کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
چالش اصلی بازار کشاورزی عمده‌فروشی است
گفت‌و‌گو با عرفان میرطالبی، هم‌بنیان‌گذار «سروبان» که در پلتفرم خود شرایطی را فراهم کرده تا هم کشاورز و هم خریدار، بازی برد – بردی را تجربه کنند
بیشتر کسب‌وکارهای نوآور کشاورزی که بستری برای فروش محصولات کشاورزان ایجاد کرده‌اند، بر بازارهای خرد متمرکز شده‌اند و این محصولات را به مصرف‌کننده نهایی می‌فروشند. از آن‌سو کسب‌وکارهایی که بازارهای عمده را هدف گرفته‌اند، کم‌شمارند. «سروبان» اما مهم‌ترین چالش کشاورزی را در بخش بازار، همین عمده‌فروشی می‌داند و می‌خواهد به کشاورزان کمک کند محصول بیشتری را با شرایط بهتری بفروشند.عرفان میرطالبی یکی از بنیان‌گذاران سروبان است. او و علی نوری‌مقدم، دیگر بنیان‌گذار این کسب‌وکار، در مسیر ایجاد ساختاری برای شهرک کشاورزی، با چالش‌ها و مشکلات حوزه کشاورزی آشنا شدند.
آن‌ها حدود ۱۲ مشکل مختلف را که می‌شد راه‌حلی فناورانه برایشان ایجاد کرد، پیدا کردند و به این نتیجه رسیدند که مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چالش بازار کشاورزی عمده‌فروشی است.میرطالبی درباره علت رفتن به سراغ بازار عمده‌فروشی می‌گوید: «چالش حوزه کشاورزی در قسمت بازار در همان عمده‌فروشی است. تجربه‌های کاری قبلی ما هم B2B بود. برای همین ترجیح دادیم در قسمتی که تجربه بهتری داریم، بمانیم. این قسمت نسبت به بازارهای دیگر، بازار خالی‌تری هم بود.» میرطالبی معتقد است که اگر واقعا می‌خواهیم به کشاورزی کمک کنیم، باید در تلاش باشیم که حجم قابل توجهی از محصول کشاورز با قیمت مناسب یا حداقل با شرایط مناسب عرضه شود.
دخالت حداقلی در خرید و فروش
سروبان سعی کرده بیشتر پلتفرمی برای تسهیل خرید و فروش محصولات باشد. خود این کسب‌وکار تنها بخشی از محصولات کشاورزان را می‌خرد و بیشترین خرید و فروش در پلتفرم انجام می‌شود. در این سامانه خریدار و فروشنده به هم وصل می‌شوند و شرایط معامله را هم خودشان تعیین می‌کنند. سروبان در این بخش خدماتی را ارائه می‌کند که میرطالبی درباره آن‌ها می‌گوید: «نمایندگانی در بخش‌های مختلف داریم که بر اساس استانداردها یا پروتکل‌هایی که خریدار برای محصولش تعیین می‌کند، بر فرایند جمع‌آوری محصول نظارت دارد.
در عین حال ما سعی کرده‌ایم برخی موارد استاندارد را برای بخش‌های مختلف فروش محصول نسبت به خریداران متفاوت و مخاطبان مختلف ایجاد کنیم تا بتوانند بر اساس آن استانداردها معامله کنند.» او می‌افزاید: «تا اینجای کار ما چندان دخالتی در فضای معامله دو طرف نکرده‌ایم، اما به مرور زمان سعی می‌کنیم استانداردهایی را تبیین کنیم که بر اساس آن‌ها، هم خریدار و هم فروشنده بتوانند معامله بهتری داشته باشند.»این سیاست دخالت حداقلی در قیمت‌گذاری نیز وجود دارد و فعلا خود خریدار یا فروشنده پیشنهاد قیمت را مطرح می‌کند، اما قرار است تغییراتی در این روند رخ دهد. مدیرعامل سروبان می‌گوید: «ما با هوش مصنوعی سرویسی ایجاد خواهیم کرد که قیمت‌ها را به حدی منصفانه برسیم و به قیمت‌ها، نسبت به قیمت‌های بازار، تعادل بدهیم. برای کشاورز هم پیش‌توصیه‌هایی داریم که قیمتی اعلام کند که محصولش واقعا به فروش برسد و برای خریداران هم قیمت معقولی باشد. سعی می‌کنیم با دخالت حداقلی این تعادل را ایجاد کنیم.»
