کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
اگر خاطره اندکی از دهه ۶۰ داشته باشید، احتمالاً طرح چینی گل‌سرخی هم برایتان خاطره‌انگیز است. روزگاری بود که سفره‌ای پهن می‌شد از این سر تا آن سر خانه و روی آن خوراک اصیل ایرانی روی چینی‌های گل‌سرخی نقش می‌بست. به‌مرور که زمان گذشت و خاطره‌ها کمی رنگ باختند، اگر کسی می‌خواست خاطره‌ای نگه دارد، چینی‌های گل‌سرخی جهاز مادر یا مادربزرگ را داخل دکور می‌گذاشت تا به یادگار بماند.
برند نیکسا اما کار جدیدی می‌کند. شش سال است که از این چینی‌ها و خاطره‌ها طرح زیورآلات را شکل می‌دهد تا خاطره سفره‌های رنگارنگ مادربزرگ در دست و گردن‌مان باقی بماند. نیکسا برندی است که با چینی‌های شکسته گل‌سرخی، زیورآلات تولید می‌کند؛ از انگشتر تا گوشواره و دستبند.
از لیسانس اقتصاد تا کارهای هنری
نیکسا را یک پدر و پسر بزرگ کرده‌اند. معز نیکبخش تهرانی در کنار پدرش محسن، نیکسا را به این روز رسانده است. خودش می‌گوید تحصیلات هنری ندارد و اقتصاد خوانده است. از نوجوانی در کنار درس، به کارهای هنری علاقه داشت. پدر در این زمینه فعال بوده و کارگاهی داشت که کارهای هنری می‌کرد. فعالیت نیکسا هم به واسطه فعالیت پدر شکل گرفت. پدر ساخت زیورآلات فلزی را خوب می‌دانست. مدتی فعال بود و بعد به پسر پیشنهاد کرد که همراه شود و کار را جدی‌تر جلو ببرند. همان‌جا بود که جرقه برند نیکسا زده شد.
معز می‌گوید ایده برند نیکسا کاملاً اتفاقی شکل گرفته است. یک روز ظرف شکسته‌ای در کارگاه دست گرفتند و تلاش کردند تکه‌ای از آن را در یک فریم فلزی قرار دهند و به زیور تبدیل کنند. نتیجه قابل قبول بود و تصمیم گرفتند کارهای دیگری هم انجام دهند. به‌مرور این زیورآلات به مجموعه تبدیل شد و کار رونق گرفت. پسر شروع به عکاسی کرد و فکری برای فروش نداشت. قصدش این بود که کارها را به نمایش بگذارد. عکس‌ها که آماده شد، جایی برای آن در اینستاگرام باز کردند؛ بنابراین صفحه نیکسا شکل گرفت و برند رسماً کارش را آغاز کرد.
ساخت زیورآلات به قصد خاطره و بازیافت
خودشان می‌گویند کار روی دست دوتایشان می‌چرخد. خبری از نیرو و کارگاه گسترده نیست. البته گاهی همکارانی در کنارشان قرار می‌گیرند و گاهی هم کارها برون‌سپاری می‌شوند. پسر می‌گوید که استفاده از چینی‌های شکسته گل‌سرخی به قصد بازیافت است. اما نکته اصلی خاطره‌انگیز بودن این ظروف برای چند نسل است که در حافظه نقش بسته است. بسیاری از ما ظروف گل‌سرخی را که می‌بینیم، یاد همان سفره‌های طویل مادربزرگ‌ها می‌افتیم.
خاطره‌هایی که به‌مرور ویترینی شدند و گاهی کناره‌های ظروف با گذشت ایام، لب‌پر شد یا شکست. اما تعلق خاطر باعث شد دور ریخته نشوند. همین هم جرقه اصلی خلق برند نیکسا شد تا با تبدیل ظروف به زیورآلات، ماندگاری‌شان بیشتر شود و خاطره‌ها عمر طولانی‌تری داشته باشند.
چینی‌های مورد نیاز برای ساخت این زیورآلات گاهی خریده می‌شوند و گاهی هم توسط همین خاطره‌بازها برای نیکسا ارسال می‌شوند. در مرحله بعد، قطعات قابل استفاده جدا می‌شوند و در قاب‌های دست‌ساز قرار می‌گیرند تا زیور ساخته شود.
