رگولاتور فین‌تک دست از درآمدزایی بردارد!

یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری اینوتکس در اولین روز خود میزبان سخنرانانی از حوزه فین‌تک بود تا به بررسی چالش‌ها و راهکارهای این حوزه بپردازد. در پنل تخصصی «تنظیم‌گری و فین‌تک» رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک سازمان نصر؛ مصطفی نقی‌پورفر، دبیر انجمن فین‌تک ایران؛ محمدمهدی شریعتمدار، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی فناوری‌های نوین مالی ایران (فین‌تک)؛ احمد صالحی، مدیرعامل شرکت اکسیر گلوبال و جعفر مرتضویان، مدیر نوآوری، طرح، تحقیقات و مطالعات راهبردی شرکت ملی انفورماتیک حضور داشتند و رضا جمیلی، سردبیر هفته‌نامه کارنگ نیز مدیریت این پنل را بر عهده داشت و هر یک از مهمانان بخشی از چالش‌ها و راهکارهای پیشنهادی در خصوص بحث تنظیم‌گری و فین‌تک را ارائه دادند. اولین سخنران پنل «تنظیم‌گری و فین‌تک» رضا قربانی بود.

قربانی بحث خود را با چالش‌های موجود فین‌تک‌ها در مواجهه با رگولاتور آغاز کرد و گفت: «طی سال‌های اخیر ما از یک دولت شارژفروش به سمت دولت سامانه‌ها حرکت کردیم. به این معنا که دولت شارژفروشی را به‌عنوان خدمت خود تعریف کرده بود و برای ارائه این خدمت انواع روش‌ها را استفاده می‌کرد، حالا چنین دولتی (در معنای عام آن) به دولت سامانه‌ها تبدیل شده است. به‌عنوان نمونه فقط بانک مرکزی بیش از ۱۰۰ سامانه فعال دارد و در سایر دستگاه‌ها و نهادها هم با انبوهی از سامانه‌ها روبه‌رو هستیم.»

محمدمهدی شریعتمدار:

مسئله اصلی این است که ما با نهاد تنظیم‌گری مواجه هستیم که خود یکی از بازیگران بازار است.

در ادامه جعفر مرتضویان نیز با اشاره به چالش‌های تنظیم‌گری در حوزه فین‌تک عنوان کرد: «در تعاریف کلاسیک فین‌تک ما با چهارچوبی مشخص و محدود مواجه هستیم، اما معتقدم نباید به این تعاریف قائل بود؛ چراکه محدودکننده هستند. همان‌طور که در کشورهای دیگر نیز می‌‌بینیم، الزاماً از تعاریف کلاسیک تبعیت نمی‌کنند و طبق اقتضائات و مناسبات کشور خود از آن استفاده می‌کنند.»

او ادامه داد: «گروه ملی انفورماتیک حوزه‌های مورد نظر بانک مرکزی را پوشش می‌دهد، پس ما مشخصاً نقش تنظیم‌گری نداریم و صرفاً کمک‌دهنده به تنظیم‌گر هستیم. معتقد هستیم در زمانه امروز که گروهی بر حوزه فناوری متمرکز هستند، لاجرم باید در تنظیم‌گری هم کنار بانک مرکزی قرار بگیرند. خوشبختانه بانک مرکزی هم اخیراً در بحث مطالعات تحقیقاتی و کاربردی فعال شده و می‌تواند از نظر کارشناسان استفاده کند.»

محمدمهدی شریعتمدار در تشریح چالش‌های تنظیم‌گری از دو مسئله کلیدی صحبت کرد که از نظر او این دو مسئله ریشه اصلی وضعیتی است که امروز در حوزه تنظیم‌گری و فین‌تک شاهد آن هستیم. او توضیح داد: «مسئله اصلی این است که ما با نهاد تنظیم‌گری مواجه هستیم که خود یکی از بازیگران بازار است.

