این روزها که کرونا دوباره اوج گرفته، یکی از نیازهای شدیدا پرتقاضای مردم خرید از داروخانه‌هاست. خریدهایی که با دست به دست شدن عکس‌هایی از شلوغی، ازدحام و البته عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در داروخانه‌ها همه را نگران کرده است. سؤالی که این روزها پرسیده می‌شود این است که چرا وبسایت‌ها و استارتاپ‌ها برای راحتی مصرف‌کنندگان در این شرایط کاری نمی‌کنند؟ این روزها همچنان آنچه در دنیای آنلاین از دارو نصیبتان می‌شود، بیشتر اقلام غیردارویی داروخانه‌هاست. دلیلش هم یک چیز است: داروخانه‌های آنلاین حق فروش دارو را ندارند! این فعلا قانون وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروست، اما احتمال دارد در آینده نزدیک عوض شود. با اینکه عده بسیاری بازار فروش آنلاین دارو را یکی از بازارهای روبه‌رشد برای راه‌اندازی استارتاپ می‌دانند، اما فعلا قوانین وزارت بهداشت اجازه رشد این کسب‌وکارها را نمی‌دهد.
در همین راستا، در برنامه «روی خط خبر» رادیو سلامت، گفت‌وگویی با موضوع فروش اینترنتی دارو و محدویت‌های قانونی موجود در این زمینه با حضور مسعود تاج‌فرد هم‌بنیان‌گذار و رئیس هیئت‌مدیره اسنپ‌دکتر و علی فاطمی نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران انجام شده که در ادامه خلاصه‌ای از آن را می‌خوانید.
اسنپ‌دکتر پلتفرم واسط است، نه فروشنده
در این جلسه فاطمی به اخطارهایی که اخیرا برای داروخانه‌ها در زمینه همکاری با اسنپ‌دکتر ارسال شده، اشاره کرد و گفت: «ضابطه‌ای تحت عنوان فروش اینترنتی اقلام دارویی توسط داروخانه‌ها وجود دارد که از سوی سازمان غذا و دارو به عنوان متولی اصلی نظام دارویی کشور نوشته شده است. بر اساس این قانون، از پنج گروه کالایی که در داروخانه‌ها فروخته میشوند، یعنی داروها، فرآوردههای بهداشتی و آرایشی، مکملهای غذایی، فرآوردههای طبیعی و لوازم پزشکی مصرفی، فقط داروها اجازه فروش اینترنتی ندارند. در ضابطه‌ای که سال ۹۷ در سازمان غذا و دارو نوشته شده هم فروش واسطهای دارو غیرمجاز شناخته شده است. فروش داروهای OTC (داروهای بدون نسخه) و مکملهای غذایی در مارکتپلیسها و پلتفرم‌ها هم مورد قبول نیست. دلیل وجود این قانون این است که نگهداری و ارسال مکملهای غذایی تابع شرایط داروییست و مکملهای غذایی به عنوان دارو طبقهبندی شده‌اند. به همین دلیل ما از داروخانه‌ها تقاضا کرده‌ایم که برای فروش دارو با پلتفرم‌ها همکاری نکنند، چون ممکن است مشکلات قانونی برای آن‌ها پیش بیاید.»
مسعود تاج‌فرد نیز با اشاره به نقش تسهیلگر اسنپ‌دکتر در زمینه تأمین آنلاین دارو و چگونگی عملکرد پلتفرم اسنپ‌دکتر، نظری متفاوت را ارائه کرد و گفت: «ما در پلتفرم اسنپ‌دکتر کالایی را به صورت مستقیم نمی‌فروشیم. اگر به اپلیکیشن اسنپ‌دکتر سر بزنید، میبینید که نه دارویی تبلیغ و معرفی می‌شود و نه دارویی به صورت مستقیم به فروش می‌رسد. ما به عنوان پلتفرم کاربران را به داروخانه‌ها متصل و فرایند تهیه دارو را تسهیل می‌کنیم. بنابراین همه اقدامات توسط خود داروخانه انجام می‌شود. نسخه را اپلیکیشن اسنپ‌دکتر برای داروخانه ارسال می‌کند، مسئول فنی داروخانه بر اساس صلاحدید خودش و ضوابط و آییننامههای داخلی داروخانه‌ها عمل و دارو را برای کاربر تأمین می‌کند. بنابراین ما فروشنده نیستیم. بر اساس قانون نظام صنفی به عنوان پلتفرمی که در فضای مجازی و اینترنتی فعالیت می‌کنیم، باید مجوز خودمان را از اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی بگیریم و دارای چنین مجوزی هستیم. مجوز ما در رسته خدمات سلامت است و طبق قانون نظام صنفی در این زمینه مجاز به فعالیتیم.»
