صنعت تولید سامانه!

سامانه؛ این عنوانی است که این روزها به‌وفور در امورات اداری با آن روبه‌روییم. به‌ظاهر چیز خوبی است. اینکه ثبت‌نام آنلاین و مجوزها در دسترس باشد، مهم‌ترین هدف ایجاد سامانه‌هاست. اما در شرایطی که ما نه با یک واحد و ارگان دولتی که با شبکه‌ای از مجوزها، دستگاه‌های ناظر و امضاهای دولتی مواجهیم، سامانه‌ها چیزی جز همان ادارات تو در تو و کاغذبازی را تداعی نمی‌کنند. اینکه سامانه‌ها بایستی به هم وصل باشند یک طرف قضیه است که باید به‌مرور به آن دست یافت. اما اینکه خود سامانه‌ها زبان معیاری برای کاربران حوزه‌های مختلف ندارند و همان رویه‌های قبلی را با همان میزان از اتلاف زمان به متقاضیان تحمیل می‌کنند، بدترین نکته درباره این وضعیت است. سامانه‌ها از روز اولی که پایشان به دستگاه اداری باز شد، قرار بود به مجرایی برای تسریع در بارگذاری اطلاعات و ارتباط با متولیان دولتی و کارگزاران دستگاه دیوانی تبدیل شود اما چنین نشد و حالا به نظر می‌رسد یک مجموعه آدم به جای راهروهای دولت، در دالان‌های مجازی سامانه‌ها سرگردانند.
سامانه‌بازی اما تمامی ندارد. هم‌اینک وزارتخانه‌ای مثل صنعت، معدن و تجارت حداقل 10 سامانه مختلف در حوزه انبارداری، تولید، تسهیلات، مواد اولیه، واحدهای صنعتی، ثبت سفارش، تجارت و بازرگانی داخلی و واردات و صادرات راه‌اندازی کرده که عامل سردرگمی متقاضیان خدمات دولتی است. وزارت کشاورزی هم با سامانه بازارگاه صدای بسیاری از کشاورزان و فعالان حوزه دام و طیور را درآورده است. بررسی کارنگ نشان می‌دهد چارچوبی در دولت شکل گرفته که سیاسی نیست اما به‌خوبی از نیاز مدیران به توسعه دولت الکترونیک بدون طی کردن سیر توسعه و تحول خبر دارند و با دستاویز قرار دادن این نیاز، صنعت تولید سامانه را در دولت به یک روال کاسب‌کارانه تبدیل کرده است. این رویه اما نه یک نوآوری سازمانی که چارچوبی پرخطا از تحول دستگاه اداری دولت است.