طرح صیانت: تکرار خسارت‌بار خطاهای قدیمی

هفته گذشته در فرایندی عجیب کلیات طرح صیانت تصویب شد؛ از همان زمان دلسوزان نقدهای خود را دوباره مطرح کردند و ابتدای همین هفته هم سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران بیانیه‌ای درباره‌ تصویب کلیات طرح صیانت منتشر کرد و کاملاً صریح و بدون پرده‌پوشی با تصویب کلیات طرح صیانت مخالفت کرد.

پیشنهاد نصر به جای طرح صیانت ارائه پیش‌نویس قوانینی برای ساما‌ن‌دهی صنعت دیجیتال است. در ماه‌های گذشته ما از همه تریبون‌های سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران استفاده کردیم و مخالفت صریح بزرگ‌ترین تشکل بخش خصوصی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات درباره طرح صیانت را اعلام کردیم.

البته این مخالفت‌ها چندان هم بدون هزینه نبوده است و برخی داعیه‌داران صنفی تا دندان دولتی، به روش‌های مختلف این نهاد صنفی را آماج انواع حملات قرار دادند؛ در یکی از آخرین تلاش‌ها برای تضعیف این نهاد صنفی حتی خبرنگاری که سال‌ها حوزه تخصصی خود را گجت‌نویسی در رسانه‌های خارجی تعریف کرده، ناگهان در قامت روزنامه‌نگار حوزه تنظیم‌گری و رگولاتوری ظاهر شد و بی‌سند نوشت سازمان نصر از طراحان و مدافعان طرح صیانت است!

انسان در برابر این حجم از دروغ و وقاحت واقعاً درمانده می‌شود. علی‌ایحال من به‌عنوان یکی از اعضای این نهاد صنفی که به واسطه اعتماد کسب‌وکارهای فعال فناوری ایران مسئولیتی موقت را بر عهده گرفته‌ام، از همین تریبون استفاده می‌کنم و می‌گویم که اعضای نصر به‌صراحت در هر جایی که توانسته‌اند مخالفت خود با این طرح را اعلام کرده‌اند.

ما معتقدیم طرح صیانت با هدف سروسامان‌دادن به فضای مجازی آماده شده و با اصل موضوع موافقیم؛ اما این طرح و این رویکرد نه‌تنها فضای مجازی را سروسامان نمی‌دهد، بلکه بی‌سروسامانی را دامن می‌زند و در نهایت شاهد هرج‌ومرج بیشتر در فضای مجازی خواهیم بود. برای تنظیم‌گری فضای مجازی باید منطق این فضا را درک کرد و با روش‌های تنظیم‌گری متناسب با این فضا این جهان جدید را مدیریت کرد. روش‌‌های چریکی، فوری و پارتیزانی و دستورالعمل‌های «بشود و بگردد» چاره کار نیست!

سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در بیانیه‌های قبلی خود ایرادات کلیدی نسخه‌های مختلف طرح صیانت را اعلام کرده و در گزارش‌های متعدد به تفصیل نقدها و پیشنهادها مطرح شده است. هرچند به نظر می‌رسد به نظرات این نهاد قانونی صنفی هم توجهی نشده و تاوان گفتن حرف حق زیر سؤال بردن نهادی صنفی بوده که با قانون مجلس شورای اسلامی شکل گرفته و آیین‌نامه آن مصوب هیئت وزیران است و رئیس این نهاد بعد از انتخاب توسط اعضا با حکم رئیس‌جمهور منصوب می‌شود.

تصویب طرح صیانت نه‌تنها موانع مستقیمی بر سر راه توسعه اکوسیستم دیجیتال ایجاد می‌کند و به معنای محروم‌کردن ایران از فرصت‌های این دنیای جدید است، بلکه در نهایت به شکل‌گیری رانت برای عده‌ای خاص منجر می‌شود. ولی مهم‌ترین تأثیر منفی طرح صیانت ناامید کردن مردم و جوانان از ادامه راه است؛ همه می‌دانیم که ایجاد جو ناامیدی خیانت است. حال این را که «چرا برخی اصرار دارند دست به هر کاری بزنند که مردم را ناامید کنند» چگونه باید تحلیل کرد؟

همین الان هم بسیاری از مردم و فعالان اقتصادی انگیزه‌ای برای مشارکت و مطالبه‌گری ندارند؛ با این طرح‌ها و اصرار به برخی روش‌ها و سیاسی‌شدن هر موضوع فنی تصور می‌کنیم آینده چگونه خواهد شد؟ راستی آیا فکر کرده‌ایم فردای صیانت چه چیزی به دست می‌آوریم؟ منافع این طرح چقدر است که حاضریم این همه آسیب را به کشور بزنیم و این همه بر هیزم ناامیدی بدمیم؟ و سؤال مهم‌تر اینکه چقدر تصور می‌کنیم این طرح به اهداف خودش برسد؟ اگر این طرح به اهداف خودش نرسد، چه چیزی را از دست داده‌ایم و چه به دست آورده‌ایم؟

چه باید کرد؟ پیشنهادی که در این مدت بارها تکرار کرده‌ایم؛ متوقف‌کردن این طرح و مسکوت‌گذاشتن آن و تدوین قوانین مورد نیاز کشور برای توسعه اکوسیستم دیجیتال است؛ مواردی مانند اصلاح قانون جرائم رایانه‌ای، تدوین قانون حمایت از حریم خصوصی و حقوق کاربران و قانون حقوق و مسئولیت‌های پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی. طرح‌هایی مانند طرح صیانت تلاش‌هایی دون‌کیشوت‌وار برای حل مسئله‌ای بسیار پیچیده است که در نهایت به ایجاد مشکلات بیشتر منجر می‌شود.

بنده در کنار دیگر اعضای هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران که منتخبان این صنعت هستند، صریحاً مخالفت خود را با طرحی که کلیات آن در کمیسیون ویژه مجلس تصویب شده، اعلام کرده و پیشنهاد می‌کنم بررسی این طرح در مجلس متوقف شده و به سازمان نصر فرصت داده شود، پیش‌نویس قوانین دیگری که برای سامان‌دهی این صنعت ضرورت دارند را در بازه زمانی مشخص به مجلس محترم پیشنهاد دهند.

ما مطمئن هستیم در این خانه هنوز هم عقلانیت حاکم است و هنوز هم می‌توان آنچه را که خراب شده، دوباره ساخت.