کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
نشست خبری صندوق نوآوری با حضور محمدصادق خیاطیان، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی صبح روز ۳۱ مرداد در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.
محور اصلی این نشست که با حضور خبرنگاران اکوسیستم فناوری و نوآوری ایران همراه بود، معرفی بسته جدید برای رشد تولید محصولات دانشبنیان و گزارشی از عملکرد دوساله صندوق نوآوری بود.
در ابتدای نشست، خیاطیان با اشاره به ماهیت حمایتی صندوق از شرکتهای دانشبنیان بیان کرد که در صندوق شکوفایی نوآوری سرمایه‌ای سه‌هزار میلیاردی به علاوه سود سالانه نیم‌درصدی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها اختصاص داده شده است.
از موضوعات اصلی بیان‌شده در نشست می‌توان به اختصاص ۴۲ همت خدمات مالی به شرکتهای دانشبنیان و بیان جزئیات بسته رشد محصولات دانشبنیان اشاره کرد.
خدمات مالی ۴۲ همتی صندوق به دانش‌بنیان‌ها
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در دقایق ابتدایی نشست در خصوص اختصاص سرمایه به دانش‌بنیان‌ها در صندوق گفت: «در قانون حمایت از شرکتهای دانشبنیان، سرمایه اولیه سه هزار میلیارد تومانی به اضافه اختصاص سالانه نیم درصد از بودجه عمومی برای سرمایه صندوق تعریف شده بود. به جز سه هزار میلیارد تومان سرمایه اولیه متأسفانه در سال‌های گذشته منابع جدیدی به صندوق اضافه نشد و سرمایه آن به اندازه همان سه هزار میلیارد تومان باقی ماند.»
خیاطیان افزود: «اما صندوق با همان سرمایه سه هزار میلیارد تومانی توانست با شبکه همکاران خود نظیر صندوق‌های پژوهش و فناوری، شبکه بانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بازار سرمایه و… نزدیک به ۴۲ همت خدمات مالی به شرکتهای دانشبنیان ارائه دهد. این میزان از ارائه خدمات نشان می‌دهد صندوق چابک بوده و توانسته با سازوکار اهرمی‌کردن سرمایه خود، منابع وسیعی به اکوسیستم دانشبنیان تزریق کند.»
چهار دسته اصلی تخصیص تسهیلات به دانش‌بنیان‌ها
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در صحبت‌هایش به طور کلی خدمات و تسهیلات ارائه‌شده به دانش‌بنیان‌ها را در سه دسته اصلی تسهیلات شامل ضمانت‌نامه، توانمندسازی و سرمایه‌گذاری تقسیم‌بندی کرد.
او ارقام اختصاص‌یافته به هر کدام از این دسته‌ها را شرح داد و گفت: «از ۴۲ همتی که صندوق به شرکتهای دانشبنیان پرداخته، حدود ۲۵ همت به حوزه تسهیلات اختصاص دارد. ۱۲ همت نیز در قالب ضمانت‌نامه اعطا شده که ابزار مالی بسیار مهمی برای گسترش بازار فروش شرکتهای دانشبنیان به حساب می‌آید. پنج همت نیز در قالب سرمایه‌گذاری در جهت توسعه اکوسیستم نوآوری صرف شده است. ۱۵۵ میلیارد تومان نیز سهم خدمات بلاعوض توانمندسازی از کل خدمات صندوق بوده است.»
خیاطیان همچنین اعلام کرد که از ۲۵ همت تسهیلاتی که صندوق نوآوری به اکوسیستم دانشبنیان اعطا کرده، ۱۵.۵ همت با همکاری شبکه بانکی کشور و ۹.۵ میلیارد تومان از منابع داخلی بوده است.
او در خصوص سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر گفت: «در حوزه سرمایه‌گذاری نیز توانستیم با به میان آوردن یک همت سرمایه از منابع صندوق، چهار همت از سوی شرکتهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر و بنگاه‌های اقتصادی جذب سرمایه کنیم.»
