کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانه‌ای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبه‌ها منتشر می‌شود و وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی‌اش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش می‌دهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار بیست‌ویکم آبان‌ماه سال جاری، نخستین دوره از رویداد زیرساخت دیجیتال را برگزار خواهد کرد. رویدادی که میزبان فعالان و ذی‌نفعان این صنعت خواهد بود و در آن به چالش‌ها و راهکارهای صنعت زیرساخت دیجیتال پرداخته خواهد شد.
به گزارش عصر تراکنش، بانک‌ها، یکی از مهم‌ترین و عمده‌ترین مصرف‌کنندگان کالاهای سخت‌افزاری زیرساخت دیجیتال در کشور هستند. به عبارتی ادامه کار و توسعه فعالیت بانک‌ها به صورت مستقیم با شرایط زیرساخت دیجیتال در کشور گره خورده است. این درحالی است که در حوزه زیرساخت با چالش‌هایی همچون تأمین مالی برای تهیه سخت‌افزار، استهلاک تجهیزات، کمبود ارز تخصیصی برای واردات تجهیزات، تحریم و مشکلات دیگر روبرو هستیم.
در ادامه این گزارش موضوع زیرساخت در صنعت بانکی کشور را در گفت‌وگو با سیدمحمدرضا صفوی، مدیر اجرایی فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت؛ مجید جعفریان، معاون فناوری اطلاعات بانک سرمایه؛ حسام حبیب‌الله، معاون فناوری اطلاعات بانک شهر؛ حمید بنائیان، معاون فناوری اطلاعات بانک آینده؛ هادی حیدری، معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی بانک توسعه صادرات ایران؛ فرهاد بهمنی، معاون فناوری اطلاعات پست‌بانک ایران، محمد حق‌دادی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین بررسی کرده‌ایم.
تأمین مالی سختافزارها و رعایت استانداردهای بین‌المللی
به عقیده سیدمحمدرضا مصطفوی، مدیر اجرایی فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت، شناخت تجهیزات متناسب با نیاز صنعت بانکی کشور و تهیه و تأمین این سختافزارها در شرایط خاص کشور، از مهم‌ترین چالش‌های صنعت بانکی کشور است.
فناوری در حوزه سخت‌افزار با سرعت عجیبی در حال پیشرفت است و شناخت تجهیزات متناسب با نیاز هر صنعت و تهیه و تأمین سختافزارها در شرایط خاص کشور از مهم‌ترین چالش‌هایی است که فعالان صنایع با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. سید محمدرضا مصطفوی، مدیر اجرایی فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت، با اشاره به این موضوع درباره چالش‌های سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور می‌گوید: «نیاز به اصالت‌سنجی و سلامت‌سنجی سخت‌افزار فراتر از چک‌لیست‌ها و استانداردهای معروف، راه‌اندازی و پیاده‌سازی تجهیزات به دلیل تجربه‌های میدانی و عملیاتی محدودی که در اکوسیستم بانکی وجود دارد و رعایت تشریفات اداری و مالی لازم و گاه غیرضروری، از دیگر چالش‌های مهم در صنعت بانکی کشور است. در کنار این موارد می‌توان به تأمین مالی سختافزارها و رعایت استانداردهای بین‌المللی و بومی امنیت تجهیزات نیز اشاره کرد.»
به گفته مصطفوی، نیازها و اولویت‌ها متناسب با تغییر فناوری، رشد سرویس‌ها و محصولات، نرخ رشد مشتریان بانک‌ها و ریسک‌های غیرسیستماتیک تحمیلی به صنعت یا بانک خاص دائماً در حال تغییر هستند و صنعت بانکی باید بین سخت‌افزارهای زیرساختی و تجهیزات درگاه ارائه مستقیم سرویس به مشتری تعادل برقرار کند.
به‌اشتراک‌گذاشتن تجربه، پایه‌های رقابت را مستحکم می‌کند
مدیر اجرایی فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت بر این عقیده است که وضعیت سخت‌افزارهای بانکی کشور نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق و رصد مداوم سخت‌افزارهای عملیاتی کل صنعت است، ولی اکثر بانک‌های فعال بهطور مداوم در حال تلاش برای به‌روزرسانی و تقویت سختافزارها در سطوح زیرساختی و عملیاتی خود هستند، زیرا این امر تأثیر مستقیمی بر ارتقای سطح کیفیت سرویس‌دهی و رضایت مشتریان دارد. او با اشاره به این موضوع در راستای رفع نیازهای سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور می‌گوید: «ایجاد شبکه ارتباطی منسجم بین واحدهای بازرگانی و متولیان تأمین تجهیزات بانک‌ها و ارتباط و هم‌افزایی آنها با یکدیگر می‌تواند به رفع نیازهای سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور کمک کند. این موضوع نیز وقتی حاصل می‌شود که همه فعالان و مدیران بانک‌ها به این آگاهی برسند که تقویت و به‌اشتراک‌گذاشتن تجربه در حوزه تأمین و به‌کارگیری تجهیزات، پایه‌های رقابت را مستحکم می‌کند و اتفاقاً توجه هر بانک را به تقویت سرویس‌های خاص خود و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر معطوف می‌کند.»
