علیه گردشگری اتوبوسی

سبک‌های گردشگری در سال‌های اخیر تغییرات بسیاری کرده‌اند. پیشرفت‌های فناورانه و گسترش فضای آنلاین و محبوبیت شبکه‌های اجتماعی و این اواخر نیز شیوع ویروس کرونا، گردشگری را از حالت همگونی و یک‌دستی خارج کرده و گردشگران نیز تجربه‌‌های متفاوت سفر را می‌پسندند.

کسب‌و‌کارهای نوپای بسیاری متناسب با روندهای جدید گردشگری پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. کاریفان نیز یکی از همین کسب‌وکار‌هاست که تجربه سفر مسئولانه را در حوزه محیط زیست و حیات‌وحش به مخاطبان خود می‌فروشد. کاریفان را سهیلا آرمک دو سال پیش راه‌اندازی کرده و بعد از چند بار تغییر حوزه فعالیت، بر حوزه محیط‌ زیست تمرکز کرده است.

ایده کاریفان با پیشینه‌ 15 ساله بنیانگذار آن در بازار سفر و گردشگری عملی شده است. آرمک می‌گوید: «با رصد روندهای جدید گردشگری در بازارهای جهانی ابتدا می‌خواستیم پلتفرم کار داوطلبانه راه بیندازیم که گردشگران در آن به مقصد بروند و کار داوطلبانه انجام دهند.

اما بعدها دیدیم این شیوه جواب نمی‌دهد و به سمت فروش تجربه رفتیم.» سبکی از گردشگری که به گفته آرمک در ایران توجه چندانی به آن نمی‌شود و کمتر پیش می‌آید کسی به تجربه به عنوان محصول نگاه ‌کند: «بیزینس‌مدل و شناخت مشتری و نیازها و مواردی از این دست در گردشگری سنتی ما ضعیف است. کسی نمی‌داند تجربه یعنی چه. همه از بخش فنی آمده‌اند و اول می‌خواهند محصول را عملیاتی کنند و بعد تست بگیرند. کاریفان اما با بررسی‌های میدانی فراوان و طراحی مدل ذهنی مشتری و میزبان بر اساس روش مصاحبه عمیق شکل گرفته است.»

پاسخی به شیوع بیماری کرونا
کاریفان قرار بود ابتدا در استان گیلان مستقر شود و تجربه‌های متناسب با اکوتوریسم واقعی را به گردشگران عرضه کند، اما با شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های سفر، بنیانگذران مسیر دیگری را برای آن تعیین کردند. مسیر جدید حوزه محیط‌ زیست و حیات وحش بود که به گفته آرمک، پاسخ کاریفان به شیوع ویروس کرونا محسوب می‌شد.

آن‌طور که او توضیح می‌دهد، در گیلان متوجه شده‌اند گردشگری انبوه به بدترین شکل ممکن و با بیشترین آسیب به محیط زیست و فرهنگ جوامع محلی اجرا شده است. وضعیتی که بنیانگذار کاریفان معتقد است دلیل اصلی آن، فقدان آموزش صحیح به گردشگر و میزبان و رویکرد متولیان گردشگری به سرمایه‌گذاری بیش از اندازه بر گردشگری انبوه است.

کاریفان از اینجا به بعد وارد مسیر اصلی فعالیت خود شد و بر تجربه‌های مرتبط با حفاظت از محیط‌ زیست تمرکز کرد که خود یکی از شاخه‌های گردشگری پایدار است. در گردشگری پایدار گفته می‌شود بخشی از هزینه‌های گردشگر باید در جامعه محلی هزینه شوند تا به معاش و زندگی پایدار آن‌ها کمک ‌کند. آرمک می‌گوید: «ما فهمیدیم نخ تسبیح همه تجربه‌ها در کاریفان موضوع حفاظت است و چه جایی بهتر از مناطق حفاظت‌شده زیر نظر سازمان محیط‌ زیست که سال‌هاست گردشگری در آن‌ها مغفول مانده است.»

