در دومین «کنگره‌ي دیجیتال مدیریت درمان کووید-۱۹» و در پنل بررسی تجربه‌های کسبوکارهای نوآورانه، به اهمیت نقش استارتاپ‌های حوزه سلامت در مقابله با ویروس کرونا و چالش‌های آن‌ها پرداخته شده است. در این نشست به نادیده گرفته شدن پلتفرم‌ها در قانون‌گذاری برای فروش اینترنتی دارو اشاره شده که اهمیت قانون‌گذاری چندوجهی برای این حوزه را نشان می‌دهد و وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند برای کسبوکارهای حوزه سلامت تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری کند.
شهره ناصری، معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات به اقدامات این سازمان در مبارزه با کرونا اشاره کرد و گفت: «از آغاز همه‌گیری کرونا در این سازمان فعالیت‌های متنوعی مانند تعیین نقشه شیوع کرونا، تعیین نقاط پرتردد کشور، محاسبه نقاط با ریسک شیوع بالا، محاسبه وضعیت اقتصادی مبتلایان و تحلیل ارتباط نزدیک مبتلایان صورت گرفته و با حمایت از برخی اپلیکیشن‌ها، مدل‌سازی‌های خوبی برای مقابله با کرونا انجام شده است. اما از آنجا که وزارت بهداشت در ادامه داده‌های سلامت را در اختیار ما قرار نداد، این فعالیت‌ها متوقف شدند و ادامه نیافتند.»
معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات با اشاره به اهمیت دسترسی سازمان‌هایی چون فناوری اطلاعات به داده‌های حوزه سلامت، گفت: «اگر نهادهایی چون وزارت بهداشت که به داده‌های حوزه سلامت دسترسی دارند، فکر کنند که در بحران‌هایی مثل کرونا فقط خودشان باید شرایط را مدیریت کنند و داده‌ها را در اختیار دیگران نگذارند، سازمان‌های دیگر قادر به فعالیت نیستند.»
ناصری ضمن بیان اینکه سازمان فناوری اطلاعات در زمان همه‌گیری کرونا سعی کرده است به جای اینکه خودش وارد عرصه شود، از استارتاپ‌ها کمک گرفته است گفت: «تلاش کردیم بستر را برای فعالیت استارتاپ‌ها فراهم کنیم اما در این مسیر، با مخالفت‌های زیادی از سمت وزارت بهداشت مواجه شدیم.
ناصری در همین رابطه اضافه کرد: «در ۴ مرداد سال ۹۹ نامه‌ای از سوی وزارت بهداشت برای استارتاپ‌ها ارسال شد مبنی بر اینکه استارتاپ‌ها نمی‌توانند در حوزه فروش اینترنتی دارو و مشاوره پزشکی وارد شوند. نتیجه این روند، کمرنگ شدن فعالیت استارتاپ‌هاست.»
معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات درباره اهمیت حضور استارتاپ‌ها در فضای کسب‌وکار حوزه سلامت گفت: «کار استارتاپ‌ها تخریب خلاق است. در واقع استارتاپ‌ها با کار خود نظم و روندهای معمول را برهم می‌زنند و شکل جدیدی به آن می‌دهند و می‌خواهند مسیر تازه‌ای را ترسیم کنند. اما گاهی به جای کمک به این کسبوکارها، سازمان‌ها مقابل این روند می‌ایستند. درحالی‌که ما باید کنار این استارتاپ‌ها باشیم و با حمایت از آن‌ها زمینه فعالیت‌شان را فراهم کنیم.»
در ادامه این نشست، گلرخ داوران مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر، ضمن معرفی اسنپ‌دکتر و اشاره به نقش آن در تسهیل دسترسی مردم به خدمات پزشکی در دوران کرونا گفت: «اسنپ‌دکتر به عنوان یک اپلیکیشن واسط برای تسهیل دسترسی به خدمات پزشکی و سلامت در اپلیکیشن اسنپ فعالیت می‌کند و ما از آغاز همه‌گیری کرونا خدمات متنوعی در حوزه سلامت ارائه دادیم.»
