زربان، به گفته سهراب ثامنی، پلتفرمی غیرمتمرکز است که با اقتباس از پروتکل‌های میکر دائو و آوه، بر بستر بلاکچین طراحی شده تا خلأهای عمیق بازار مالی ایران را برطرف کند. او اظهار داشت: «نیازها درایو اصلی این داستان بود» و زربان برای ایجاد فضایی شفاف، امن و بدون واسطه برای استقراض و سپرده‌گذاری شکل گرفته است. ثامنی تأکید کرد که این پروتکل، با حذف نیاز به اعتماد یا کسب اجازه، امکان مشارکت همگانی را فراهم می‌سازد و زیرساختی برای توسعه سرویس‌های مالی نوآورانه ایجاد می‌کند، هرچند این مسیر دشوار و پرهزینه بوده است.
سهراب ثامنی، مدیرعامل زربان، در گفت‌وگویی با کارنگ به تشریح خلأهای عمیق بازار مالی ایران پرداخت و اظهار داشت که این مشکلات، انگیزه اصلی راه‌اندازی زربان، پلتفرمی مبتنی بر فناوری غیرمتمرکز (DeFi) و اقتباس‌شده از پروتکل‌های میکر دائو و آوه، بوده است. به گفته او «خلأهایی در بازار مالی ایران وجود دارد که حتی در برخی کشورهای کمتر توسعه‌یافته نیز مرتفع شده‌اند.»
ثامنی معتقد است که نبود بازار پول (مانی مارکت) برای استقراض و سپرده‌گذاری شفاف و مطابق با اصول شرعی، یکی از مهم‌ترین مشکلات است. او اظهار داشت: «تقریباً در تمام جهان چنین چیزی وجود دارد، اما در ایران به دلایل شرعی، این بازار شکل نگرفته و این امر به ایجاد روش‌های غیرسالم و رانتی برای استقراض و سپرده‌گذاری منجر شده است.»
ثامنی تأکید کرد که این نبود شفافیت، ساختاری ناسالم و سلسله‌مراتبی ایجاد کرده که رانت و فساد را تقویت می‌کند. او افزود: «این ساختار کاملاً غیربهینه است و به بازاری باز نیاز دارد که هر کسی بتواند در آن مشارکت کند.» به گفته او، زربان با ایجاد بستری غیرمتمرکز، امکان مشارکت همگانی را در بازاری با عقد صلح حلال فراهم می‌سازد تا نرخ‌ها به‌صورت منصفانه کشف شوند.
ثامنی توضیح داد: «مهم‌ترین نیازی که احساس می‌کنم، بازار باز برای این است که هر کسی بتواند در آن شرکت کند، هر کسی بتواند سپرده‌گذاری کند یا استقراض کند با یک عقد مشروع و حلال به شکل صلح.» او اظهار داشت که این خلأ به ساختار ناسالمی منجر شده که در آن، به دلیل نبود بازار پول، رانت و فساد در استقراض و سپرده‌گذاری بسیار زیاد است.
هزینه‌ها و ریسک‌های بالای مدیریت مالی
ثامنی به هزینه‌ها و ریسک‌های بالای مدیریت وام و سپرده در ایران اشاره کرد. او اظهار داشت: «برای دریافت وام، باید هزینه‌های زمانی، رانتی یا سایر هزینه‌ها را متحمل شد. سپرده‌گذاری نیز با هزینه‌ها و ریسک‌های فراوانی همراه است.» به گفته او، این ناکارآمدی‌ها فشار مالی زیادی بر کاربران عادی تحمیل کرده است.
ثامنی توضیح داد که زربان با بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند، ریسک نکول را به حداقل می‌رساند و هزینه‌های مدیریت را کاهش می‌دهد. او افزود: «هدف ما ساده‌سازی و کاهش هزینه‌های این فرایند است تا کاربران بتوانند بدون نگرانی از خدمات مالی بهره‌مند شوند.» ثامنی اذعان کرد که توسعه این فناوری پیچیده و پرهزینه بوده و موفقیت آن به اجرای دقیق وابسته است.
او اظهار داشت: «این کار بسیار دشوار و پرهزینه بود، اما نیازهای بازار ما را به این مسیر سوق داد.» ثامنی تأکید کرد که اعتمادسازی و اثبات کارایی این سیستم در عمل، کلید موفقیت زربان خواهد بود. او افزود: «ریسک و هزینه بسیار بالایی برای مدیریت وام یا سپرده در ایران وجود دارد.
برای گرفتن وام باید خیلی هزینه زمانی یا رانتی کنید، برای سپرده‌گذاری هم هزینه‌های زیادی باید انجام دهید و ریسک‌های زیادی برای شما مترتب است.» به گفته او، این مشکلات کاربران را در تنگنا قرار داده و نیاز به راه‌حلی کارآمد را برجسته کرده است.
معضل واسطه‌های متعدد
ثامنی یکی دیگر از خلأها را وجود واسطه‌های متعدد در خدمات مالی دانست. او اظهار داشت: «تعداد واسطه‌های مالی در ایران بسیار زیاد است. بانک وام را با نرخ ۲۴ درصد ارائه می‌دهد، اما نرخ مؤثر سالانه برای مردم به ۴۸ درصد یا بیشتر می‌رسد.» ثامنی این سلسله‌مراتب را ناسالم خواند و معتقد است که واسطه‌ها هزینه‌های اضافی، رانت و حتی فساد ایجاد می‌کنند.
