کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
در ادامه گزارش‌های «کارنگ» درباره کسب‌وکارهای لندتکی کشورهای همسایه، به بررسی لندتک عربستان سعودی می‌پردازیم که ارزش بازار فین‌تک آن در سال ۲۰۲۴ به ۶۳.۹ میلیارد دلار رسیده است.
بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، دولت عربستان سعودی اهمیت اقتصاد دیجیتال را دریافت و تلاش کرد با ارتقای پرداخت دیجیتال و بانکداری آنلاین، سرویس‌های دولتی را برای استفاده روزمره غیرحضوری مناسب کند و این تلاش باعث رشد اقتصاد دیجیتال و به‌ویژه فین‌تک شد. این رشد بعد از دوره کرونا هم ادامه داشت و فین‌تک عربستان سعودی در بخش‌های مختلفی مثل پرداخت، مدیریت دارایی، وام‌دهی همتابههمتا، سرمایه‌گذاری، بیمه و بلاکچین رشد کرد.
وام‌دهی مبتنی بر فناوری
وام‌دهی همتابههمتا یکی از شاخه‌های فین‌تک است که در عربستان محبوبیت زیادی دارد و کسب‌وکارهای بسیاری تلاش میکنند وام‌گیرنده و وام‌دهنده را به هم متصل کنند. این کسبوکارها، با استفاده از فناوری‌های مالی، راه‌های بهتری برای تأمین اعتبار به افراد و کسب‌وکارهای کوچک ارائه میدهند و پروسه درخواست و تصمیم‌گیری سریع‌تری از بانک‌ها دارند. علاوه‌بر اینها، پلتفرم‌های وام‌دهی به مردم کمک میکنند در بخش‌های مختلفی از بازار مانند شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)، املاک و مستغلات و وام‌های دانشجویی سرمایه‌گذاری کنند.
وام‌دهی همتابههمتا (P2P)
وام‌دهی همتابههمتا به محبوب‌ترین گزینه جایگزین سرمایه‌گذاری تبدیل شده و به افراد امکان می‌دهد از سایرین وام مستقیم دریافت کنند. تأثیر وام‌دهی P2P بر کسب‌وکارهای کوچک فراتر از تزریق سرمایه است. این نوع سرمایه‌گذاری نوآوری را تسریع، کارآفرینی را تقویت و یک اکوسیستم تجاری انعطاف‌پذیر ایجاد میکند.
ظهور این پلتفرم‌های وام‌دهی نشان‌دهنده تغییر الگو در تأمین مالی است. این روش وام‌دهی با شفافیت بیشتر نسبت به سیستم سنتی، هزینه مقرون‌به‌صرفه‌تر و ریسک کمتر باعث توانمندسازی SMEها و تحریک رشد اقتصادی می‌شود؛ به همین دلیل وام‌دهی همتابههمتا یکی از سریع‌ترین بخش‌های درحال‌رشد فین‌تک عربستان است و بر اساس گزارش BlueWave Consulting، اندازه بازار وام‌دهی P2P عربستان تا سال ۲۰۲۹ با رشد ۳۰.۴۵درصدی به ۲۷.۹۶ میلیارد دلار می‌رسد.
بازار وام‌های P2P در لندتک عربستان سعودی به بخش‌های وام‌های اعتباری مصرف‌کننده، وام‌های کسب‌وکار کوچک، وام‌های دانشجویی و وام‌های املاک و مستغلات تقسیم می‌شود. در این میان، با توجه به قوانین سختگیرانه بانک‌ها، وام‌های کسب‌وکار کوچک بالاترین سهم بازار را داشته‌اند و احتمالاً این روند در سال‌های بعد نیز ادامه یابد.
الان بخر، بعداً پرداخت کن
ظهور خرده‌فروشی آنلاین و تجارت الکترونیکی در عربستان سعودی رفتار خرید مشتریان را تغییر داد و باعث شد مشتریان، با وجود فرهنگی که خرید اقساطی را تقبیح می‌کرد، از BNPL استقبال کنند. به‌مرور دسترسی آسان به خدمات BNPL با استفاده از تلفن‌های هوشمند و پلتفرم‌های آنلاین تجربه مشتری را بهبود بخشید.