تجهیزات دسته‌دوم؛ ثمره قوانین محدودکننده
به عقیده مجید جعفریان، معاون فناوری اطلاعات بانک سرمایه، تأمین تجهیزات اصلی و نو به‌منظور نوسازی و گسترش زیرساخت‌های سخت‌افزاری مهم‌ترین چالش صنعت بانکی کشور در حوزه سخت‌افزار است و تأمین‌کنندگان به دلیل تغییر مقررات پی‌درپی و اعمال سقف‌های متعدد واردات، ناگزیر به واردات تجهیزات غیراصل و دست‌دوم رو آورده‌اند.
طبق صحبت‌های مجید جعفریان، معاون فناوری اطلاعات بانک سرمایه، تأمین تجهیزات اصلی و نو به منظور نوسازی و گسترش زیرساخت‌های سخت‌افزاری مهم‌ترین چالش صنعت بانکی کشور در حوزه سخت‌افزار است و به دلیل تغییر پی‌درپی مقررات و اعمال سقف‌های متعدد برای واردات، وضعیت تأمین تجهیزات ثبات لازم را ندارد و گاهی شرکت‌های معتبر نیز به دلیل محدودیت‌های خود در واردات، به مشارکت در چنین پروژه‌هایی تمایلی ندارند. جعفریان با اشاره به این موضوع می‌گوید: «این محدودیت‌ها منجر به سوق دادن تأمین‌کنندگان به تأمین تجهیزات از سایر روش‌ها نظیر ته‌لنجی و ملوانی شده است و با توجه به تأمین ارز تجهیزات از روش بازار آزاد، تأمین‌کنندگان برای جبران هزینه‌های خود به واردات تجهیزات غیراصل و دست‌دوم رو می‌آورند. متأسفانه این دست از تجهیزات به‌وفور در بازار موجود است و به‌رغم بی‌کیفیت بودنشان، گاهی از این تجهیزات در زیرساخت‌ها استفاده می‌شود.»
با توجه به گسترش تجارت الکترونیکی و افزایش شدید تعداد تراکنش‌های آنلاین در بستر اینترنت، مهم‌ترین نیاز سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی مربوط به گسترش مراکز داده است. معاون فناوری اطلاعات بانک سرمایه با اشاره به این موضوع می‌گوید: «این مسئله از دو منظر قابل بررسی است؛ یکی اینکه نیاز به افزایش سطح دسترسی و Redundancy تشدید شده است؛ چون باعث افزایش ثبات و دردسترس‌بودن سیستم‌ها در همه ساعات شبانه‌روز می‌شود و دیگری اینکه نیاز به سرورها و ذخیره‌سازهای جدیدتر و سریع‌تر به منظور ارتقای سطح کیفی سرویس‌ها بیشتر شده است.»
رفع نیازهای سخت‌افزاری بانکی؛ در گرو تصمیم‌گیری نهادهای ذی‌ربط
به گفته جعفریان، رفع نیازهای سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور مستلزم تصمیم‌گیری نهادهای ذی‌ربط غیربانکی نظیر وزارت صمت و وزارت اقتصاد و دارایی است. او در این باره می‌گوید: «به‌عنوان یک راه‌حل سریع برای رفع نیازهای بانکی پیشنهاد می‌شود نیازهای صنعت بانکداری به‌عنوان صنعت مادر و پایه سایر صنایع و فعالیت‌های تجاری و تولیدی، استثنا قرار بگیرد و تأمین تجهیزات مورد نیاز بانکی به‌مانند تأمین مواد اولیه خطوط تولید در نظر گرفته شود. در سال‌های گذشته شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات برای بانک‌ها از گزینه «قرارداد با دستگاه اجرایی» برای ثبت سفارش خود استفاده می‌کردند که استفاده از این روش از اول سال جاری به‌صورت کلی منتفی شده است. با توجه به اهمیت سیستم بانکی برای مردم، صنایع، مشاغل، کارخانه‌ها، بخش‌های دولتی و خصوصی و به‌صورت کلی تمام مردم ایران، نیاز است وزارت صمت تمهیداتی برای تسهیل واردات تجهیزات مورد نیاز بانک‌ها بیندیشد.»