تجربه محیط‌بانی بدون حتی یک بطری آب
کاریفان به گردشگران در دو «منطقه حفاظت‌شده ورجین» و «پارک ملی کویر» تجربه‌های محیط‌بانی را با قیمتی منصفانه عرضه می‌کند. بدین صورت که گروه‌های چهار تا شش نفره به همراه محیط‌بان‌ها (و بدون راهنمای تور) وارد منطقه می‌شوند، دوربین‌کشی می‌کنند، حیات وحش و گیاهان را می‌بینند و آموزش‌های لازم را فرامی‌گیرند.

آن‌طور که آرمک می‌گوید در این تجربه، حتی یک بطری آب معدنی نیز به گردشگران داده نمی‌شود: «کاریفان به گردشگران چیزهایی را نمی‌دهد که دیگران انتظار دارند، بلکه خدمت ما تجربه و آموزش است. یعنی به جای خدمات پذیرایی، اسکان و حمل‌و‌نقل، و… تجربه‌‌ واقعی و پر از آگاهی به گردشگران می‌دهیم.

در حقیقت پولی که گردشگران پرداخت می‌کنند، صرف تجربه بکر آگاهی‌بخش می‌شود. این همان حلقه مفقوده‌ای است که کسی در گردشگری ایران به آن نمی‌پردازد و بالعکس، همه متولیان و بازیگران این عرصه به فکر گردشگری انبوه و برگزاری تور و در یک کلام تفکر اتوبوسی هستند.»کاریفان حلقه واسط میان گردشگران و جامعه میزبان است و این حضور خود را با آموزش به هر دو طرف میزبان و میهمان توجیه‌پذیر می‌کند.

بنیانگذار کاریفان توضیح می‌دهد: «به آموزش متعهد هستیم. برای نمونه به محیط‌بان‌ها آموزش داده‌ایم که گردشگری چیست و چگونه باید با گردشگر روبرو شوند و چه اطلاعاتی به آن‌ها بدهند. به محیط‌بان‌ها درباره پوشش گیاهی مناطق و اثرات حفاظتی آن‌ها آموزش داده‌ایم و… به همین نحو آموزش به گردشگران را نیز دنبال می‌کنیم.»

گروه‌های هدف کاریفان، گردشگرانی هستند که به دنبال آگاهی و تجربه‌های نو می‌گردند یا به تعبیر بنیانگذار آن: «کسانی که مستقل سفر می‌کنند، میزانی از فرهیختگی دارند و عاشق حیات وحش هستند». گردشگران در حال حاضر از طریق صفحه این استارتاپ در شبکه اجتماعی اینستاگرام تقاضای خود را ثبت می‌کنند، اما آن‌طور که آرمک توضیح می‌دهد، کاریفان به‌زودی به پلتفرم تبدیل می‌شود: «قصد داریم همه فرایندها را چه در سمت میزبان و چه در سمت سرویس‌گیرنده استانداردسازی و اسکیل‌پذیر کنیم.

در پنج یا شش ماه آینده پلتفرم کاریفان را راه می‌اندازیم که همه فعالیت‌ها بر این بستر انجام شوند. میزبان‌ها به شکل مارکت‌پلیس تجربه‌‌شان را عرضه می‌کنند، در مرحله بعد تیم‌های ارزیاب کاریفان، موضوع را بررسی می‌کنند و اگر تجربه‌ای پذیرفته شد، در سایت به نمایش درمی‌آید. مرحله بعد نیز فروش تجربه است. یعنی میهمان یا گردشگر یا همان مشتری با یک ووچر در دست به مقصد می‌رود و تجربه‌اش را نزد میزبان دریافت می‌کند.»

مشارکت با سازمان حفاظت محیط زیست
کاریفان قصد دارد به عنوان بازوی مشارکتی سازمان حفاظت محیط زیست، گردشگری پایدار و تجربه‌گرا و مسئولانه را در مناطق حفاظت‌شده رواج دهد و به الگویی موفق در گردشگری تجربه‌گرا تبدیل شود. چیزی که به باور آرمک، نوعی بازی دو سر برد است و به صنعت گردشگری کشور نیز کمک می‌کند. این کسب‌وکار که از ابتدا با حمایت‌های شتابدهنده نوین‌تک فعالیت خود را آغاز کرده، در حال مذاکره برای جذب سرمایه و توسعه بازار خود به دیگر مناطق کشور است.