کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ (۲۶ اسفندماه) رئیس‌جمهور در نشستی با حضور جمعی از فعالان کسبوکارهای فضای مجازی به گفت‌و‌گو درباره موضوعات مرتبط با این حوزه پرداخت.
یکی از نکات مطرح شده توسط ابراهیم رئیسی در این نشست تأکید او بر این موضوع بود که بخش‌های دولتی در هیچ عرصه‌ای نباید با بخش خصوصی رقابت کنند. او همچنین بر حفظ و جذب استعداد‌های کشور در حوزه اقتصاد دیجیتال و برداشتن گام‌های مؤثر در حوزه هوش مصنوعی تأکید کرد. این دومین نشست سالانه‌ای است که رئیس‌جمهور با فعالان کسبوکارهای این حوزه برگزار می‌کند اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که چنین نشست‌هایی چه اندازه در عرصه اجرایی تأثیرگذار هستند و باعث تسهیل کار کسبوکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آنها می‌شوند؟ به عبارت دیگر خروجی این‌گونه نشست‌ها برای توسعه اقتصاد دیجیتال کشور چیست؟
کدام فعالان کسبوکارهای فضای مجازی در مهمانی رئیس‌جمهور حضور داشته‌اند؟
علی حکیم‌جوادی، رئیس شورای مرکزی نصر کشور؛ مجید حسینی‌نژاد، مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت علی‌بابا؛ سید مسعود طباطبایی، مدیرعامل شرکت دیجی‌کالا؛ محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل شرکت جی‌بیت؛ کاظم کیال، مدیرعامل اپلیکیشن بله؛ بهناز آریا، مدیرعامل شرکت‌های کهکشان؛ علیرضا عابدی‌نژاد، مدیرعامل شرکت دوران؛ محمدباقر تبریزی، مدیرعامل شرکت کوئرا؛ مصطفی ری‌پور، مدیرعامل شرکت دیجیتون؛ مصطفی امیری، مدیرعامل شرکت زرین‌پال؛ عباس عسگری ساری، مدیرعامل شرکت مهیمن؛ گلرخ داوران، مدیرعامل اسنپ‌دکتر؛ محمد صدوقی، مدیرعامل شرکت ترابرنت؛ سید مهدی سادات‌رسول، بنیان‌گذار صندوق توسعه صادرات شریف و بردیا سید احمدنیا، رئیس هیئت‌مدیره شرکت والکس از جمله فعالان کسبوکارهای حوزه دیجیتال بودند که در این نشست حضور داشته و به بیان دغدغه‌ها و دیدگاه‌های خود پرداختند.
از دیگر فعالان حوزه کسبوکارهای فضای مجازی که در نشست اخیر با ابراهیم رئیسی، حضور داشتند می‌توان به نام‌های نیره افتخار، مدیرعامل شرکت مشاوران طیف شریف؛ محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ تفتا؛ فرهاد مرادی، مدیرعامل پیام‌رسان سروش؛ باقر صمدی، مدیرعامل آپ؛ حسین اسلامی، مدیرعامل شرکت رمیس؛ محمدمهدی فاطمیان، مدیرعامل زیبال؛ امیرحسین راد، مدیر عامل نوبیتکس؛ مینا مهرنوش، بنیان‌گذار کسبینو؛ حامد ولی‌پوری، مدیرعامل ازکی؛ مجید رضوی، مدیرعامل هلدینگ هزاردستان و محمد زیاری، رئیس هیئت‌مدیره صندوق پژوهش و فناوری نوآفرین اشاره کرد.
چه موضوعاتی در این نشست مطرح شد؟
گزارش صاحبان کسبوکارها از رونق حوزه فعالیت‌های‌شان، قدردانی از برنامه‌ها و اقدامات دولت برای توجه به بخش فناوری‌های اطلاعاتی نوین و درخواست برای توجه بیشتر به این عرصه، لزوم تغییر نگرش مدیران دولتی به استفاده از خدمات و فناوری‌های اطلاعاتی و دیجیتال، تسهیل فعالیت بخش خصوصی در این بخش برای جلوگیری از خروج شرکت‌های فناور و ایجاد موج مهاجرت معکوس، ساماندهی موضوع مالیات‌ستانی و توزیع و تخصیص عادلانه ارز به فعالان این بخش از جمله موضوعات مطرح شده در این نشست بوده است.
