کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. رسانهای که نسخه چاپی آن هر هفته شنبهها منتشر میشود و وبسایت و شبکههای اجتماعیاش هر ساعت، اخبار و تحولات این بخش از اقتصاد را پوشش میدهند. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
سومین نسخه از گزارش کیفیت اینترنت در بهار ۱۴۰۳ منتشر شد. این گزارش، ادامه روند تهیه گزارشهای دورهای از کیفیت اینترنت در کشور است که کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران تهیه کرده است. در این گزارش علاوهبر بیان ضعفها و دلایل کیفیت پایین اینترنت، درخواستهای این کمیسیون از مجلس جدید و نامزدهای ریاستجمهوری آورده شده است.
اینترنت همچنان پراختلال، محدود و کند
در ابتدای این گزارش در مقایسه اینترنت با وضعیت آن در زمان انتشار آخرین گزارش کیفیت که دیماه ۱۴۰۲ منتشر شده بود، آمده است که به دلیل ادامه محدودیتهای داخلی و تحریمهای خارجی وضعیت اینترنت تغییری نکرده و کیفیت آن هنوز هم در پایینترین سطح بینالمللی قرار دارد.
کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران، با تأکید بر اینکه محدودیتهای داخلی و خارجی بدون بستری برای پیگیری مطالبات مردم اعمال شدهاند، بیان کرده که وظیفه خود میداند برای مطالبهگری از دولت آینده، آمار جدید را در گزارش جدید اعلام کند.
در ادامه، با اشاره به آمار مهاجرت نیروی انسانی، از دست رفتن استارتاپها و خروج سرمایه، نوشتهاند با اینکه اینترنت ایران در آمار جهانی در میان کشورهای توسعهنیافته است، ولی از نظر شاخصهای اقتصادی توسعه، ایران از نظر GDP وضعیت مطلوبی نزدیک به کشورهای نوظهور جهانی دارد.
فیلترینگ؛ عامل اصلی کیفیت پایین اینترنت کشور
در این گزارش آمده است: «بهطور خلاصه میتوان دو بعد از آسیب کلی به اینترنت کشور را پررنگ کرد: ۱. تحریمهای فناوری، گسترده، پرهزینه و بهشدت علیه مردم ایران است و در عمل استفاده از سامانههای «تحریمشکن» راهکارهای مؤثری نیستند. ۲. مسدود کردن فیلترشکنها نهتنها از نظر فنی ممکن نیست و موجب تغییر رفتار مردم نمیشود، بلکه دلیل ایجاد کندی گسترده و تحمیل هزینههای سنگین و جبرانناپذیر به کشور است و راهکار آن اصلاح سیاستها، کاهش تقاضا و نزدیکتر کردن آمار مصرف فیلترشکن به میانگین جهانی است.»
در تأیید این حرف که رفتار مردم بر اساس فشارهای دولتی تغییری نکرده، آمار بازگشت مردم به شبکههای اجتماعی فیلترشده آمده است: «بر اساس آخرین گزارش ایسپاست، ۸۳.۶ درصد از کاربران اینترنتی از فیلترشکن استفاده میکنند. در گزارش مشابهی «دیتاک» نشان میدهد که پس از کاهش مقطعی استفاده از اینستاگرام، از شهریور ۱۴۰۱ تا اسفند ۱۴۰۲، بیش از ۹۰ درصد کاربران به این شبکه اجتماعی بازگشتند. در واقع تلاشهای شبانهروزی متولیان امر با تحمیل هزینه چند هزار میلیاردی به مردم و اپراتورها، جلوگیری از گسترش شبکه، مسدودسازی پروتکلهای ضروری کسبوکارها و غیره، تغییری در رفتار استفاده مردم از فیلترشکنها نداشت و فقط و فقط باعث افزایش تقاضا و ایجاد اختلالات گسترده و آسیبهای جبرانناپذیر به مردم و اقتصاد دیجیتال شده است. به همین دلیل میتوان گفت که در ابعاد کلانتر، نتایج این سیاستها را باید در تداوم ناامیدی نیروی انسانی و خروج متخصصان و در نهایت خشکاندن ریشه درخت اقتصاد دیجیتال کشور دنبال کرد.»
ایران؛ همچنان یکی از بدترین کشورها در دسترسی آزاد به اینترنت
در این گزارش، وضعیت اینترنت ایران بر اساس سه شاخص اختلال، محدودیت و سرعت دسترسی آزاد را در میان صد کشور با بالاترین تولید ناخالص ملی بررسی کرده و در نهایت اعلام کردند که ایران در بین صد کشور در جایگاه ۹۵ دسترسی آزاد به اینترنت، پایینتر از چین و کامرون است.
چه کسی پاسخگوی وضع اینترنت است؟
در نشست خبری دومین گزارش کیفیت اینترنت، تصویری ارائه شد و پیرحسینلو در توضیح آن گفت: «ما تلاش کردیم نشان دهیم چه شاخصهایی را مدنظر داریم، هر کدام از این شاخصها چه زیرمجموعههایی دارند و هر کدام از نهادهای دولت، مجلس، قوه قضائیه، شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی باید به کدامیک از این بخشها پاسخگو باشند. رئیسجمهور بهعنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی، شخصی که رئیس شورای امنیت کشور را مشخص میکند، رئیس شورای عالی فضای مجازی، منصوب کننده دبیر شورای عالی فضای مجازی و منصوبکننده وزیر ارتباطات بیش از هر کسی اختیار کافی برای کنترل و بهبود کیفیت دارد.»