اکوسیستم بانکی کشور نیازمند تجهیزات حوزه امنیت، مانند HSM است
طبق صحبت‌های حسام حبیب‌الله، معاون فناوری اطلاعات بانک شهر، صنعت بانکی کشور در حوزه‌هایی مثل دستگاه کارت‌خوان و دستگاه خودپرداز وضعیت خوبی دارد و حتی اگر خودکفا نباشیم هم از پس تأمین آنها برمی‌آییم، اما درباره سرور و تجهیزات مراکز داده اوضاع این‌طور نیست.
تأمین تجهیزات زیرساخت و سخت‌افزار یکی از مسائل و چالش‌هایی است که صنعت بانکی ایران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند و اگر از تحریم‌ها که دلیل اصلی سخت شدن تأمین سخت‌افزار و زیرساخت در کشور است، بگذریم، به بوروکراسی و تشریفات اداری طولانی و پیچیده‌ای می‌رسیم که خرید تجهیزات را به تعویق می‌اندازد و باعث روی زمین ماندن نیازهای صنعت بانکی می‌شود. حسام حبیب‌اله، معاون فناوری اطلاعات بانک شهر با اشاره به این مسئله می‌گوید: «بانک‌ها برای تأمین تجهیزات و زیرساخت‌هایشان تشریفاتی پیچیده و طولانی دارند و چون تجهیزات حوزه فناوری گران هستند، خریدن آنها حساسیت زیادی دارد؛ یعنی حتی اگر بانک‌ها مشکل تأمین نقدینگی و بودجه هم نداشته باشند که معمولاً ندارند، گیر مناقصه‌ها می‌افتند و همین مسئله باعث می‌شود که رفع نیازی که امروز وجود دارد، حتی تا یک سال هم به تعویق بیفتد و سفارش‌ها تا مدت‌ها به دست بازیگران صنعت بانکی کشور نرسد.»
کافی نبودن ارز تخصیص‌یافته به شرکت‌های بازرگانی
بیشتر تجهیزات و سخت‌افزارهایی که در صنعت بانکی کشور استفاده می‌شوند، وارداتی‌اند و ارز تخصیصی به شرکت‌های بازرگانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند هم می‌تواند برای تأمین نیازهای صنعت بانکی چالش‌برانگیز باشد.حسام حبیب‌الله در این باره بیان می‌کند: «ارز تخصیص‌یافته به شرکت‌های بازرگانی کم است و این شرکت‌ها با محدودیت‌های ارزی روبه‌رو هستند. آنها مجبورند یک سال انتظار بکشند تا با ارزی که دوباره می‌گیرند تجهیزات مورد نیاز کشور را بخرند. برای رفع این مشکل لازم است وزارتخانه‌های مربوطه وارد عمل شوند و سقف ارز تخصیصی به این شرکت‌ها را حداقل در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات بالا ببرند.»
وضعیت سرور و تجهیزات مراکز داده خوب نیست
حبیب‌اله درباره نیازهای شبکه بانکی کشور به سختافزارها و وضعیت این حوزه، توضیح می‌دهد: «صنعت بانکی کشور در حوزه‌هایی مثل دستگاه کارت‌خوان و دستگاه خودپرداز به لطف شرکت‌هایی که لایسنس تولید این محصولات را گرفته‌اند، وضعیت خوبی دارد و اگر خودکفا نباشیم هم از پس تأمین آنها برمی‌آییم، اما درباره سرور و تجهیزات مراکز داده این‌طور نیست. تجهیزات حوزه امنیت نیز در این سال‌ها مهم شده‌اند؛ تجهیزانی مانند HSM. ما در این حوزه به دلیل تحریم‌ها با کاستی روبه‌رو هستیم. امنیت موضوع اول بانک است و ما به تجهیزات و زیرساخت‌های آن نیاز داریم. راه برون‌رفت از این وضعیت این است که شرکت‌های بازرگانی فعال در زمینه واردات تجهیزات و سختافزارها را تقویت کنیم و سقف ارز تخصیص‌یافته به آنها را افزایش دهیم. علاوه‌بر این، اگر بانک مرکزی سخت‌گیری در اعطای مجوز تأسیس شرکت‌های تخصصی تولید و بازرگانی تجهیزات فناوری اطلاعات را کنار بگذارد و اجازه دهد که بانک‌ها وارد بازرگانی حوزه فناوری اطلاعات شوند و نیازهای خود و دیگران را برطرف کنند، اتفاق‌های خوبی می‌افتد.»
