ماتریس ذی‌نفعان را بشناسیم!

زمان مطالعه: 3 دقیقه

تحول بزرگ در حوزه سلامت با ظهور فناوری‌های نوین هوشمند میسر است. ولی در نظام سلامت ایران سازوکارهای سنتی بسیاری وجود دارند که هنوز کسی به آن‌ها طعنه نزده است. وحید یونسی، مدیرعامل شتابدهنده سیناپس، معتقد است که تحول ناگزیر است، ولی این تحول به‌یکباره رخ نخواهد داد و به حرکت متوازن همه ذی‌نفعان وابسته است.

در آینده نزدیک دستاوردهایی بیشترین رشد را دارند که پیش از بیماری و بر اساس نشانگرهای مختلف، علایم تندرستی را پایش کنند. یونسی می‌گوید: «این تحول نظام سلامت را توانمند می‌کند که فرد روزانه دیتای سلامت خود را بگیرد و به جایی انتقال دهد که صلاحیت تفسیر دارد. پس یک پل جدید میان مردم و نظام سلامت ایجاد خواهد شد که در آن هر فرد مرکز اطلاع‌رسانی سلامت خود است. ارتباط میان کارشناسان داده، مهندسانی که ابزارها را می‌سازند و بیولوژیست‌ها پارادایم جدیدی را در نظام سلامت ایجاد خواهد کرد.

در اقتصاد سلامت این ابزاری است تا با هزینه معقول اقداماتی انجام شود که بعدا هزینه‌های درمان و توانبخشی نظام سلامت کاهش یابد. این کلان‌روند در کشورهایی که بودجه نظام سلامت بالاست، در حال وقوع است و به‌زودی رایج می‌شود. IVD یا صنعت تشخیص آزمایشگاهی یکی از بازوهای این تحول است که تیم‌های نوآور می‌توانند ارزش افزوده ارائه دهند و به‌سرعت جایگزین روش‌های سنتی شوند.»

سلامت با پیچیدگی تعدد ذی‌نفعان روبه‌روست

نقدی که به اکوسیستم سلامت وارد می‌شود، این است که هنوز نتوانسته مانند حمل‌ونقل و فروشگاه تغییرات بزرگ ایجاد کند. یونسی در این باره می‌گوید: «در هیچ حوزه‌ای مانند سلامت با مسئله ذی‌نفعان و تعدد آن‌ها روبه‌رو نیستیم. بدون در نظر گرفتن اکثریت ذی‌نفعان نمی‌توانیم ارزش بیافرینیم. باید بتوانیم توسعه متوازن در همه بخش‌ها از افراد جامعه، وزارت بهداشت، شورای عالی بیمه، طبقه کلاسیک نظام سلامت و… ایجاد کنیم.

حتی ساده‌ترین دیتاهای حوزه سلامت مانند جنسیت یا میانگین سن مبتلایان به یک بیماری، ماهیت استراتژیک و پدافندی دارند. بهترین راه، همگرایی برای بهبود و نوآوری است. اینجا بیش از تمرکز بر شاخص‌هایی مانند برتری فناورانه یا فروش بیشتر یک محصول، ارزش‌آفرینی و بالابردن ارزش استارتاپ و شرکت در اکوسیستم مهم است.»

دستیابی به توسعه متوازن همه ذی‌نفعان نیازمند آن است که بازیگران سنتی در روزآمد شدن ساختار نقش‌آفرینی کنند. یونسی معتقد است: «اکوسیستم سلامت از جمله حوزه تشخیص باید به سمتی برود که تولید، جریان و وحدت داده معنی شود. یعنی وقتی وارد فرایند تشخیص یا درمان می‌شویم، پرونده سلامت باز شود و از لحظه ورود اسم تا پایان درمان، داده‌های ایجادشده به پرونده سلامت وارد شود. برای این کار بیمارستان، پزشک یا کلینیک و استارتاپ نمی‌توانند جزیره‌ای عمل کنند.

دیر یا زود دچار مشکلات قانونی و فنی می‌شوند. همه این اجزا باید خود را تولیدکننده داده بدانند. در آن زمان ارز‌ش‌آفرینی و بازیگری نوآوران را می‌فهمیم. ما در ایران بیش از چهار هزار آزمایشگاه داریم که با حداکثر ظرفیت خدمات می‌دهند. ظرفیت و کشش بازار مشخصی دارند و نیاز افراد هنگام مراجعه به آزمایشگاه مشخص است. ولی در حوزه تشخیصی نیازهایی داریم که پاسخ به آن‌ها از توانشان خارج است. اگر استارتاپ در کنار آزمایشگاه باشد و این خلأ رفع شود، اکوسیستم معنی می‌شود و همگرایی و همکاری میان آزمایشگاه‌، بیمارستان و استارتاپ شکل می‌گیرد.»

رگولاتوری ماهیت دوگانه دارد

در زمانی که پای POCT یا تشخیص در محل در میان باشد، رگولاتوری در مقایسه با سایر عرصه‌های نوآوری آرایش پیچیده‌تری می‌گیرد. یونسی کارکرد رگولاتور را دوگانه می‌داند و می‌گوید: «رگولاتورها در سراسر دنیا متولی تضمین ایمنی و عملکرد طیف وسیعی از محصولات و خدمات هستند. یک نمونه از اهمیت رگولاتوری در ماجرای ترامپ و فائوچی بود و جوابی که ترامپ دریافت کرد، این بود که موضوع زمان عرضه واکسن کرونا در حیطه اختیارات دولت نیست.

در نظام سلامت ما، بدنه اصلی وزارت بهداشت تبدیل به رگولاتور شده است. در بسیاری از حوزه‌ها، مصرف‌کننده، رگولاتور، قیمت‌گذار، واردکننده و توزیع‌کننده خود وزارتخانه است. ولی ممکن است قانونی که یک استارتاپ آن را مانع رشد خود می‌داند و به آن اعتراض دارد، از منظر دیگری در جهت حفظ و تضمین سلامت افراد کار کند. چنین دوگانگی‌هایی وجود دارد. قوانین حوزه نوآوری نیازمند به‌روز شدن است. استارتاپ‌ها هم باید ماتریس ذی‌نفعان را بشناسند و برای چالش‌های رگولاتوری به عنوان یک ذی‌نفع راه‌حل بدهند.»