کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
آیا مجلس یازدهم به آرزوی خود برای ساماندهی فضای مجازی می‌رسد؟ / صیانت در سایه
بهناز توحیدی / بعد از حدود هفت ماه بی‌خبری از طرح صیانت کاربران در فضای مجازی، چند هفته‌ای است که بار دیگر موضوع «طرح صیانت» به سرتیتر خبرها بازگشته است. علی‌اصغر عنابستانی، نماینده خراسان رضوی و یکی از اعضای کمیسیون مشترک طرح صیانت در گفتوگو با «شرق» اعلام کرده که به دنبال این هستند تا مجدد طرح صیانت را به جریان بیندازند.
این گفته عنابستانی در حالی است که نمایندگان دیگر عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. همچنین برخی نمایندگان مجلس در گفتوگو با «کارنگ» با اشاره به محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ گسترده با طنز اعلام می‌کنند که همین حالا هم طرح صیانت در حال اجرایی شدن است.
از طرف دیگر چند نماینده در گفتوگو با کارنگ اظهاراتی مطرح می‌کنند که به جریان افتادن طرحی جدید برای ساماندهی فضای مجازی را قوت می‌بخشد.
مجلس یازدهم و سازماندهی فضای مجازی
نمایندگان دور یازدهم از ابتدای فعالیت خود نسبت به موضوعی که خود «ساماندهی فضای مجازی» می‌نامند، تأکید و نسبت به «رها بودن» این فضا هم انتقاد داشتند.
نمایندگان در دور یازدهم خلاف مجلس دوره قبل به جدیت به دنبال تصویب طرح صیانت بودند؛ طرحی که در مجلس دهم مطرح شد، اما بررسی آن مسکوت ماند.
طرح صیانت مردادماه سال پیش با رأی نمایندگان مشمول اصل ۸۵ شد و مقرر شد در یک کمیسیون مشترک بررسی شود. موافقان این موضوع اعلام می‌کردند چون بحث فضای مجازی تخصصی است و در حوصله صحن علنی نمی‌گنجد، بهتر است در یک کمیسیون با حضور متخصصان بررسی شود، ولی روند بررسی این طرح در کمیسیون مورد انتقاد کارشناسان و حتی خود نمایندگان قرار گرفت و شهریورماه سال جاری طرح به شورای عالی فضای مجازی ارسال شد و به گفته اعضای کمیسیون، دیگر در دستور کار مجلس نیست.
در روزهای آخر شهریور امسال با شروع اعتراض‌ها در ایران، به تشخیص شورای امنیت کشور پلتفرم‌های مختلف مانند اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شدند. فیلترینگ تنها به این شبکه‌ها اختصاص نداشت و سرویس‌های بسیاری که برای برنامه‌نویسان و متخصصان کاربردی بود نیز دچار اختلال شد. محدودیت شدید روی اینترنت باعث شده تا امروز کاربران به راحتی امکان استفاده از اینترنت را نداشته باشند.
این قطعی‌ها و محدودیت‌های اینترنت به صورتی است که برخی از نمایندگان به شوخی می‌گویند «این طرح اجرا شد دیگه. چیزی مونده فیلتر نکنند؟!»
احمد نادری، عضو هیئت‌رئیسه مجلس هم در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه بخش‌هایی از طرح موسوم به صیانت در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده، اعلام کرد که این بخش‌ها قاعدتاً وارد مرحله اجرا می‌شود.
شهریورماه خبری در خبرگزاری‌ها منتشر شد بر این اساس که بخش مهمی از طرح صیانت در شورای عالی فضای مجازی تصویب و برای اجرا ابلاغ شد.
این بخش مربوط به تشکیل کمیسیون عالی تنظیم مقررات است. بر اساس نسخه ۹ بهمن‌ماه طرح صیانت، کمیسیون عالی تنظیم مقررات ذیل شورای عالی فضای مجازی به عنوان «تنظیم‌گر تنظیم‌گران» تشکیل می‌شود.
غلام‌رضا نوری قزلجه، نماینده آذربایجان شرقی و از دیگر اعضای کمیسیون مشترک هم با بیان اینکه در مورد به جریان افتادن دوباره طرح صیانت اطلاعی ندارد، به کارنگ گفت: «صیانت در حوزه فضای مجازی هم‌اکنون هم رخ داده و شبکه‌های اجتماعی را فیلتر کرده‌اند. فقط امیدوارم قانونی و دائمی نشود. کمیسیون مشترک هم در این یک سال فعالیت نداشته و اگر بخواهند بار دیگر طرح را بررسی کنند باید به ما هم اطلاع دهند.»