لزوم حذف تجهیزات قدیمی از شبکه بانکی
بانک‌ها باید براساس الزامات نهادهای بالادستی مانند افتا، پدافند غیرعامل، ریسک فناوری اطلاعات و چهارچوب کنترل‌های امنیتی کار کنند و قواعد آنها را در نظر بگیرند و همین نکته روی توسعه سخت‌افزار در صنعت بانکی کشور اثر می‌گذارد. معاون فناوری اطلاعات بانک شهر با تأکید بر این مسئله اظهار می‌کند: «بانک‌ها نباید از تجهیزاتی که دوره پشتیبانی شرکت تولیدکننده از آنها منقضی شده است، استفاده کنند و این به مفهوم ضرورت نوسازی بهش قابل توجهی از تجهیزات فناوری اطلاعات شبکه بانکی است. در این راستا به حمایت وزارتخانه‌ها، بانک مرکزی و مدیران عامل و هیئت‌مدیره بانک‌ها نیاز داریم.»
محدودیت‌های برآمده از تحریم
حمید بنائیان، معاون فناوری اطلاعات بانک آینده، محدودیت‌های برآمده از تحریم را مهم‌ترین چالش توسعه سخت‌افزار در کشور می‌داند و توضیح می‌دهد که این مسئله می‌تواند در میان‌مدت ما را در وضعیتی بحرانی و غیراستاندارد قرار دهد؛ وضعیتی که در آن ممکن است صنعت بانکی کشور با چالش تأمین زیرساخت و مشکلات امنیتی نیز روبه‌رو شود و از آن جهت مهم به حساب می‌آید که تأمین زیرساخت مبنای ارائه تمام سرویس‌ها است.
چالش‌های توسعه سخت‌افزار در صنعت بانکی کشور
تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، یکی از پرتکرارترین مسائلی است که در گفت‌وگو با مدیران و فعالان صنعت بانکی کشور به آن اشاره می‌شود؛ تحریم‌هایی که محدودیت‌های زیادی را در حوزه‌هایی مانند آموزش، پشتیبانی، ورود تجهیزات و… موجب می‌شود. حمید بنائیان، معاون فناوری اطلاعات بانک آینده، در این باره می‌گوید: «محدودیت‌های برآمده از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هم در بخش بازرگانی تأمین تجهیزات و هم در دسترس‌پذیری به آموزش و دانش فنی کافی برای بهره‌برداری از سختافزارها ما را با چالش‌های جدی در صنعت بانکی کشور روبه‌رو کرده است؛ یعنی حتی اگر تجهیزات را هم تأمین کنیم، با چالش دسترسی نداشتن به لایسنس‌ها، عدم پشتیبانی شرکت‌های تأمین‌کننده بین‌المللی و همچنین دسترسی نداشتن نیروهای انسانی متخصص به دانش روز روبه‌رو خواهیم شد. همه این موارد باعث می‌شود درمقایسه با سایر بانک‌های خارج از کشور، در وضعیتی غیراستاندارد و بحرانی قرار داشته باشیم.»
تأمین تجهیزات روزآمد لایه امنیت و زیرساخت است
اکوسیستم بانکی کشور در حوزه سخت‌افزار نیازهای مختلفی دارد، اما مقوله تأمین زیرساخت‌های امنیت اطلاعات برای بنائیان یکی از آن موارد و مسائلی است که از همه‌چیز مهم‌تر است. او در این باره بیان می‌کند: «من براساس تجربیاتی که از حضور در صنایع مختلف و بهطور خاص صنعت بانکی کشور دارم، به این نتیجه رسیده‌ام که تأمین امنیت اطلاعات، مقوله‌ای مهم و زیرساختی است که اگر به آن توجه نشود، کل سیستم و شبکه را با مشکل روبه‌رو می‌کند و به نظر من از همه‌چیز مهم‌تر است؛ حتی از دستگاه کارت‌خوان و دستگاه خودپرداز و کش‌لس و امثالهم. برای همین باید روی این موضوع به‌صورت فرایندی و مستمر کار کنیم.»