حالا این بازیگری یا به‌صورت مستقیم از سوی خود رگولاتور است یا توسط شرکت‌های اقماری آن؛ بنابراین از طرفی خود رگولاتور به‌نوعی رقیب محسوب می‌شود و از طرفی در بحث قانون‌گذاری و مقررات‌نویسی از ابزارهایی می‌تواند استفاده کند که در عرصه رقابت نه منافع بازار، بلکه منافع یک طرف رقابت یعنی خود رگولاتور تأمین شود.»

شریعتمدار ادامه داد: «توجیه رگولاتور در لزوم ورود به پروژه‌هایی مانند شاپرک و سامانه پایا این است که فقط رگولاتور توانایی انجام آن را دارد، در صورتی که در کشورهای دیگر ما شاهد این هستیم که چنین پروژه‌هایی بدون مداخله رگولاتور شکل گرفته است.»

رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک تأکید کرد: «مادامی که رگولاتور در بازار مشغول به کسب درآمد است و از مقررات‌گذاری به‌عنوان یک ابزار برای رقابت‌پذیرکردن خودش استفاده می‌کند، وضعیت فعلی ادامه خواهد یافت.

سخنران بعدی مصطفی نقی‌پورفر بود که با نگاهی انتقادی از چالش‌هایی صحبت کرد که رگولاتور بر سر راه عرصه فین‌تک می‌گذارد. او توضیح داد: «در ایران ما با ذهنیتی مواجه هستیم که اتحادیه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد دشمن فرض می‌شوند و از این سرمایه اجتماعی به‌درستی استفاده نمی‌شود.

در حالی که هدف اولیه از تشکیل اتحادیه‌ها کمک به رگولاتور بوده است. انجمن ما هم در این راه قدم برداشته و همواره سعی کرده‌ایم به رگولاتور مشورت و در ادامه راهکارهای عملیاتی ارائه دهیم. در مواردی هم البته سیگنال‌های مثبت گرفته‌ایم و در یک نمونه همین تعامل به شکل‌گیری پرداخت‌یارها منجر شد.»

مصطفی نقی‌پورفر:

در خصوص مداخله و به‌کارگیری ابزارهای مربوط به بازار معتقد هستیم هم رگولاتور و هم انجمن‌ها باید رویکردشان خنثی باشد و به ‌جای ابزارسازی نقش تسهیلگر و کمک‌کننده را بازی کنند.

او ادامه داد: «در خصوص مداخله و به‌کارگیری ابزارهای مربوط به بازار معتقد هستیم هم رگولاتور و هم انجمن‌ها باید رویکردشان خنثی باشد و به ‌جای ابزارسازی نقش تسهیلگر و کمک‌کننده را بازی کنند. ما در حوزه رمزارز به‌صورت متعدد سند تهیه کرده و سعی کردیم به رگولاتور پیشنهادهای عملیاتی ارائه بدهیم. هیچ کشوری را سراغ نداریم که در تحول دیجیتال موفق بوده باشد و همکاری خوبی بین استارتاپ‌ها و بانک مرکزی آن کشور صورت نگرفته باشد.»

احمد صالحی دیگر سخنران این پنل به چالش‌های خود رگولاتور پرداخت و گفت: «مسئله اصلی رگولاتور ما این است که در خصوص حوزه فین‌تک نگران است و دغدغه حاکمیتی دارد. از طرفی به رگولاتور گفته می‌شود که استفاده از رمزارزها می‌تواند امکان دورزدن تحریم را برایش فراهم کند، از طرفی رگولاتور به‌درستی می‌بیند اگر این ابزار می‌تواند تحریم‌ها را دور بزند، پس سازمان امور مالیاتی را هم می‌تواند دور بزند.

بخش خصوصی باید این گزاره‌ها را به رسمیت بشناسد و به ‌جای انکار این واقعیت‌ها برای کنترل ریسک به رگولاتور راهکار پیشنهاد کند. ما باید توجه کنیم که بدنه رگولاتوری ما یکپارچه نیست و نظرات مخالف و موافق گوناگونی در آن وجود دارد.»