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در خصوص بخش صدور ضمانت‌نامه بیان کرد: «در این دو سال در مقایسه با میانگین ارائه ضمانت‌نامه در سال‌های گذشته نیز رشد داشتیم. صندوق در حوزه ضمانت‌نامه از سال ۱۴۰۰ تاکنون رشد ۳.۸برابری را تجربه کرده است. در این دو سال ۶۹۰۰ میلیارد تومان ضمانت‌نامه در قالب دو هزار و ۷۷۴ فقره صادر شده است.»
به گفته خیاطیان، صندوق نوآوری در حوزه توانمندسازی نیز ۱۲۳ میلیارد تومان خدمات ارائه کرده که این رقم، از رشد میانگین سالانه ۷.۵برابری ارائه این خدمات نسبت به دولت دوازدهم خبر می‌دهد. بر اساس آماری که رئیس صندوق نوآوری ارائه داد در حوزه سرمایه‌گذاری نیز رشد ۵.۶برابری سرمایه‌گذاری‌ها بر اقتصاد دانشبنیان مشاهده می‌شود.
معمولاً بخش بزرگی از سرمایه‌گذاری صندوق روی شرکتهای دانشبنیان در استان تهران اتفاق می‌افتد و این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا صندوق به شهرهای دیگر در این باره توجهی ندارد. اما خیاطیان در توضیح این موضوع بیان کرد: «به دلیل اینکه ۵۴ درصد از شرکتهای دانشبنیان در تهران حضور دارند، سرمایه‌گذاری و دریافت منابع نیز به همین شکل رقم می‌خورد. در رتبه‌بندی استان‌ها در دریافت منابع، اصفهان با ۱۰ درصد در جایگاه دوم و استان خراسان رضوی با ۹.۲ درصد در جایگاه سوم قرار دارند.»
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی اظهار کرد: «البته متأسفانه باید بگویم که استان‌های کمتر برخوردار درصد کمتری از منابع مالی صندوق نوآوری را به خود اختصاص داده‌اند، چون ظرفیت شرکتهای دانشبنیان نیز در این استان‌ها محدودتر بوده است. استان سیستان و بلوچستان به دلیل اینکه چهار دهم شرکتهای دانشبنیان را در اختیار دارد، سهم ۰.۰۵درصدی از خدمات صندوق را داراست و پس از آن نیز خراسان جنوبی با سهم ۰.۶درصدی از کل شرکتهای دانشبنیان موفق به جذب ۰.۰۸ درصد خدمات مالی صندوق نوآوری شده است. همچنین ایلام و بوشهر با سهم ۰.۰۹درصدی از خدمات صندوق، در رتبه سوم استان‌های کم‌برخوردار از خدمات صندوق نوآوری جای گرفته‌اند.»
جزئیات بسته رشد محصولات دانشبنیان
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در ادامه جلسه به معرفی بسته رشد محصولات دانش‌بنیان‌ها پرداخت. او در ابتدا گفت: «یکی از برنامه‌های مهم و جدی ما که از امروز آغاز می‌شود، بسته رشد تولید محصولات دانشبنیان است. این بسته را متناسب با شعار سال یعنی «مهار تورم، رشد تولید» طراحی کرده‌ایم. اعتقاد ما این است که توسعه اقتصاد دانشبنیان می‌تواند نقشی جدی در رشد تولید و مهار تورم داشته باشد و به همین مناسبت «بسته رشد تولید محصولات دانشبنیان» را طراحی کردیم؛ با این نیت که به رشد تولید شرکتهای دانشبنیان کمک کنیم. طبق برآوردهای ما، این بسته می‌تواند رشد ۱۰۰همتی فروش شرکتهای دانشبنیان را رقم بزند. اما گفتنی است که بسیاری از زیرساخت‌ها در این حوزه هنوز به بلوغ نرسیده‌اند و میزان کمک‌کنندگی اعطای وام و تسهیلات به شرکتهای دانشبنیان را نمی‌توان به طور دقیق بررسی کرد.»