همچنین ارتقای امنیت کاری و تضمین سرمایه فعالان اقتصاد دیجیتال و کسبوکارهای فضای مجازی، تسهیل دسترسی فعالان کسبوکارهای فضای مجازی به بازار‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، جلوگیری از رقابت شرکت‌های دولتی و حتی نهاد‌های تنظیم‌گر با فعالان بخش خصوصی، فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای تبلور نوآوری و خلاقیت در این حوزه، توجه ویژه به بحث امنیت شبکه، تسهیل‌گری در صدور مجوز فعالیت بخش خصوصی، حمایت‌های مالی و حقوقی از فعالان کسبوکارهای فضای مجازی، توجه جدی‌تر و سرمایه‌گذاری دولت در بخش بازی و سرگرمی در فضای مجازی، تلاش برای بهبود کیفیت اینترنت، اعتماد به فعالان کسبوکارهای فضای مجازی و ارتقای امید در این عرصه، حمایت‌های قانونی و حقوقی از آن دسته از فعالان کسبوکارهای فضای مجازی که فعالیت آنها با منافع فعالان سنتی تعارض دارد و توجه بیشتر به فعالان کسبوکارهای فضای مجازی در بخش ارز‌های دیجیتال از جمله دیگر دغدغه‌های فعالان این حوزه بود که در این نشست درباره آن با رئیس‌جمهور صحبت کردند.
جای خالی شرکت‌های تأمین‌کننده زیرساخت‌های فناوری
بهناز آریا، مدیرعامل گروه شرکت‌های کهکشان یکی از فعالان حوزه کسبوکارهای فضای مجازی بود که در این نشست حضور داشته و به بیان نقطه‌نظرات خود پرداخت. او در خصوص مواردی که در این جلسه مطرح کرده به کارنگ گفت: «موارد مطرح شده توسط من بیشتر در حوزه افتا بود. با توجه به مسائلی که اخیراً اتفاق افتاده است، شاهد حملات سایبری و مشکلات امنیتی بسیاری بوده‌ایم. با توجه به حضور وزیر ارتباطات و دبیرشورای‌عالی فضای مجازی در این جلسه، این نکته مطرح شد که این حوادث در هر صورت اتفاق می‌افتند و قطعاً آخرین‌بار هم نخواهد بود؛ اما مهم این است که در این زمینه چه در جهت پیشگیری و چه در زمان بروز اتفاق و پس از رخداد، برای جلوگیری از آسیب بیشتر و بازگشت به شرایط مناسب، چه اقداماتی صورت خواهد گرفت.»
آریا ادامه داد: «نکته مهم دیگر، نقش بخش خصوصی بود. از جمله به اشتراک‌گذاری تجربیات بخش خصوصی با بخش دولتی در زمان بحران می تواند در ایجاد درس آموخته و انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه مناسب موثر باشد و از تکرار اتفاقات آینده نیز جلوگیری کند. همچنین بخش خصوصی باید در حوزه تصمیم‌گیری، ایجاد روال‌ها و آئین‌نامه‌ها و موارد دیگر از این دست حتماً در بخش دولتی دارای کرسی باشد. به عبارتی صرفاً ابلاغ موضوع و دریافت مشورت از بخش خصوصی کافی نیست و بخش خصوصی باید در جایی که تصمیم‌گیری‌ها اتفاق می‌افتد کرسی داشته باشد که پیشنهاد مسلم ما، نماینده سازمان نظام صنفی برای نمایندگی این بخش است.»
او افزود: «نکته دیگری که مطرح شد، در خصوص کمبود منابع انسانی بود. کمبود نیروی انسانی در حوزه امنیت بیش از حوزه‌های دیگر است و باید در این خصوص فکر جدی‌تری شود.»
بهناز آریا در خصوص واکنش بخش دولتی به خواسته‌های بخش خصوصی گفت: «در این جلسه هم آقای رئیس‌جمهور و هم آقای وزیر حضور داشتند و هر دو نفر آنها مستقیماً بیان کردند که تاثیر نقش بخش خصوصی را قبول داریم و با توجه به نقشی که در سند برنامه توسعه هفتم برای نظام صنفی رایانه‌ای در نظر گرفته شده است، اکنون بهترین فرصت است که نظام صنفی کرسی‌های مورد نظر خود را پیشنهاد دهد. در نتیجه آنها موافقت شفاهی خود را با وجود کرسی بخش خصوصی به صورت مستقیم اعلام کردند. اما باید دید که در ادامه این موافقت‌ها، چه اقداماتی صورت خواهد گرفت؟»
آریا در خصوص شکل بیان دغدغه‌مندی‌های بخش خصوصی در این جلسه عنوان کرد: «در جلسه اخیر حدود ۵۰ نفر از فعالان حوزه‌های مختلف فضای مجازی حاضر بودند که هر کدام نهایتاً حدود ۵ دقیقه فرصت صحبت داشتند. طبیعی است که در این فرصت نمی‌توان تمام مشکلات را بیان کرد، مخصوصاً در حوزه فناوری اطلاعات که هر بخش، تبدیل به یک صنعت بزرگ شده است. انتظار ما و همچنین نظر مساعد رئیس‌جمهور نیز این بود که این نشست تنها سالی یک بار نباشد و به شکل پیوسته تشکیل شود. همچنین نتایج این جلسات باید تبدیل به کارهای عملیاتی شوند.»