داوران همچنین از فعالیت‌های اولیه اسنپ‌دکتر گفت که فعالیت خود را با ارائه مشاوره پزشکی و روانشناسی شروع کرده است و سپس انجام تست PCR کرونای در منزل با کمک آزمایشگاه‌ها به خدمات آن اضافه شد. داوران افزود: «خدمات دیگر اسنپ‌دکتر شامل انجام سایر آزمایش‌های پزشکی و خدمات پزشکی و پرستاری در منزل و تهیه آنلاین دارو استو در حال حاضر اسنپ‌دکتر ۵ میلیون کاربر دارد و امکان دسترسی به بیش از ۴۱ میلیون کاربر در اپلیکیشن اسنپ را فراهم می‌کند.»
روزی ۷ هزار مشاوره پزشکی و روانشناسی در اسنپ‌دکتر
داوران با در ادامه صحبت‌های خود به نحوه فعالیت‌های اسنپ‌دکتر اشاه کرد و گفت: «ما برای ارائه مشاوره‌های کرونا تلاش کرده‌ایم که از دستورالعمل‌های کشوری استفاده کنیم و یک دستورالعمل مشخص برای مشاوره پزشکی آنلاین داشته باشیم تا پزشکان بتوانند مشاوره‌های آنلاین را با کیفیت مناسبی ارائه دهند. بر همین اساس توانسته‌ایم در دوران کرونا به ۱۶۰ هزار نفر مشاوره تخصصی کرونا بدهیم و به آمار روزی ۲ هزار مشاوره کرونا و روزی ۷ هزار مشاوره پزشکی و روانشناسی رسیدیم.»
مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر همچنین به خدمات‌رسانی اسنپ‌دکتر برای ۳۰ هزار نفر اشاره کرد و افزود :« تلاش کردیم کاربران بدون نیاز به خروج از منزل به خدمات پزشکی دسترسی داشته باشند. همچنین ما خدمت تهیه آنلاین نسخه دارو را شروع کردیم که کار چالش‌برانگیزی برای ما بود اما با هدف ما این بود که فراهم کردن این امکان کاربران بتوانند به داروهای مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. کمپین‌های مسئولیت اجتماعی هم برای در دسترس قرار دادن خدمات پزشکی به افراد دارای معلولیت و بیماری‌های خاص از سوی اسنپ‌دکتر اجرا شد.»
دلیل مقاومت وزارت بهداشت در مقابل عرضه دارو در اسنپ‌دکتر
منان حاجی محمودی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به چالش‌هایی که برای بحث فروش اینترنتی دارو از سوی کسبوکارها مطرح است، تاکید کرد: «با شروع همه‌گیری و بحران کرونا، ضرورت راه‌اندازی داروخانه‌های اینترنتی و فروش آنلاین دارو توجه وزارت بهداشت را به خود جلب کرد. بر همین اساس یک آیین‌نامه قدیمی در زمینه فروش اینترنتی فرآورده‌های سلامت غیردارویی مربوط به سال ۹۷ وجود داشت که ما آن را بازنگری کرده‌ایم و این فرایند برای فروش داروخانه‌ها تسهیل شده است چرا که این نیاز وجود داشته که داروخانه‌ها خودشان یک دامنه مشخص اینترنتی داشته باشند.»
حاجی محمودی همچنین درباره نحوه نظارت بر فروش اینترنتی دارو گفت: «حضور مسئول فنی در این روند باید دیده شود. حضور مسئول فنی در داروخانه اهمیت زیادی دارد و داروساز بر اساس مهری که زیر نسخه می‌زند، مسئولیت تطابق نسخه را با دارو و مسئولیت اصالت کالا را تایید می‌کند و این اطمینان را به مصرف‌کننده می‌دهد که دارو قاچاق نیست. بنابراین ما به صورت کلی فروش دارو بدون حضور مسئول فنی و بر بستر اینترنت را ممنوع کردیم.
حاجی محمودی درباره اهمیت نظارت بر فروش اینترنتی دارو گفت: «دارو کالایی رقابتی نیست و اجازه تبلیغ ندارد. همچنین ما با بحث قاچاق معکوس دارو مواجه هستیم. نسخه‌های جعلی به سادگی در کشور تولید و داروهایی که با ارز دولتی تامین می‌شوند، با این نسخه تهیه و قاچاق معکوس می‌شوند.»