کارهایی که بازار جهانی دارد
خالقان نیکسا می‌گویند بعد از بازاریابی جدی برای کارها، متوجه شدند که این کار در کشورهای دیگر هم انجام می‌شود. کارهایی با شیشه و چینی‌های شکسته؛ هرچند مزیت نیکسا در خاطره‌سازی آن است. خودشان می‌گویند تنها برند ایرانی هستند که به‌صورت جدی روی این مسئله متمرکز شده‌اند.
چینی بفرستید، خاطره تحویل بگیرید
خالقان نیکسا می‌گویند بخش مهمی از کار آنها که در سال جاری قرار است وسعت بیشتری هم پیدا کند، مربوط به مشتریانی است که از یک ظرف گل‌سرخی یا چینی خاطره دارند. می‌توانند این ظروف را برای نیکسا بفرستند و خاطره‌هایی در قالب زیورآلات دریافت کنند.
البته بازار کار نیکسا به واسطه مشکلات اقتصادی قدری نسبت به قبل راکدتر است. آن‌طور که معز نیکبخش می‌گوید، در ماه حدود ۱۵ تا ۲۰ سفارش از طریق اینستاگرام برایشان می‌رسد. گاهی فروش حضوری را هم اضافه می‌کنند تا این کسری را جبران کنند.
پلتفرم اینستاگرام در کار برندهایی چون نیکسا
هرچه باشد، برند نیکسا یک برند اینستاگرامی است. معز می‌گوید همه‌گیر بودن پلتفرم اینستاگرام باعث شد به سمت آن بیایند. اینستاگرام از نظر خالقان نیکسا به یک بازار آنلاین تبدیل شده که همه چیزی می‌توان در آن پیدا کرد. نیکسا هم به واسطه اینستاگرام مخاطبان بسیاری دارد. می‌گویند بیشترشان مشتریان واقعی این برند هستند و کارها را دوست دارند.
معز نیکبخش می‌گوید چندین سال روی پیج کار کرده و تلاش کرده تا مخاطب بیشتری را به سمت آن بکشاند. وی در مورد محدودیت‌های این پلتفرم می‌گوید: «همه شبکه‌ها محدودیت‌هایی دارند، اما همین محدودیت‌ها جزء مشخصات آنهاست. تصور نمی‌کنم پلتفرم بهتری در ایران با این ابعاد باشد. در کشورهای دیگر پلتفرم‌های تخصصی و جذاب‌تری برای ارائه محصول وجود دارد، ولی به‌دلیل محدودیت‌هایی که ما داریم، اینستاگرام تا میزان زیادی جوابگوی کار بوده و البته ما هم انتظار یک پلتفرم تخصصی را از آن نداریم.»
آینده نیکسا
با وجود فشارهای اقتصادی، نیکسا قصد دارد سال جدیدی را برای خود بسازد. خالقان این برند می‌گویند قدری فشار اقتصادی در ایران باعث شده بازار زیورآلات تحت تأثیر قرار گیرد، اما امیدوار به ادامه کار هستند و تلاش می‌کنند در سال جدید مجموعه‌های جدیدی تعریف کنند. برخی کارهای تلفیقی با هنرهای کلاسیک و قدیمی ایرانی مثل قلم‌زنی هم در برنامه‌های امسال نیکسا قرار دارد.
معز می‌گوید امیدوار است سال ۱۴۰۱ سال ورود نیکسا به بازارهای جهانی باشد. می‌گوید این آرزوی همه افرادی است که در این حوزه کار می‌کنند. دیده‌شدن از سمت بازارهای غیرایرانی همیشه هدف آنهاست و به نظرشان حیف است که مهارت‌های این‌چنینی دیده نشود. البته خوب می‌دانند که کار سختی است، اما قصد دارند امسال قدمی جدی برایش بردارند.
بسته‌بندی‌های نیکسا هم قدری خلاقانه‌تر از کارهای دیگر است. با مُهروموم سنتی روی جعبه نقش می‌بندند تا کارها شکل کلاسیک بیشتری به خود بگیرند. نیکسا حالا قد و قواره یک کودک دبستانی را دارد که با دست‌هایش خاطره‌های بسیاری را ابدی می‌کند. خاطره سفره‌های قدیمی و دورهمی‌هایی که تنها نشان باقی‌مانده از آن، همین ظروف گل‌سرخی است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/jlz4