در این گزارش که سومین از نوع خودش است، علاوهبر دقیقتر کردن این تصویر و با توجه به آغاز به کار دوازدهمین مجلس شورای اسلامی و چهاردهمین دوره ریاستجمهوری، انجمن تجارت الکترونیک درخواستهای خود از رئیس مجلس و رئیسجمهور آینده ایران را مطرح کرده است.
سه درخواست اصلی از نامزدهای ریاستجمهوری به شرح زیر است:
۱. تلاش فعالانه برای اصلاح ساختار فیلترینگ و کاهش محدودیتهای اینترنت
- تلاش و گزارش شفاف به مردم برای رفع فیلتر سایتهای کاربردی و شبکههای اجتماعی پرمخاطب
- شفافیت آرای شش نماینده دولت در کمیسیون تعیین مصادیق مجرمانه
- تلاش برای اصلاح قوانین فیلترینگ شامل: متوقف کردن فیلترینگ هوشمند، ممنوعیت مسدودیت بر اساس IP یا یک سرویسدهنده به شکل سراسری، ممنوعیت فیلترینگ سایتهای ایرانی دارای مجوز، یکسانسازی قوانین میزبانی داخل و خارج از کشور و غیره
- رفع فوری اختلالات ایجادشده سیستمهای فیلترینگ با نظارت نمایندگان بخش خصوصی
۲. رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت و توسعه پرسرعت اینترنت
- افزایش سرعت و پهنای باند بینالملل
- ادامه و تسریع طرح فیبر نوری در شهرهای پرجمعیت و توسعه 5G
- گزارش شفاف و آنلاین شاخصهای اینترنت به تفکیک اپراتور، استان، محتوای داخل/خارج و غیره
۳. تقویت دیپلماسی بینالمللی و تلاش برای رفع تحریمهای بینالمللی فناوری
انجمن تجارت الکترونیک در ادامه، درخواستهای خود را از مجلس شورای اسلامی مطرح کرده است:
۱. شفافیت انتخاب دو نماینده مجلس و آرای آنان در کمیسیون تعیین مصادیق مجرمانه
۲. تلاش فعالانه برای اصلاح ساختار فیلترینگ با تصویب قوانین تسهیلکننده و بازنگری در سیاستهای محدودکننده پیشین شامل:
- بازنگری فوری شورای عالی فضای مجازی درباره محدودیتهای اعمالشده بر پلتفرمهای خارجی با محوریت رأیگیری مجدد درباره تداوم، تمرکز و انحصار تصمیمگیری، متوقف کردن فیلترینگ هوشمند، ممنوعیت مسدودیت بر اساس IP یا یک سرویسدهنده به شکل سراسری، ممنوعیت فیلترینگ سایتهای ایرانی دارای مجوز، یکسانسازی قوانین میزبانی داخل و خارج از کشور، تمرکز تصمیمگیری، شفافیت و پاسخگویی نهادهای مسئول برابر سیاستهای فیلترینگ و اعمال آن، اصلاح قوانین محدودیتزا و غیره.
۳. نظارت بر عملکرد دستگاههای مرتبط با کیفیت اینترنت
- درخواست گزارش عملکرد از شوراها، کارگروهها و نهادهای مرتبط با کیفیت اینترنت در حضور نمایندگان بخش خصوصی و انتشار گزارشهای ششماهه از اقدامات انجامشده در راستای بهبود کیفیت اینترنت و نقاط ضعف موجود.
در ادامه گزارش روش بررسی و وضعیت مقایسه کیفیت اینترنت در ایران آمده است و بعد از آن به تحلیل شاخصهای کیفیت اینترنت، اختلال، محدودیت و سرعت در ایران پرداختهاند.
ایران به همراه چین در صدر فهرست محدودیت اینترنت جهان
در تحلیل شاخص اختلال به بررسی انواع اختلال و روند اختلالات پرداخته شده و پیشنهادهایی برای رفع آنها آمده است.
ضلع دوم کیفیت اینترنت، میزان محدودیت آن است که این گزارش در چهار بخش قطع کامل منطقه یا کنترلشده اینترنت، فیلترینگ، تحریم و مقررات داخلی بهصورت جامع و مفصل به آن پرداخته و نکات بسیار مهمی را در زمینه فیلترینگ گوشزد کرده است.
در اینجا بر اساس آمار اعلام کردهاند که ایران به همراه چین در صدر فهرست محدودیت اینترنت جهان قرار دارد. این گزارش برای تحلیل تأثیر این محدودیت آورده است: «جمعیت چین شانزدهبرابر ایران و توسعه اقتصادی آن ۴۶برابر ایران است و این اختلاف چشمگیر در توسعه فنی و جایگاه جهانی آنها و در نهایت موفقیت تدریجی محصولات چینی باکیفیت و برخوردار از محبوبیت بینالمللی در جذب کاربران و کاهش ارگانیک تقاضا برای استفاده از پلتفرمهای خارجی است؛ موضوعی که دقیقاً به نقطه چالشبرانگیز در ایران تبدیل شده و اعمال محدودیت بر شبکه، افزایش قیمت و تحمیل دردسرها و زحمتهای فراوان برای کاهش کاربران این پلتفرمها، فقط در کاهش ترافیک این پلتفرمها یا جلوگیری از افزایش بیشتر ترافیک مصرفی آنها کارگر افتاده که هرگز نمیتوان آن را بهمنزله کاهش محبوبیت نزد کاربران در نظر گرفت.»
در نهایت با اشاره به اینکه بزرگترین نگرانی مردم در حوزه اینترنت، کندی آن است، وضعیت اینترنت در شاخص سوم یعنی سرعت را در چهار معیار لایه دسترسی، شبکه ارتباطات بیناپراتوری، تجهیزات حاکمیتی و درگاهها و پهنای باند بینالملل، بررسی کرده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/9ep8