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: «با وجود این مشکلات، وزارت بهداشت با فروش اینترنتی دارو مخالفتی ندارد، اما با رعایت شروطی مثل اینکه فروش اینترنتی دارو بر بستر دامنه خود داروخانه انجام شود، همچنین سفارش باید مستقیم در داروخانه ثبت شود و کاربر باید بداند دارو را از کدام داروخانه تحویل می‌گیرد.
حاجی محمودی همچنین درخصوص نقل و انتقال پول هم گفت که این کار باید در درگاه داروخانه انجام شود و نظارت مسئول فنی نباید کمرنگ شود. وی افزود: «بعضی از داروها که با کمبود کشوری مواجه است، نباید بر بستر اینترنت به فروش برسند. اما همکاران اسنپ‌دکتر وارد این حوزه شدند، برخی از نسخه‌هایی که اسنپ‌دکتر به داروخانه‌ها ارائه می‌دهد از سوی خود پزشکان اسنپ‌دکتر به صورت الکترونیک صادر شده که درصد کمی از نسخه‌ها را در بر می‌گیرد و بیشتر نسخه‌هایی که برای داروخانه‌ها ارسال می‌شود، اسکن شده هستند. در این فرایند مسئول فنی حذف شده و داروخانه ارسال کننده دارو مشخص نیست.»
او درباره فروش اینترنتی دارو بیان کرد که در ابتدا باید پروژه نسخه الکترونیک دارو در وزارت بهداشت اجرایی شود تا داروخانه از اصل بودن نسخه اطمینان حاصل کند و همچنین نباید نقش مسئول فنی کمرنگ شود.
منان حاجی محمودی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان صحبت‌های خود به تفاوت حوزه کاری داروخانه و فروشگاه اشاره کرد و گفت: «داروخانه فروشگاه کالا نیست و باید مسئولیت فنی در این فرایند نقش بازی کند. اگر این پیش شرط‌ها اجرایی شود، می‌توان به بحث فروش اینترنتی دارو پرداخت. در حال حاضر ۱۷۰۰ داروخانه مجوز فروش اینترنتی دریافت کرده‌اند، خود داروخانه سفارش اینترنتی محصولات بهداشتی را به فروش می‌رساند و مستقیم تحویل می‌دهد اما هنوز اجازه‌ی فروش دارو را ندارند.
حاجی محمودی همچنین تخلفاتی را که فروشگاه‌های اینترتی دارو مرتکب شدند را یادآور شد و گفت: «من اخیرا ۴ نسخه به اسنپ‌دکتر سفارش دادم و داروها را تحویل گرفتم، اما مهر مسئول فنی و داروخانه را نداشتند و داروخانه فروشنده دارو مشخص نبود؛ به همین دلیل وزارت بهداشت دربرابر فروش دارو از سوی اسنپ‌دکتر مقاومت داشت.»
در ادامه نشست علیرضا متولیان مدیرعامل شرکت نوآوری‌های هوشمند تریتا به نبود همکاری بین بخشی در این زمینه اشاره کرد و گفت: «در حوزه آی‌تی این بحث وجود دارد که شما نیازمندی خود را اعلام کنید و به همین ترتیب برای آن راه‌حلی ایجاد می‌شود. بسیاری از مشکلات بیان شده با همکاری‌های بین بخشی رفع می‌شود.»
هستی محمودی، پژوهشگر دانشگاه لوزان سوییس هم چندین دستاورد نوآورانه برای مقابله با کرونا را که با استفاده از فناوری اطلاعات (آی‌تی) اجرایی شده بودند، معرفی کرد. او همچنین به عدم دسترسی به داده‌های سلامت از سوی وزارت بهداشت به عنوان یکی از چالش‌های اجرایی کردن این طرح‌ها اشاره کرد.
نیاز به نظام حکمرانی بین‌رشته‌ای برای کسبوکارهای سلامت
ناصری، معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات هم در واکنش به ممنوعیت فروش اینترنتی دارو و محدودیت‌هایی که برای کسبوکارها در این زمینه وجود دارد، به اهمیت تسهیل کار کسبوکارها اشاره کرد و گفت: «برای برطرف کردن چالش‌های کسبوکارهای حوزه سلامت، به عنوان اولین قدم وزارت بهداشت باید بپذیرد که نباید به تنهایی همه بحران‌ها را حل کند و باید از سایر بخش‌ها هم باید کمک بگیرد.»