او با اشاره به اینکه کسب‌وکارهایی مانند دیجی‌کالا، علی‌بابا و فراهم‌کنندگان بسترهای شبکه‌های اجتماعی داخلی که نمود بیشتری در فضای مجازی دارند، در این جلسه حضور بیشتری داشتند، بیان کرد: «بسیاری از شرکت‌ها در حوزه فناوری اطلاعات هستند که اصلاً نامی از آنها شنیده نشده است، مانند شرکت‌های فراهم کننده زیرساخت‌های مختلف فناوری که فعالیت خوبی دارند اما خیلی دیده نمی‌شوند. بنابراین لازم است که جلساتی با حضور تمام کسبوکارهای تأثیرگذار در حوزه فناوری اطلاعات برگزار شود تا همه نیازمندی‌ها و آسیب‌ها دیده شوند.»
نشست سال گذشته به خروجی‌های موردنظر منجر نشد
حسین اسلامی، مدیرعامل شرکت رمیس از دیگر افراد حاضر در نشست رئیس‌جمهور با جمعی از فعالان حوزه کسبوکارهای فضای مجازی بود. او درباره این نشست به کارنگ گفت: «در جلسه اصلی مباحث زیادی مطرح نشد و تعداد کمی از افراد توانستند صحبت کنند اما بعد از مراسم افطار و در نشست صمیمانه، موضوعات بیشتری مطرح شد.»
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان کرد: «یکی از دوستان اشاره کردند که این نشست‌ها به غیر از این که نمادین و به نوعی نشان‌دهنده ارتباط بین کسبوکارها و حاکمیت هستند، باید به خروجی مفیدی نیز منجر شوند. شرکت‌کنندگان گلایه داشتند که جلسه سال گذشته خیلی به خروجی‌های مورد نظر منجر نشده است. رئیس‌جمهور هم اذعان داشتند که این موضوعات را باید آقای آقامیری و آقای زارع‌پور به صورت اجرایی پیگیری کنند.»
به گفته اسلامی، موضوع دومی که در حاشیه این جلسه مطرح شد این بود که حاکمیت بخش دولتی نباید به زیرساخت فناوری نگاهی لوکس داشته باشد. بخش دولتی اکنون تأکید خاصی بر موضوع غذا و دارو دارد؛ اما سبک زندگی ما در ایران به گونه‌ای پیش رفته است که اگر زیرساخت‌های لازم، برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان حوزه فناوری اطلاعات وارد نشود، امکان ارائه خدمات در این زمینه نیست. همچنین برای واردات زیرساخت‌ها به دلیل اینکه بسیاری از این اجناس تحریم هستند با فشارهای خارجی نیز روبرو هستیم، اگر در داخل کشور هم به خصوص در بانک مرکزی و وزارت صمت، به زیرساخت‌های فناوری به عنوان کالای لوکس نگاه شود اصلاً امکان توسعه وجود نخواهد داشت.
او با بیان اینکه دو نوع واکنش به این نشست‌ها وجود دارد، ادامه داد: «یک واکنش این است که ما شاهد این موضوع نبودیم که رئیس‌جمهور هر سال در ماه مبارک رمضان با کسبوکارها دیدار کند و این را می‌توان به فال نیک گرفت. اکنون دو سال است که فعلان کسبوکارهای مجازی به دیدار با رئیس‌جمهور دعوت می‌شوند؛ این موضوع به لحاظ نمادین مفید است.»
اسلامی اضافه کرد: «نکته دوم این است که در این نشست‌ها رئیس‌جمهور بدون واسطه مشکلات را می‌شنوند و این نکته نیز مفید است. اما موضوعات مطرح شده باید به درجه عملی شدن برسند و برای آنها برنامه‌ریزی شود و معمولاً این موضوعات به وزیر ارتباطات و رئیس مرکز ملی ارجاع داده می‌شود زیرا این موضوعات باید به طور تخصصی بررسی شوند. انتظار ما این است که بیش از گذشته این حوزه مورد توجه قرار بگیرد.»