به نظر بنائیان، تأمین زیرساخت و امنیت سایبری مقوله‌ای نیست که بتوان آن را به‌صورت جزیره‌ای در صنعت یا حوزه‌ای خاص پیگیری کرد و توسعه داد و فرایندی است که باید در بخش‌ها و سیستم‌های مختلف صنایع گوناگون پیگیری شود. او توضیح می‌دهد: «این‌طور نیست که اگر در بخش‌هایی مانند شبکه‌های ارائه‌دهنده خدمات اپراتوری عمومی یا مثلاً ارائه‌دهندگان خدمات با ضعف امنیت اطلاعات روبه‌رو باشیم، بتوانیم از امنیت در صنعت بانکی کشور صحبت کنیم. تمام بخش‌ها به یکدیگر مرتبطند و باید به امنیت اطلاعات به‌عنوان فرایندی عمومی نگاه کنیم که باید تمام زنجیره‌های موجود در سیستم‌های مختلف را پوشش دهد. پیشنهاد من این است که حاکمیت دو، سه مرجع فنی مورد تأیید مراجع نظارتی مانند افتا ایجاد کند که تجهیزات و سختافزارها را خارج از رویه‌های بروکراتیک در بدو ورود به کشور ارزیابی و کنترل کنند.»
او در توضیحات بیشتر می‌گوید: «هر خریداری نمی‌تواند دانش کافی برای ارزیابی استانداردها و ملاحظات امنیت سایبری را داشته باشد و حالا که در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که با حملات سایبری متنوع روبه‌روییم، باید به این مسئله توجه بیشتری داشته باشیم. باید سرمایه‌ها و دانشی را که در این حوزه داریم در چند مجموعه جمع کنیم و قبل از ورود تجهیزات و سختافزارها به بازار، آنها را به‌درستی بسنجیم و کنترل کنیم. قطعاً بانک‌ها هم در چنین فضایی یکی از مصرف‌کنندگان سختافزارها خواهند بود. علاوه‌بر این، باید این را قبول کنیم که توان تولید ما در داخل کشور، فقط بخشی از نیازهای داخلی را پاسخ می‌دهد و سیاست‌گذار باید به فکر تسهیل بخش بازرگانی حوزه تأمین تجهیزات امنیت سایبری و سخت‌افزار باشد.»
مشتریان با اطمینان از خدمات بانکی استفاده می‌کنند
آن‌طور که از صحبت‌های بنائیان برمی‌آید، صنعت بانکی کشور در حوزه سخت‌افزار با وجود تمام کم‌وکاستی‌ها و چالش‌هایی که دارد، در حوزه امنیت سایبری در وضعیت قابل قبولی به سر می‌برد، اما این‌طور هم نیست که بگوییم وضعیت ایدئال است و تا رسیدن به یک وضعیت مطلوب فاصله داریم. او در این باره اظهار می‌کند: «وضعیت سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی کشور قابل قبول است، اما آیا ایدئال هم است؟ قطعاً خیر. چرا به این وضعیت ایدئال نمی‌رسیم؟ به نظر من بزرگترین دلیلش همان تحریم‌های ظالمانه‌ای است که درباره‌اش صحبت کردم که باعث ایجاد موانعی در بخش بازرگانی و دسترسی به منابع مختلف می‌شود. با وجود این، صنعت بانکی کشور تا امروز به کار خود ادامه داده و مشتری‌ها با اطمینان و اعتماد از خدمات بانکی استفاده می‌کنند. حتی با وجود حاشیه‌هایی هم که اخیراً ایجاد شده بود خوشبختانه با اقدامات به‌موقع و تدابیر اتخاذشده بخش‌های متولی مانع ایجاد خدشه به اعتماد جامعه و آسیب عمومی شد و ارائه خدمات به مشتریان به‌صورت پایدار و امن ادامه یافت.»
تجهیزات قدیمی انعطاف‌پذیری بانک‌ها را کاهش می‌دهند
به عقیده هادی حیدری، معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی بانک توسعه صادرات ایران، تجهیزات و زیرساخت فناوری اطلاعات میراثی از گذشته هستند و قدیمی بودن سرورها، کاهش ظرفیت ذخیره‌سازی و همچنین عدم توانایی در بهره‌برداری و استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و بلاکچین از نتایج این سخت‌افزارهای موروثی به حساب می‌آیند.