ناصری ضمن بیان اینکه برای حل چالش‌های پیش روی استارتاپ‌های حوزه سلامت به یک نظام حکمرانی بین‌رشته‌ای نیاز داریم و وزارت بهداشت نباید در تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری به تنهایی عمل کند گفت: «به رسمیت شناختن پلتفرم‌ها این آورده را دارد که چون خدمات پزشکی را با کمک آی‌تی به سادگی ارائه می‌دهد، می‌توان برای آن قانون‌گذاری کرد تا ارائه خدمات پزشکی در بستر قانونی تسهیل شود. اتفاقا وقتی آی‌تی درگیر پروژه‌ها خصوصا در حوزه دارو می‌شود، دنبال کردن سابقه‌ی خرید و فروش‌ها راحت‌تر و فساد کمتر می‌شود و این نیازمند قانون‌گذاری بین‌رشته‌ای است.»
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم درباره دلیل محدودیت‌هایی که وزارت بهداشت برای کسبوکارهای آنلاین ایجاد کرده است، گفت: «این محدودیت‌ها فقط برای کسبوکارها نیستند، بلکه برای همه فعالان حوزه سلامت ایجاد شده‌اند و باید فعالان استارتاپ‌های حوزه سلامت بپذیرند این حوزه متفاوت و حساس‌تر است و اقدامات آن‌ها بر سلامت مردم موثر است. بنابراین همانطور که معتقد هستم علوم بین‌رشته‌ای می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد، باید بپذیریم که این قوانین سخت‌گیرانه برای حفظ سلامت مردم ایجاد شده‌اند.»
نادیده گرفتن پلتفرم‌ها در قانون‌گذاری برای فروش اینترنتی دارو
در ادامه این بحث گلرخ داوران، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر با اشاره به لزوم قانون‌گذاری برای پلتفرم‌ها گفت: «ما راهکار متفاوتی برای فروش اینترنتی دارو پیشنهاد داده‌ایم و در واقع اسنپ‌دکتر به عنوان پلتفرم واسط، بین داروخانه‌ها و کاربران در نظر گرفته شده و این رویکرد به نظر می‌رسد در قانون‌گذاری دیده نشده است.»
داوران همچنین معتقد است که روند کار پلتفرم‌ها هنوز ناشناخته است. او بیان کرد که اسنپ‌دکتر نمی‌خواهد نقش داروخانه و مسئول فنی را کمرنگ کند و اتفاقا برعکس، در فروش اینترنتی دارو این نقش پررنگ‌تر هم می‌شود.
مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر درباره مشکلاتی که پیش روی فروش دارو از سوی حاکمیت وجود دارد گفت :«ما برای فروش دارو، حضور مسئول فنی و تایید نسخه از سوی او و مهر دارو بر فاکتور دارو را دیده بودیم و این سرویس‌ها را ارائه می‌دادیم. اما با شروع کار ما، نهادهای مختلف داروخانه‌های همکار با ما را تهدید کردند و خود ما برای پاسخگویی به دادسرا خوانده شدیم. بنابراین مجبور شدیم بخشی از روند را اعلام نکنیم که از مشکلاتی که برای داروخانه‌ها به وجود می‌آید، جلوگیری کنیم.»
داوران همچنین به مشکلات داروخانه‌ها در بخش خصوصی اشاره کرد که با مشکلات زیادی مواجه هستند و حیات آن‌ها در خطر است. او اظهار کرد: «پلتفرم‌ها می‌توانند با پخش کردن سفارش‌ها به داروخانه‌ها کمک کنند و برای داروخانه‌های بخش خصوصی، داروسازان و مسئولان فنی یک فرصت باشند..
مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر در پایان صحبت‌هایش به روشنگری بیشتری درباره فعالیت‌های این استارتاپ پرداخت و گفت: «ما مطلقا کار فروش دارو را انجام نمی‌دهیم، همچنین تبلیغ دارو، مکمل‌های غذایی و محصولات مشابه در پلتفرم ما انجام نمی‌شود. کاربر فقط می‌تواند داروی مورد نیاز خود را اعلام می‌کند و مثلا فهرستی از داروها وجود ندارد که کاربر بتواند از بین آن‌ها انتخاب کند. درباره اصالت و قیمت‌دهی دارو هم راه‌حل‌هایی وجود دارد و ما در حال تلاش برای شفافیت‌بخشی به این حوزه هستیم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/afhq