به گفته او، زربان با حذف واسطه‌ها و ارائه خدمات مستقیم از طریق بلاکچین، هزینه‌ها را برای کاربران کاهش می‌دهد. او افزود: «هدف ما ایجاد فضایی عادلانه برای همه کاربران در نظام مالی است.» ثامنی هشدار داد که رقابت با نظام سنتی قدرتمند، چالش بزرگی است، اما مدل غیرمتمرکز زربان می‌تواند این ساختار را متحول کند. او اظهار داشت: «تعداد واسطه‌های مالی در بازار وام و سپرده و سرویس‌های مالی در ایران خیلی متعدد و سلسله‌مراتبی است. این سلسله‌مراتب زیاد و واسطه‌ها همه هزینه ایجاد می‌کنند، مدیریت این‌ها رانت ایجاد می‌کند، بعضاً ممکن است فساد ایجاد کند.» ثامنی تأکید کرد که این ساختار ناکارآمد، هزینه‌های غیرضروری را به مردم تحمیل کرده و نیاز به اصلاح دارد.
نبود زیرساخت امن برای خلق اعتبار
سهراب ثامنی به نبود راهکارهای شفاف و امن برای توثیق دارایی‌ها و خلق اعتبار اشاره کرد. او اظهار داشت: «راهکارهای موجود یا قابل اتکا نیستند، یا امن نیستند، یا به واسطه‌های رانتی وابسته‌اند.» به گفته او، این مشکل، توانایی کسب‌وکارهای بزرگ برای خلق اعتبار و رشد را محدود کرده است. ثامنی توضیح داد که زربان با ارائه زیرساختی غیرمتمرکز، امکان توثیق امن و خلق اعتبار را فراهم می‌سازد.
او افزود: «این زیرساخت می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا بدون وابستگی به نظام‌های سنتی، تأمین مالی کنند.» ثامنی تأکید کرد که این ویژگی برای اقتصاد ایران حیاتی است، اما جلب اعتماد کسب‌وکارها زمان‌بر خواهد بود. او اظهار داشت: «واقعیت این است که راهکار شفاف و قابل اتکایی و امنی برای توثیق و خلق اعتبار وجود ندارد. راهکارهایی که هستند یا خیلی ریسک بالایی دارند یا نیازمند یک سلسله‌مراتب از واسطه‌های رانتی می‌شوند.» او افزود که این محدودیت، کسب‌وکارها را در تأمین مالی ناکام گذاشته است.
خلأ استیبل‌کوین غیرمتمرکز
ثامنی از نیاز به استیبل‌کوین ریالی غیرمتمرکز برای تجارت بین‌المللی سخن گفت. او اظهار داشت: «ما خلأ یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز را نه‌تنها برای بازار ایران، بلکه برای تجارت با سایر کشورها احساس کردیم.» به گفته او، این ابزار می‌تواند به افراد و کسب‌وکارها کمک کند تا با هزینه کمتر موقعیت‌های ریالی اتخاذ کنند. ثامنی توضیح داد که زربان در حال توسعه چنین استیبل‌کوینی است که مانند بیت‌کوین، بدون واسطه عمل کند.
او افزود: «این ابزار می‌تواند جایگاه ایران را در تجارت جهانی تقویت کند.» ثامنی اذعان کرد که این پروژه بلندپروازانه است و به زیرساخت‌های فنی و پذیرش جهانی نیاز دارد. او اظهار داشت: «ما خلأ یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز را احساس کردیم برای اینکه اخذ موقعیت ریالی بتوانند بکنند افراد با عدد کمتری از آن موقعیتی که می‌خواهند اتخاذ کنند. این چیزی بود که ما را رساند به اینکه هیچ راهی غیر از این مدلی که الان پیاده کردیم در زربان نیست.»
چه چیزی زربان را متمایز می‌کند؟
سهراب ثامنی در گفت‌وگو با کارنگ، زربان را به دلیل پنج ویژگی کلیدی، کاملاً متمایز از سایر سرویس‌های مالی ایران دانست. به گفته او: «زربان به دلیل این ویژگی‌ها با هیچ سرویس مالی دیگری قابل مقایسه نیست.» او توضیح داد که زربان در اکوسیستم بلاکچین، بسیار امن و با ریسک نزدیک به صفر است. ثامنی اظهار داشت: «چون پرمیشن‌لس و تراست‌لس است، نیازی به اعتماد به ما یا کسب اجازه از کسی وجود ندارد.»
ثامنی به هزینه‌های عملیاتی پایین زربان اشاره کرد: «هزینه‌های ما بسیار پایین است، زیرا مانند آوه با تعداد کمی نیرو می‌توانیم نقدینگی زیادی مدیریت کنیم.» او افزود: «نرخ وام بسیار پایین و نرخ سپرده ثانیه‌شمار بالاتر از هر جای دیگر است. اختلاف نرخ وام و سپرده ما یک‌دهم سایر لندتک‌هاست.» ثامنی تأکید کرد که این مدل، وام و سپرده را بدون رانت و محدودیت ارائه می‌دهد.
او اظهار داشت: «سرعت عمل زربان بالاست؛ وام یا سپرده‌گذاری در یک دقیقه انجام می‌شود. هزینه مدیریت پایین است و با هزار تومان هم همان نرخی را دریافت می‌کنید که شرکتی با میلیاردها تومان.» ثامنی اعلام کرد که زربان تنها مجموعه در ایران با آدیت امنیتی از نهادهای بین‌المللی است و به‌زودی بیمه دیفای ارائه خواهد داد: «این امر به کاربران اطمینان بیشتری می‌دهد.»
ثامنی زربان را زیرساختی برای توسعه کسب‌وکارها دانست: «هر کسی می‌تواند روی زربان سرویس بسازد، از صرافی رمزارزی تا فارکس. سود اصلی به این کسب‌وکارها می‌رسد.» او تأکید کرد که شفافیت بلاکچین و ماهیت غیرمتمرکز زربان، انحصار را حذف کرده و نوآوری را تقویت می‌کند.
