کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
چندی پیش پرتغال تماس کارفرمایان با کارمندان بعد از ساعت کاری را غیرقانونی اعلام کرد و برای افرادی که این قانون را زیر پا بگذارند، جریمههایی در نظر گرفته شد. این یکی از چندین دستورالعمل جدید با هدف بهبود رفاه کارگران از راه دور بود. کارفرمایان همچنین باید هزینههای اضافی ناشی از کار در منزل مانند قبوض بالاتر برق و پهنای باند سریعتر را بپردازند.
این بخشی از استراتژی پرتغال برای اصلاح شیوههای کاری خود، پس از تغییر به دنیای دورکاری است. قوانین جدید با طرحهایی مانند نرخهای مالیاتی سودمند و دهکده عشایر دیجیتال مادیرا که به جذب مردم و پول از سراسر جهان کمک میکند، شهرت این کشور را بهعنوان پناهگاهی برای دورکاران بیشتر میکند.
کار کمتر، بهرهوری بیشتر
میتوان تصور کرد که این قوانین جدید کارمندپسند میتواند برای بنیانگذاران استارتاپها ناامیدکننده باشد؛ زیرا اغلب میخواهند فرهنگ کار تمامساعتی را پرورش دهند یا اگر مجبور باشند در آخر هفته با کارمندان خود در تماس باشند.
اما بنیانگذاران و اپراتورهای پرتغالی به دور از خفهکردن اکوسیستم استارتاپها گفتند که آنها معتقدند این دستورالعملهای جدید میتواند با ایجاد کار کمتر، نه بیشتر، به بهبود بهرهوری استارتاپها و جذب استعدادهای بیشتر به کشور کمک کند. به گفته «آنا کاتارینا مندز»، رهبر پارلمانی حزب سوسیالیست پرتغال، این قانون پیش از همهگیری در حال اجرا بود، اما موضوع آن بیش از پیش آشکار شد تا به اثرات نامطلوب و منحرفکننده گسترش دورکاری سریع واکنش نشان دهد.
«دیوگو اولیویرا»، مدیرعامل لندینگ جابز، یک پلتفرم مشاغل فناوری مستقر در پرتغال میگوید: «از نظر من، سیاستهای جدید میتوانند برای اطمینان از متعادلتر بودن ما خوب باشند. اگر از نظر ذهنی متعادلتر و عاقلتر باشیم، در طول روز بهرهوری بیشتری خواهیم داشت و در نهایت کسبوکارمان را بهتر توسعه خواهیم داد.»
«میلا سوهارف»، یکی از بنیانگذاران کاسافاری، یک استارتاپ املاک و مستغلات میگوید: «من معتقدم این قانون در محافظت از ما در برابر فرسودگی شغلی خوب است. ما بهعنوان بنیانگذاران و رهبران سختگیری و خلاقیت بیشتری میطلبیم تا اطمینان حاصل کنیم به بهای سلامت روان افراد رشد نمیکنیم.»
در ذهن بسیاری از مردم، کاهش ساعات کار برابر با کاهش تولید است، اما مطالعات متعدد نشان دادهاند که همهچیز با بهاصطلاح دانش کار، چیزی که همه مدیران فنی پرتغالی ما با آن موافق هستند، متفاوت است. اولیویرا میگوید: «فکر نمیکنم این امر نوآوری یا سرعت پرتغال را کاهش دهد. با نگاهی به شواهد موجود از کشورهای شمال اروپا، وقتی زمان کار محدود است، مردم بازدهی بیشتری دارند.»
پرتغال جذاب برای فعالان اقتصاد نوآوری
با این حال، برخی معتقدند این قوانین برای رسیدگی به شیوههای کاری شرکتهای قدیمیتر معرفی شدهاند و این سؤال را مطرح میکنند که آیا این قوانین تأثیری بر استارتاپها خواهند داشت یا خیر. قوانین مربوط به کار منعطف و پرداخت هزینه تجهیزات خانگی از پایههای اصلی استارتاپها در سراسر جهان است و در پرتغال تفاوتی ندارد.
سوهارف میگوید: «ما قبلاً قانونی داشتیم که مردم مجبور نیستند به محض دریافت ایمیل پاسخ دهند. این قانون جدید فقط به این معنی است که ما باید توافقات اضافی در مورد برنامه کارمندان بنویسیم.» «لوئیس کابرال»، معاون امور مالی و منابع انسانی در پلتفرم ای، یک استارتاپ فناوری مد میگوید: «مثل ایجاد قانونی برای طلوع خورشید از شرق و غروب در غرب است.
قانونی برای چیزی که در حال حاضر در اکوسیستم فناوری در پرتغال اتفاق افتاده است.» در حالی که دستورالعملهای جدید ممکن است تغییرات بزرگی را برای استارتاپهای پرتغالی که سیاستهای دورکاری را قبل از همهگیری اعمال میکردند، اعلام نکند، مدیران اجرایی میدانند که برای دنیای خارج، پرتغال را به مکانی جذابتر برای کارمندان بخش فناوری تبدیل میکند.
سوهارف میگوید: «ما در واقع شاهد علاقه بیشتری نسبت به قبل به شرکت خود هستیم. ما حتی از کاندیداهای آمریکایی خود که 100 ساعت هفته در شرکتهای بانکداری سرمایهگذاری کار میکردند، بازخورد داشتهایم که از پیوستن به ما و از دور شدن از کار قبلی خود خوشحال هستند.»
قانون جدید، پرتغال را به مکانی تبدیل میکند که منافع کارمندان را در اولویت قرار میدهد و مایل است برای رسیدگی به آنچه بهعنوان عدم تعادل در شیوههای بازار کار خود میبیند، وارد عمل شود. همراه با ابتکارات پشتیبان دورکاران مانند 20 درصد مالیات ثابت بر درآمد برای 10 سال، دیدن جذابیت این مکان برای کارمندان بالقوه بخش دیجیتال دشوار نیست.
«آنتونیو دیاس مارتینز»، مدیر اجرایی استارتاپ پرتغال، یک سازمان غیرانتفاعی که نماینده استارتاپهاست، این را گامی روبهجلو در جذابتر کردن پرتغال برای کارمندان بخش دیجیتال میداند و میگوید: «ما در سالهای گذشته شاهد جنبش بزرگی از دورکاران بخش دیجیتال بودهایم که میخواهند برای توسعه در کشور ما به پرتغال بیایند و این نوع محیط قانونی یک امتیاز مثبت است.»
قانون جدید پرتغال اولین قانون در نوع خود نیست. در میان سایرین، فرانسه با قانون مشابهی در سال 2017 به کارمندان این حق را داد که ایمیلهای تجاری بعد از ساعت کاری را نادیده بگیرند. اما گستردگی و دامنه آن بر پذیرش روزافزون آن در میان دولتها تأکید میکند که شرکتها میتوانند از تغییر به دورکاری سود زیادی ببرند؛ البته اگر بهخوبی مدیریت شوند.
اولیویرا از لندینگ جابز میگوید: «اگر زمان کار افراد را کاهش دهیم، افراد با پایبندی به چیزهایی که مهم هستند، بهرهوری بیشتری خواهند داشت. فکر میکنم اگر اینطور باشد، در 5 یا 10 سال آینده تأثیر زیادی بر فرهنگ ما خواهد داشت و برند پرتغالی در جهان بهبود خواهد یافت؛ زیرا کارگران پرتغالی بهطور متوسط مولدتر و متمرکزتر خواهند بود.»