طرح صیانت یا یک طرح دیگر!
بیش از چهار ماه از اختلال و محدودیت در اینترنت می‌گذرد. بعضی نمایندگان مجلس به این روند معترض هستند و از دیدگاه آنها حالا که فضا «آرام» شده، باید محدودیت‌ها برداشته شود. البته در این خصوص ابتدای هفته عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات اعلام کرد که درصدد رفع محدودیت‌های قابل برطرف‌کردن هستند؛ اما پلتفرم‌های اینستاگرام و واتس‌آپ رفع فیلتر نمی‌شوند.
تأکید نمایندگان دوره یازدهم هم این است که در جریانات اخیر شبکه‌های اجتماعی چون اینستاگرام نقش پررنگی داشتند و اگر مدیریت و ساماندهی می‌شدند چنین اتفافاتی رخ نمی‌داد.
در اولین صحبت‌ها پس از اعتراض‌ها، در مهرماه سید نظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس با تأکید بر اینکه فضای مجازی باید قانونمند شود، گفت که نظر مجلس آن است که بر اساس واقعیت‌های جامعه مردم باید بتوانند از فضای مجازی استفاده کنند، اما هنوز تصمیم‌گیری قطعی درباره رفع فیلتر برخی از شبکه‌های اجتماعی اتخاذ نشده است.
برخی از نماینده‌ها هم تصمیم‌گیری در مورد فضای مجازی را به «آرام‌شدن فضای مجازی» موکول کردند و حالا به نظر می‌رسد که شاید مجلسیان به دنبال تهیه طرحی برای ساماندهی فضای مجازی باشند.
مجید نصیرایی، یکی از اعضای کمیسیون مشترک طرح صیانت با بیان اینکه از به جریان افتادن طرح صیانت اطلاعی ندارد، در صحبت کوتاهی به کارنگ گفت: «کم‌کاری در بحث فضای مجازی باید اصلاح و جبران شود. ما وظیفه داریم به این موضوع ورود کنیم.»
او در پاسخ به این سؤال که یعنی طرحی در این مورد در حال تهیه است، اعلام کرد: «ان‌شاء‌الله انجام می‌شود.»
جلال رشیدی کوچی، عضو دیگر کمیسیون مشترک طرح صیانت و از مخالفان این طرح با تأکید بر اینکه این طرح از دستور کار مجلس خارج شده و از اینکه گفته می‌شود بخشی از این طرح اجرایی می‌شود، اطلاعی ندارد، گفت: «ما اگر می‌خواهیم در فضای مجازی حکمرانی داشته باشیم، این حکمرانی با فیلترینگ همخوانی ندارد. بعضی‌ها حکمرانی را با فیلترینگ یکسان می‌دانند. درحالی‌که به این صورت نیست.»
او ادامه داد: «ما اگر می‌خواهیم به سمت حکمرانی فضای مجازی برویم، اول اینکه دسترسی را آزاد کنیم و بعد برای اتفاق‌هایی که در فضای مجازی رخ می‌دهد، جرم‌انگاری کنیم؛ یعنی اگر کسی تخلفی انجام داد، مانند فضای واقعی که با او برخورد می‌شود، در فضای مجازی هم همان‌طور برخورد کنیم.»
رشیدی کوچی اظهار کرد: «فکر می‌کنم در این بحث طرحی تهیه می‌کنند.» البته او در مورد جزئیات آن صحبتی نکرد.
البته در مورد تهیه طرحی در حوزه فضای مجازی، کمیسیون فرهنگی یکی از کمیسیون‌های اصلی است اما در این رابطه اعضای این کمیسیون حاضر به صحبت نشدند.
یک ماه دیگر به پایان سال مانده و نمایندگان تا آخر سال درگیر بررسی بودجه هستند. سال آینده هم آخرین سال فعالیت مجلس یازدهم است و با توجه به طرح‌های بسیاری که در صف بررسی هستند، مشخص نیست که آیا طرح صیانت یا طرح جدید و احتمالی مجلسیان دزمینه ساماندهی فضای مجازی به سرانجام برسد یا خیر.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/m9kc