طبق صحبت‌های هادی حیدری، معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی بانک توسعه صادرات ایران، تجهیزات و زیرساخت فناوری اطلاعات موروثی مهم‌ترین چالش حال حاضر شبکه بانکی کشور، به‌ویژه بانک‌های دولتی هستند. او در این باره می‌گوید: «این تجهیزات موروثی و ناکارآمد، قدرت انعطاف‌پذیری بانک‌ها در ارائه محصولات نوین و همچنین مقیاس‌پذیری (عمودی) ظرفیت‌های توسعه‌ای آنها را کم کرده است. قدیمی بودن سرورها، کاهش ظرفیت ذخیره‌سازی و همچنین عدم توانایی در بهره‌برداری و استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و بلاکچین از دیگر نتایج و چالش‌های سخت‌افزارهای موروثی است. از طرفی قدیمی بودن این تجهیزات موجب ایجاد ریسک‌های بسیاری شده است و چالش‌هایی را در پیاده‌سازی استانداردهای حوزه امنیت اطلاعات ایجاد کرده است. این مسئله علاوه‌بر افزایش مشغله کارشناسان و خبرگان حوزه فناوری اطلاعات، گاهی باعث تطبیق‌ناپذیری با استانداردهای روز دنیا می‌شود.»
مهم‌ترین اولویت بانک‌های کشور به تأمین تجهیزات و سختافزارها برمی‌گردد و می‌توان از دو بعد به این اولویت‌بندی نگاه کرد. حیدری با بیان این موضوع می‌گوید: «بخشی از این اولویت به بهبود فرایندهای خرید تجهیزات و نحوه ترک تشریفات این قراردادها اختصاص دارد که نوسانات نرخ ارز و مسئله تحریم آن را تشدید کرده و باعث کند شدن خرید و تجهیز فناوری‌های روز شده است. از طرفی چالش‌هایی مانند نبود آزمایشگاه‌های موثق و مورد اعتماد برای آزمایش و گرفتن تأیید سلامت سخت‌افزارهای بانکی براساس دستورالعمل‌های موجود مانند دستورالعمل‌های افتا، پدافند غیرعامل و حداقل الزامات ریسک فناوری اطلاعات بانک مرکزی موجب تشدید ریسک‌های این حوزه شده است. بعد دوم نیازمندی به دسترسی به سخت‌افزارهای روز دنیا از شرکت‌های معتبر بین‌المللی است. در این مورد می‌توان به تجهیزات مهمی مانند سرورها، سوئیچ‌ها و روترها اشاره کرد که توانایی افزایش سرعت و ظرفیت را در طراحی ساختارهای نوین مراکز داده مهیا می‌سازند. از این منظر امکان بهره‌برداری از فناوری‌های ابری برای مقیاس‌پذیری بیشتر و کاهش هزینه‌های مرتبط با تجهیزات فیزیکی می‌تواند کارایی سیستم‌های بانکی را در ارائه میکروسرویس‌ها برای مشتریان هدفمند افزایش دهد.»
پیشنهادهایی برای رفع نیازهای سخت‌افزاری صنعت بانکی
حیدری با یک مثال از اقتصاد کلان، پیشنهادهای خود را برای رفع نیازهای سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور مطرح می‌کند. او می‌گوید: «در حوزه اقتصاد کلان بحثی با این عنوان مطرح است که برای دستیابی به تورم تک‌رقمی اجماع تمامی سیاست‌گذاران و سیاست‌مداران کلیدی الزامی است. به نظر می‌رسد رفع چالش تجهیز زیرساخت‌های فناوری اطلاعات شبکه بانکی نیز نیازمند اجماع سیاست‌گذاران حوزه فناوری اطلاعات و سیاست‌مداران است. به عبارتی چندگانگی در حوزه نظارت فناوری اطلاعات، نبود آزمایشگاه‌های موثق و سریع و چالش قراردادهای خرید و موضوع رعایت آیین‌نامه معاملات و ترک تشریفات تجهیزات بیش از مسئله تحریم‌ها اثرگذار است. راه‌حل دوم تشکیل شرکت‌های حرفه‌ای فرعی یا تابعه شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمت کربنک است. البته این شرکت‌ها باید برخوردار از نیروهای انسانی خبره و آموزش‌دیده در حوزه تجهیزات و زیرساخت باشند.»
سرعت و امنیت؛ نیازمند سخت‌افزارهای به‌روز و کارآمد
به عقیده فرهاد بهمنی، معاون فناوری اطلاعات پست‌بانک ایران، وضعیت سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی کشور در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. در این میان، مراکز داده، سرورها و ذخیره‌سازها از اهمیت زیادی برخوردارند، زیرا هر نوع مشکلی در سخت‌افزارهای این بخش‌ها می‌تواند از کار افتادن سیستم بانکی را در پی داشته باشد.