ابزارهای ایجاد اعتماد وجود ندارد
برای سروبان که خود را در مسیری که در آن قدم برداشته، جاده صاف‌کن می‌داند، چالش اساسی در بازار سنتی کشاورزی، اعتماد است. میرطالبی می‌گوید با وجود چنین چالشی، ابزارهای ایجاد اعتماد، به‌ویژه ابزارهای مالی، در کشور وجود ندارد: «مثلا اگر معامله‌ای بخواهد انجام شود، امکان این نیست که خریدار پول را پرداخت کند و کشاورز ببیند که پول به حسابش آمده، اما اجازه برداشتش را نداشته باشد. شیوه‌های دیگر هم وجود ندارند. ما سعی کرده‌ایم از ابزارهای پرداخت‌یاری یا راه‌های دیگری استفاده کنیم، اما چون این ابزارها برای چنین کارهایی طراحی نشده‌اند، چالش مهمی برایمان ایجاد شده است.»
روستابان جای خالی اطلاعات را پر می‌کند
او چالش دیگر کسب‌وکارش را کمبود اطلاعات مناسب در حوزه کشاورزی می‌داند و می‌گوید در خود سروبان سعی کرده‌اند بر روان‌تر کردن و دقیق‌تر کردن اطلاعات تمرکز کنند تا به اطلاعاتی قابل استفاده دست پیدا کنند. با چنین هدفی، بخش روستابان راه‌اندازی شده است. میرطالبی درباره این بخش توضیح می‌دهد: «یکی از موضوعات مهم دخیل در قیمت محصولات و سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی، داده‌ها در مورد مناطق مختلف است. ما با توجه به شناختی که از مناطق مختلف داریم، این اطلاعات را در بخش روستابان جمع‌آوری می‌کنیم. این داده‌ها، اطلاعاتی از ظرفیت‌های کشاورزی مناطق مختلف است.»
بخشی از این اطلاعات، امکانات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مناطق در حال کشت است که شامل مواردی مثل جاده، داشتن دهیاری و… می‌شود. آمایش سرزمین محصولات بخش دیگری از روستابان است که میرطالبی درباره‌اش می‌گوید: «در این بخش می‌خواهیم بدانیم در هر منطقه‌ای در چه فصلی از سال احتمال پیدا کردن چه محصولاتی وجود دارد. بخشی از این اطلاعات همان داده‌هایی است که کاربران در سروبان وارد می‌کنند و بخشی هم بر اساس پویشی است که ما در مناطق مختلف برای یافتن محصولات و دعوت کشاورزان به سروبان انجام می‌دهیم.» بخش آخر نیز ثبت و رصد قیمت‌های بازار است. به گفته هم‌بنیان‌گذار سروبان، هدف از گردآوری این اطلاعات در سامانه روستابان آن است که در آینده به همه، به‌ویژه خریداران و فروشندگان، کمک کنند تصمیم‌های بهتری بگیرند.
تولید بر اساس سفارش
میرطالبی می‌گوید یکی از اهداف بلند سروبان این است که تولید کشاورزانش بر اساس میزان سفارش باشد. او می‌گوید: «می‌خواهیم سامانه سروبان قبل از کشت به کشاورز توضیح بدهد که وضعیت بازار کشاورزی چگونه است و در چند ماه آینده که فصل برداشت می‌رسد، چه اتفاقی می‌افتد تا بر اساس آن بتواند تصمیم‌سازی کند و تولیدش را طبق سفارش‌های موجود در سامانه انجام دهد.» او هدف دیگر این کسب‌وکار را چنین توضیح می‌دهد: «دومین ایده بزرگ ما این است که هرکسی، چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، بخواهد از مزرعه‌ای خرید کند، دروازه ورودش به مزرعه، سروبان باشد.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/yfxn