خیاطیان با اشاره به موضوع اشتغال در برنامه اخیر بیان کرد: «صندوق پیش‌بینی می‌کند برای حدود ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر با اعطای پنج همت تسهیلات اشتغال‌زایی ایجاد خواهد شد.»
او در این باره توضیح داد: «ما به‌عنوان نهاد متولی تأمین مالی نوآوری معتقدیم شرکتهای دانشبنیان زمینه بسیار خوبی برای اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کشور هستند. سال گذشته با پیشنهاد دولت و تصویب مجلس قرار شد پنج همت در راستای اشتغال دانشبنیان از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۲ به شرکتهای دانشبنیان اختصاص یابد. در این راستا شبکه بانکی کشور نیز مکلف شده که از منابع خود این پنج همت را به صورت تسهیلات با نرخ چهار درصد به شرکتها ارائه دهد. در این راستا لازم بود به تفاهمی با وزارت اقتصاد و دارایی دست یابیم که خوشبختانه این توافق به ثمر رسید و اکنون فرایند را شروع کرده‌ایم. تسهیلات نیز به هر شرکت تا سقف سه میلیارد تومان با اولویت مناطق محروم پرداخت خواهد شد. شرکت‌هایی که اعضای بنیاد ملی نخبگان را جذب کنند، می‌توانند تا سقف پنج میلیارد تومان تسهیلات دریافت کنند.»
خیاطیان همچنین با اشاره به اینکه با اعطای بسته رشد تولید محصولات دانشبنیانی شاهد ۳۰ درصد رشد صادرات در شرکتهای دانشبنیان خواهیم بود، افزود: «یکی دیگر از محورهایی که بر آن متمرکز شدیم موضوع صادرات محصولات دانشبنیان است. معتقدیم اگر صادرات اتفاق نیفتد، شرکتهای دانشبنیان به رشد قابل توجه دست نخواهند یافت. این ظرفیت وجود دارد. ما این امر را در قالب بسته صادرات دانشبنیان طراحی کردیم. این بسته حمایتی شامل حمایت از حضور در نمایشگاه‌های خارجی، پذیرش هیئت خارجی، دریافت تأییدیه‌ها و استانداردها برای حضور در بازارهای بین‌المللی و همچنین تولید فراسرزمینی است.»
البته گفتنی است که هنوز بسیاری از زیرساخت‌ها برای فعالیت شرکتهای دانشبنیان دچار کمبود و مشکل هستند و شاید تأمین زیرساخت به‌ازای اعطای وام و تسهیلات برای این حوزه مفیدتر واقع شود.
در این نشست همچنین مسائلی در خصوص دریافت تسهیلات صندوق از بانکها مطرح شد. برخی از شرکتها هنگامی که به بانک برای دریافت وام و تسهیلات صندوق مراجعه می‌کنند از طرف بانک به آنها گفته می‌شود که صندوق دارای چنین بودجه‌ای نیست و تسهیلات اعطا نمی‌شود.
البته رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی دلیل این موضوع را این‌گونه بیان کرد: «برای پرداخت تسهیلات به شرکتهای دانشبنیان نمی‌‌‌توانیم براساس یک سیاست پیش برویم و با یک رویکرد و یک روش با آنها برخورد کنیم؛ چراکه تنوع شرکتها در این زمینه از نظر اندازه و حجم فعالیت‌شان بسیار زیاد است.»
خیاطیان همچنین در این مورد توضیح داد: «شرکتهای کوچک دانشبنیانی در کشور داریم که اساساً دسترسی‌‌‌شان به شبکه بانکی مقدور نیست و بانکها هم با آنها همکاری نمی‌‌‌کنند. از طرف دیگر شرکتهای بسیار بزرگی در این اکوسیستم داریم که صندوق قابلیت حمایت از آنها را در قالب منابع خود ندارد، در نتیجه برای حل دریافت تسهیلات توسط این دو گروه باید چاره‌‌‌ای اندیشیده شود.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/uiy2