سرعت و امنیت دو مؤلفه‌ای هستند که معمولاً توجه به هریک از آنها باعث می‌شود دیگری به حاشیه برود و نمی‌توان هر دوی آنها را هم‌زمان ارتقا داد، اما بانک‌ها با توجه به موقعیتی که دارند باید سعی کنند هر دو را در وضعیت قابل قبولی حفظ کنند. از همین رو بانک‌ها برای حفظ وضعیت مطلوب خود چه در بخش سرعت و چه در بخش امنیت به سخت‌افزارهایی قوی نیاز دارند. اما سختافزارها خود با چالش‌های خاصی روبه‌رو هستند. فرهاد بهمنی، معاون فناوری اطلاعات پست‌بانک ایران، با بیان این موارد، درباره مهم‌ترین چالش صنعت بانکی کشور در حوزه سخت‌افزار می‌گوید: «صنعت بانکی در کنار حجم زیاد تراکنش‌ها و کاربران خود باید از سرعت و امنیت بالایی برخوردار باشد و این امر نیازمند تجهیزات سخت‌افزاری به‌روز و های‌تک است. ازآنجایی‌که این محصولات از فناوری‌های پیچیده‌ای برخوردارند، تقریباً تمامی آنها تولید خارج از کشور و به‌ویژه ایالات متحده هستند و با توجه به موضوع تحریم‌ها تهیه آنها در ایران بسیار دشوار و زمان‌بر شده است.»
سختافزارها در اکوسیستم بانکی در بخش‌های مختلفی ازجمله سرور، ذخیره‌سازها، مراکز داده، دستگاه‌های خودپرداز، دستگاه‌های کارت‌خوان، کش‌لس‌ها و غیره به کار می‌روند و نقشی کلیدی را در صنعت بانکی ایفا می‌کنند. در این میان به عقیده بهمنی، مراکز داده، سرورها و ذخیره‌سازها از اهمیت بیشتری برخوردارند، زیرا هر نوع مشکلی در سخت‌افزارهای این بخش‌ها می‌تواند از کار افتادن سیستم بانکی را در پی داشته باشد. بهمنی با تأکید بر اینکه سختافزارها باید در کنار سرعت و کیفیت بالا امنیت لازم را هم داشته باشند، می‌گوید: «با توجه به رویکرد بانکداری دیجیتال به نظر می‌رسد مهم‌ترین نیاز سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی تجهیزات مراکز داده، سرورها و ذخیره‌سازها هستند که باید های‌تک و به‌روز باشند. بر همین اساس بانک‌ها باید در مسیری حرکت کنند که با تقویت بخش سخت‌افزاری خود در راستای ارائه خدماتی باکیفیت و ایمن قدم بردارند.»
قطعات مونتاژشده پاسخگوی نیاز بانک‌ها نیستند
طبق صحبت‌های بهمنی، چالش‌های اصلی سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور به تهیه سختافزارها برمی‌گردد که نیازمند بروکراسی‌های فراوان و گرفتن تأییدیه از مراجع بالادستی است. او در همین راستا می‌گوید: «برای مراجع بالادستی باید استدلال آورده شود که این سخت‌افزار مشابه داخلی ندارد، این موضوع وقتی سخت‌تر می‌شود که گروهی در کشور قطعاتی را مونتاژ می‌کنند و بعضی اوقات با اجرایی نامناسب آن کالا را تحت عنوان محصول ایرانی ارائه می‌دهند؛ همین امر کار بانک‌ها را برای گرفتن تأییدیه با چالش روبه‌رو می‌کند. در صورتی که باید وضعیت صنعت بانکی و فناوری‌های لازم برای انجام این حجم از عملیات، تراکنش و سرعت پاسخ‌گویی و کیفیت لازم در نظر گرفته شود. در کنار همه این مسائل باید فرایند تخصیص ارز به شرکت‌های واردکننده تجهیزات تسهیل شود تا بتوانند با سرعت بالاتری تجهیزات را تهیه کنند و به بانک‌ها تحویل دهند. در پایان باید گفت وضعیت سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی کشور در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد، چون تهیه سختافزارها به دلایلی که پیش‌تر گفته شد بسیار دشوار شده است.»
سخت‌افزارهای بانکی نیاز به به‌روزرسانی فوری دارند
به عقیده محمد حق‌دادی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین، فرسودگی و قدیمی بودن زیرساخت‌ها، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سخت‌افزاری صنعت بانکی ایران است و دیگر کارایی و امنیت کافی را ندارند. او می‌گوید سخت‌افزارهای بانکی نیاز به به‌روزرسانی فوری دارند تا با فناوری‌های روز همگام شوند.