یکی از عوامل رشد این بازار، پذیرش روش‌های پرداخت آنلاین در صنایعی مانند بانکداری، بیمه درمانی و خرده‌فروشی است که باعث افزایش تراکنش فروشگاه‌های تجارت الکتریکی نیز می‌شود. تعداد زیادی از بازیگران با تأیید بانک مرکزی عربستان سعودی وارد بازار شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود اندازه بازار خدمات BNPL عربستان سعودی از ۱.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به حدود ۲.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۹ برسد.
رگولاتوری
در عربستان معمولاً بانک مرکزی و بورس اوراق بهادار کسب‌وکارهای فین‌تکی را تنظیم میکنند. دولت عربستان سعودی ممنوعیت خاصی در کسب‌وکارهای فین‌تکی ندارد، اما نسبت به برخی کسبوکارها رویکرد محتاطانه‌ای اتخاذ کرده و با دقت رفتارهای کسبوکارها را بررسی میکند تا با قوانین شریعت در تضاد نباشند.
در عربستان نیز مثل بسیاری از کشورهای جهان، دو رگولاتور شرکت‌های تأمین مالی جمعی را تنظیم میکنند. پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی بدهی را بانک مرکزی تنظیم میکند و تنظیم پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی مبتنی بر سهام به عهده بورس است. پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی مبتنی بر اهدا و پاداش نیز، فقط در صورت رعایت برخی مقررات و دریافت تأییدیه‌های لازم از هر دو رگولاتور، امکان فعالیت دارند.
به‌طور کلی شرکت‌های فین‌تکی در عربستان باید الزامات خاصی داشته باشند تا بتوانند از رگولاتور مجوز مربوطه را بگیرند:
- باید یک شرکت سهامی باشند.
- باید به‌تنهایی یا با چند شرکت زیرمجموعه، یک فعالیت اصلی را برای حداقل سه سال مالی تحت مدیریت یکسان انجام داده باشند.
- باید صورت‌های مالی حسابرسی‌شده حداقل سه سال مالی قبل را منتشر کرده باشند.
- باید سرمایه در گردش کافی برای دوازده ماه بعد را داشته باشند.
شرکت‌های دارای مجوز بانک مرکزی نیز خدمات BNPL را به‌عنوان وام کوتاه‌مدت ارائه میدهند.
پلتفرم‌های برتر لندتک عربستان سعودی
۲۷ پلتفرم تأمین مالی جمعی در عربستان سعودی فعالیت میکنند که بر تأمین مالی بر اساس سهام، بدهی، وام‌دهی همتابههمتا و اهدا تمرکز دارند. آنها فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای خرده‌فروشان و سرمایه‌گذاران معتبر در بخش‌های مختلف املاک و مستغلات، استارتاپ‌ها، کسب‌وکارهای کوچک، بهداشت، وام‌های شخصی، هنر، اهداف اجتماعی، آموزش و ورزش فراهم میکنند.
در بازار وام‌دهی همتابههمتا Tabby، Lendo، Raqamyah، Tammwel، Forus، Abdullatif Jameel United Finance، Tamam و Raya Financing Company از بازیگران اصلی در لندتک عربستان هستند و یک مأموریت مشترک دارند: پر کردن شکاف مالی برای SMEها در عربستان سعودی. سه پلتفرم Raqamyah، Forus و Lendo از معروف‌ترین شرکت‌های عربستانی در این زمینه‌اند.
Raqamyah
این کسب‌وکار که در سال ۲۰۱۷ تأسیس شده است، از طریق پلتفرم آنلاین تا سقف ۱.۳ میلیون دلار به افراد و کسبوکارها وام می‌دهد. در فوریه ۲۰۲۱، این شرکت ۲.۳ میلیون دلار جذب کرد و پس از آن بانک مرکزی با کمک رقمیه سندباکس جدید خود را راه‌اندازی کرد تا به کسبوکارها اجازه دهد تا خدمات خود را در یک چارچوب مشخص آزمایش کنند.
