همچنین در مبحث تأمین پهنای باند باز هم انحصار وجود دارد و رقابتی نمی‌بینیم و این حوزه نیز در انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت است؛ این انحصارات باید شکسته شود تا کیفیت، قیمت و سرعت قابل رقابت شود و در نتیجه شاهد بهبود در هر سه مورد باشیم زیرا بخش بزرگی از مشکلاتی که با آنها روبرو هستیم ناشی از انحصار است.»
تحریم و زیرساخت دیجیتال
تحریم یکی از مشکلاتی است که به عقیده مظلوم، مشکلات کوچک و بزرگ زیرساخت کشور از آن ناشی شده است. او درباره تحریم در حوزه سخت‌افزار زیرساخت دیجیتال توضیح می‌دهد: «اگر بخواهیم از دید سخت‌افزاری نیز به مسئله زیرساخت نگاه کنیم مسائلی مانند تحریم، کمبود منابع مالی، تخصیص اعتبار سهمیه‌بندی برای مدیریت تقاضای شرکت‌ها و مشکلات واردات و گرانی نرخ ارز که همگی ناشی از تحریم‌ها هستند همگی باعث می‌شوند صنعت سخت‌افزار زیرساختی با توسعه کمتری مواجه باشد زیرا تجهیزاتی که باید روی سرویس‌ها بالا بیایند دچار مشکل خواهند شد.»
او ادامه می‌دهد: «در سطح داخلی باید انحصار در زیرساخت‌های اصلی برداشته شود و فضا با ارائه‌دهندگان داخلی در زمینه مسائلی مانند پهنای باند رقابتی شود. همچنین در زمینه تجهیزات سخت‌افزاری زیرساخت دیجیتال مسئله تحریم باید از میان برداشته شود.»
او بیان می‌کند: «با شرایط فعلی در هنگامی که با کمبود منابع به دلیل تحریم‌ها روبرو هستیم اقدامات در روند موجود ادامه پیدا خواهد کرد و سیستم‌های قدیمی بارها مورد استفاده قرار می‌گیرند به‌روزرسانی نمی‌شوند؛ به عبارتی تلاش می‌شود تا تقاضای کل کم شود زیرا در فضای تحریم اصلاً چاره‌ای جز این وجود ندارد. اگر بخواهیم منابع بیشتری برای زیرساخت طلب کنیم باید از منابع صنعت دیگری کم شود تا به صنعت زیرساخت منابع بیشتری اختصاص پیدا کند.»
مظلوم در تشریح آینده با وجود تحریم عنوان می‌کند: «مادامی که در فضای تحریم هستیم، اوضاع به همین صورت خواهد بود. ممکن است خدمات بسیار کوچکی هم انجام شود اما اگر بخواهیم منابع بیشتری دریافت کنیم باید از منابع کالاهای دیگر مثل دارو و کالاهای اساسی کم شود. اگر می‌خواهیم زیرساخت در کشور توسعه پیدا کند در جایی که می‌توانیم باید خود تحریمی‌ها را برطرف کنیم و انحصار در زیرساخت و پهنای باند را از بین ببریم. همچنین نقش وزارت ارتباطات و شرکت ارتباطات زیرساخت را در حوزه اجرایی به حداقل برسانیم. دوم اینکه مسئله تحریم‌ها باید حل شد تا بتوانیم در حوزه تجهیزات نیز پیشرفت کنیم.»
اقتصاد دیجیتال تافته جدابافته از اقتصاد کلان نیست
مظلوم در آخر توضیح می‌دهد که میزان پس‌انداز ملی از هزینه نگهداشت کشور کمتر است. او در توضیح این شرایط می‌گوید: «اقتصاد دیجیتال ما از اقتصاد کلان تافته جدابافته نیست. همان‌طور که در انرژی دچار ناترازی هستیم در اقتصاد دیجیتال نیز دچار ناترازی هستیم. به عبارتی اکنون در شرایطی هستیم که در تمام حوزه‌ها دچار ناترازی هستیم. اگر اکنون هم مشکلی وجود نداشته باشد در آینده مشکلات به وجود خواهند آمد و مشکلات موجود هم تشدید می‌شود؛ چرا که در شرایط موجود میزان پس‌انداز ملی از هزینه‌های نگهداری کشور کمتر است و روزبه‌روز دچار استهلاک بیشتری خواهیم شد. تمام این مشکلات در حوزه فناوری اطلاعات هم وجود دارد و به عقیده من آن روز دور نیست که برای مثال شبکه بانکی ما قطع شود کما این که در بسیاری از ادارات با قطعی سیستم‌ها روبرو هستیم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/3911