فرسودگی و قدیمی بودن زیرساخت‌ها، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سخت‌افزاری صنعت بانکی ایران است، چراکه بسیاری از تجهیزات بانک‌ها قدیمی شده‌اند و دیگر کارایی و امنیت کافی را ندارند و به دلیل محدودیت‌های وارداتی و تحریم‌ها دسترسی به سخت‌افزارهای پیشرفته محدود شده است. محمد حق‌دادی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین، با اشاره به این موضوع در مورد دیگر چالش‌های سخت‌افزاری صنعت بانکی ایران می‌گوید: «نیاز به مقیاس‌پذیری و امنیت داده‌ها از دیگر مواد قابل ذکر در چالش‌های سخت‌افزاری صنعت بانکی کشور است، چراکه افزایش تراکنش‌ها و کاربران، زیرساخت‌های قدرتمندتری می‌طلبد و از طرفی دیگر باید خاطرنشان کرد که بسیاری از بانک‌ها به دلیل پیچیدگی و هزینه‌ها در به‌روزرسانی تجهیزات خود با مشکل مواجه هستند.»
بنابر صحبت‌های او، ذخیره‌سازی سریع و امن برای مدیریت داده‌های حجیم یکی از مهم‌ترین نیازهای سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی است و بانک‌ها برای پاسخ به این نیاز خود باید به سرورهای قدرتمند و ذخیره‌سازی مدرن مجهز باشند. او با اشاره به این موضوع در مورد دیگر نیازهای سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی کشور می‌گوید: «مراکز داده با تجهیزات مدرن و توزیع‌شده برای پایداری بیشتر، به‌روزرسانی دستگاه‌های خودپرداز و کارت‌خوان برای دستیابی به قابلیت‌های امنیتی و پرداخت‌های هوشمند و همچنین به‌روزرسانی تجهیزات شبکه و امنیتی از دیگر نیازهای سخت‌افزاری اکوسیستم بانکی کشور است. در کنار همه این موارد باید در نظر داشت که بانک‌ها برای بازیابی داده‌ها در مواقع بحرانی نیازمند سیستم‌های پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات قوی هستند.»
طبق صحبت‌های حق‌دادی، بانک‌ها باید سرورها و مرکز دادهای خود را با فناوری‌های جدید به‌روزرسانی کنند و برای محقق شدن این امر باید در زیرساخت‌های مدرن سرمایه‌گذاری کنند. معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین با اشاره به این موضوع می‌گوید: «بانک‌ها برای کاهش هزینه‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری خود می‌توانند از رایانش ابری استفاده کنند. مشارکت استراتژیک با تأمین‌کنندگان داخلی و خارجی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند امکان دسترسی به فناوری‌ها و تولید بومی را افزایش دهد و همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای بهبود عملکرد و استفاده از تجهیزات امنیتی پیشرفته و سیستم‌های بازیابی اطلاعات نیز از جمله راه‌های رفع نیازهای سخت‌افزاری در اکوسیستم بانکی کشور هستند. در پایان باید گفت که شبکه‌های بانکی و گسترش دستگاه‌های کارت‌خوان و خودپرداز از پایداری نسبی برخوردار هستند، اما فرسودگی زیرساخت‌ها، محدودیت دسترسی به تجهیزات پیشرفته، مقیاس‌پذیری ضعیف، چالش‌های امنیتی و هزینه‌های بالای نگهداری از جمله نقاط ضعف سخت‌افزارهای بانکی به‌حساب می‌آیند.»
او بر این عقیده است که سخت‌افزارهای بانکی نیاز به به‌روزرسانی فوری دارند تا با فناوری‌های روز همگام شوند و توان مقابله با تهدیدات امنیتی مدرن و کارایی با توجه به رشد بانکداری دیجیتال و مقیاس‌پذیری بیشتری را داشته باشند.
ثبت نام در رویداد زیرساخت دیجیتال
اولین رویداد زیرساخت اقتصاد دیجیتال به همت کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار ۲۱ آبان‌ماه ۱۴۰۳ با حضور مدیران و فعالان صنعت زیرساخت، کسبوکارهای تولیدکننده و تأمین‌کننده سخت‌افزار و کالای دیجیتال، خرده‌فروش‌ها و برندهای مطرح کشور برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای حضور در این رویداد می‌توانند از طریق لینک زیر اقدام به خرید بلیت کنند.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/pftn
منبع
عصر تراکنش