Forus
Forus Capital یک کسب‌وکار لندتکی مطابق با شریعت است که در سال ۲۰۱۹ تأسیس شد. این شرکت تسهیلات وام‌دهی در بازار بدهی SME ارائه می‌دهد و تاکنون بیش از ۱۶ میلیون دلار بودجه برای ۵۷ شرکت کوچک و متوسط اختصاص داده است.
Lendo
Lendo در سال ۲۰۱۹ و در راستای چشم‌انداز سال ۲۰۳۰ عربستان تأسیس شد و منطبق با شریعت برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط سرمایه فراهم میکند. این شرکت تا به امروز بیش از ۲۵۰۰ تراکنش مالی در پلتفرم خود پردازش و بیش از ۳۰۰ میلیون دلار برای SMEها تأمین مالی کرده است.
این شرکت در سال ۲۰۲۱ یک سری ۷.۲ میلیون دلار با مشارکت سیدرا ونچرز سرمایه خود را افزایش داد و مجموع بودجه خود را به ۳۵.۲ میلیون دلار رساند. در نهایت سال ۲۰۲۳ نیز ۲۸ میلیون دلار به این بودجه اضافه کرد.
در صنعت BNPL نیز Tamara، Tabby، Spotti، Postpay و Telr نقش بسیار مهمی ایفا میکنند.
Tamara
این شرکت در اواخر سال ۲۰۲۰ تأسیس شد و یکی از اولین شرکت‌هایی بود که مجوز ارائه خدمات BNPL از بانک مرکزی عربستان سعودی را دریافت کرد. تامارا بیش از ۱۰ میلیون کاربر و بیش از ۳۰ هزار شریک تجاری دارد و در کمتر از دو سال رشد درآمد سالانه شش برابری را گزارش کرده است.
این شرکت در دسامبر ۲۰۲۳ با تأمین ۳۴۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری سهام به اولین تک‌شاخ فین‌تک عربستان سعودی تبدیل شد. با این معامله، تامارا از زمان آغاز به کار خود در مجموع ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه و بیش از ۴۰۰ میلیون دلار در تأمین مالی بدهی به دست آورده است.
Telr
Telr در سال ۲۰۱۴ و در امارات متحده عربی تأسیس شده است و خدمات خود را با بیش از ۱۲۰ ارز و ۳۰ زبان در امارات متحده عربی، عربستان سعودی و در سرتاسر منطقه ارائه می‌دهد. این شرکت اخیراً BNPL را به لیست خدمات خود اضافه کرده است و در سال ۲۰۲۳ توانست به ماهانه بیش از دو میلیون تراکنش دست پیدا کند.
رویداد بزرگ لندتک ایران
در سال‌های اخیر لندتک در ایران با رشد قابل توجهی همراه بوده و در مرکز توجه فعالان حوزه‌های مختلف اقتصاد دیجیتال قرار گرفته است. در همین راستا رویداد بزرگ لندتک ایران ۱۷ و ۱۸ مردادماه در سالن همایش ضرغام برگزار می‌شود.
این رویداد بزرگ‌ترین گردهمایی فعالان لندتک، BNPL، پرداخت و تأمین مالی خرد ایران است و طی دو روز بیش از پنجاه نفر از مدیران ارشد و کارشناسان برجسته اکوسیستم استارتاپی، فناوری‌های مالی و لندتک مهم‌ترین مسائل این حوزه را بررسی خواهند کرد. کنفرانس، نمایشگاه، شبکه‌سازی و جایزه، بخش‌های اصلی رویداد بزرگ لندتک ایران هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این رویداد می‌توانید به سایت رویداد بزرگ لندتک ایران مراجعه کنید.
از لینک زیر نیز امکان تهیه بلیت برای حضور در این رویداد فراهم شده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/yykk