حسین اسلامی در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: «با حضور مدیرعامل دیجی‌کالا در این جلسه که متأسفانه به اشتباه وارد موضوعات قضایی شده است، متوجه این موضوع می‌شویم که نهاد دولت مجموعه کسبوکارهای خصوصی را به رسمیت می‌شناسد و برای آنها احترام قائل است. اما این موضوع به تنهایی برای بخش خصوصی قانع‌کننده نیست و این بخش نیازمند تغییرات در موضوعات اجرایی است؛ این تغییرات باید هرچه زودتر در حوزه‌های مختلف اتفاق بیفتد.»
اسلامی از ضرورت ایجاد ارتباط میان قوه قضاییه با بدنه این صنف گفت و افزود: «اکنون بسیاری از مشکلاتی که کسبوکارها با آن مواجه هستند مرتبط با مجموعه قوه قضائیه است.»
او همچنین بیان کرد: «در این جمع تعداد محدودی دعوت دارند وبخش خصوصی انتظار دارد که نفر اول اجرایی کشور را از نزدیک ببیند. بسیار خوب می‌شود که ایشان در نمایشگاه‌هایی مانند الکامپ حضور پیدا کنند و با حجم بیشتری از شرکت‌ها ارتباط بی‌واسطه برقرار کنند. زیرا ادبیات شرکت‌های کوچک نسبت به ادبیات شرکت‌های بزرگی که همیشه به این نوع جلسات دعوت می‌شوند، متفاوت است و دیدن این کسبوکارها برای پیشرفت کشور بسیار ضروری است.»
حضور و مشارکت بیشتر بخش خصوصی
ابراهیم رئیسی دراین نشست با اشاره به هدف‌گذاری رشد ۸ درصدی برای اقتصاد کشور و همچنین نیاز به ارتقای بهره‌وری برای رسیدن به رشد اقتصادی و رونق تولید، سهم اقتصاد دیجیتال را به‌واسطه اشتغال‌زایی، سرعت بازگشت سرمایه، بهره‌وری بالا و کاهش هزینه‌ها در تحقق این اهداف بسیار مهم و موثر دانست و بر افزایش حمایت‌های مالی و حقوقی و همچنین فراهم کردن فضای مناسب برای حضور و مشارکت بیشتر بخش خصوصی دراین عرصه تأکید کرد.
رئیس‌جمهور رویکرد دولت به اقتصاد دیجیتال را نگاهی فرصت‌محور و تحول‌ساز دانست و با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های کلان کشور‌های مختلف برای رونق بخشیدن به کسبوکارهای دیجیتال، عنوان کرد که دولت بر حفظ و جذب استعداد‌های کشور در حوزه اقتصاد دیجیتال و برداشتن گام‌های بلند در زمینه هوش مصنوعی تأکید دارد.
باید کم‌کاری‌ها در حوزه رگولاتوری جبران شود
رئیسی تنظیم‌گری‌ها و وضع مقررات برای فعالان عرصه کسب وکار‌های دیجیتال را حلقه مفقوده برای حفظ پیشتازی در این عرصه دانست و با گلایه از کم کاری‌های گذشته در حوزه رگولاتوری اقتصاد دیجیتال، بر تداوم اقدامات در حال انجام برای تسریع در به روز شدن و جبران این عقب‌ماندگی تأکید کرد.
او با تأکید بر پرهیز بخش دولتی از هرگونه رقابت با بخش خصوصی در هر عرصه‌ای تصریح کرد: «نقش دولت حمایت، هدایت، نظارت و همچنین ایجاد زمینه برای رقابت سالم در ارائه خدمات باکیفیت در اقتصاد کشور است.»
رئیسی با تأکید بر لزوم روان‌سازی کسبوکارهای اینترنتی، تسهیل صدور مجوز برای این کسبوکارها و حذف اجباری بودن اخذ مجوز‌های غیر ضرور را از جمله اقدامات لازم برای روان‌سازی کسبوکارهای دیجیتال دانست و افزود: «ایجاد محیطی سالم، رقابتی و آرام با دسترسی آسان به بازار‌های داخلی و خارجی از جمله ملزومات رونق اقتصاد دیجیتال برای فعالین این بخش است.»
رئیس جمهور با بیان اینکه نظام اجرایی کشور به فعالان بخش اقتصاد دیجیتال اعتماد دارد و مسائل و چالش‌های احتمالی پیش‌روی فعالان این بخش را پیگیری خواهد کرد، از فعالان کسبوکارهای دیجیتال خواست با شناخت مسائل و مشکلات و ارائه راهکار‌های حل آنها در ارائه خدمات به مردم و ارتقای کیفیت زندگی آنها نقش‌آفرینی کنند.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/7ydm