شیوه همکاری اسنپ با داروخانه‌ها
تاج‌فرد درباره چگونگی نظارت بر عملکرد پلتفرم اسنپ‌دکتر هم گفت: «درباره پلتفرم‌ها نظارت در دو بُعد انجام می‌شود؛ یکی نظارتی است که اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی و وزارت صنعت و معدن بر ما دارد و بُعد دیگر نظارتی است که بر تأمین‌کنندگان ما (که داروخانه‌ها هستند) صورت می‌گیرد. این داروخانه‌ها همه مجوز فعالیت دارند و سازمان غذا و دارو بر آن‌ها نظارت می‌کند.»
او همچنین درباره شیوه همکاری اسنپ با داروخانه‌ها عنوان کرد: «ما با همه داروخانه‌هایی که دارای مجوز فعال هستند و محل کسب آن‌ها باز است، همکاری می‌کنیم. با آن‌ها قرارداد شفافی میبندیم که در این قرارداد حدود مسئولیتها و محدودیتهای داروخانه‌ها مشخص است. در این بین فرایند تأمین دارو را تسهیل می‌کنیم. کاربر علاوه بر هزینه اقلام دارویی، هزینه پیک هم پرداخت می‌کند که از هزینه واقعی پیک کمتر است. در حال حاضر هزینه ارسال دارو در تهران ۱۰ هزار تومان است.»
تبعات سنگین برای داروخانه‌ها
فاطمی همچنین اخطارها و تهدیداتی را که از سوی سازمان غذا و دارو برای قطع همکاری داروخانه‌ها با پلتفرم‌ها ارسال شده، تأیید کرد و در این باره گفت: «آقای تاج‌فرد به‌درستی گفتند که در حال حاضر با داروخانه‌هایی همکاری می‌کنند که دارای مجوز فروش اینترنتی هستند، اما در فروش اینترنتی داروخانه‌ها، دارو استثنا شده و اگر داروخانهای از این امر تخلف کند، به کمیسیون ماده ۲۰ و کمیسیون ماده ۱۱ برای تخلفات ارجاع داده می‌شود تا مجوزش باطل شود. این تخلف تبعات بسیار سنگینی برای داروخانه‌ها به همراه دارد. الان تماسی که از این پلتفرم‌ها و مشخصا از سوی اسنپ‌دکتر با داروخانه‌ها گرفته می‌شود، به نوعی تشویق آن‌ها به تخلف است. من کاری ندارم که منطق و ماهیت این تخلف درست یا غلط است. هر چند شخصا معتقدم دارو کالایی معمولی نیست که از سوی واسطههای اینترنتی فروخته شود، اما موضوع این است که این ارتباطات، نادرست است. بعضی از مسئولان اسنپ مصاحبه کرده بودند که ما کار خود را انجام می‌دهیم و قانون بعدا به تبع ما می‌آید. من این موضوع را به این تشبیه می‌کنم که در خیلی از کشورها ماریجوانا آزاد شده و رسما به فروش می‌رسد. آیا درست است در ایران کسی بگوید من فروش این مواد مخدر را شروع می‌کنم و بعد قانون به تبع آن اصلاح می‌شود؟»
مدیرعامل اسنپ‌دکتر در پاسخ به دغدغه‌های مطرح‌شده به نقشی که اسنپ‌دکتر در قطع زنجیره کرونا داشته است، اشاره کرد: «اسنپ‌دکتر در این شرایط همه‌گیری کرونا که داروخانه‌ها به عنوان دومین محل پرخطر از نظر انتشار ویروس کرونا مطرح هستند، خدمتی را ارائه می‌دهد که به مردم کمک می‌کند برای تأمین دارو نیاز به خروج از منزل نداشته باشند و به گسترده شدن زنجیره کرونا دامن نزنند و ما به این کار افتخار می‌کنیم. از این جهت مقایسه فعالیت ما با فروش ماریجوانا اصلا مقایسه درستی نیست.»
تاج‌فرد همچنین درباره شیوه احراز هویت پزشکانی که در اسنپ‌دکتر مشاوره پزشکی ارائه میدهند هم توضیح داد و گفت: «همه پزشکانی که با اسنپ‌دکتر همکاری می‌کنند، از سازمان نظام پزشکی مجوز دارند و ما مدارک پزشکان را بررسی می‌کنیم و به کاربرانی که از این خدمات استفاده می‌کنند این اطمینان را می‌دهیم که این پزشکان از فیلترهای مختلف عبور کرده‌اند.»
تجربه‌های مشابه در دنیا
نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران درباره تناقض بین ناگزیر بودن استفاده از تکنولوژی در زندگی مدرن امروز و وجود محدودیت‌ها برای پلتفرم‌ها در زمینه تأمین دارو، به وجود تجربه‌های مشابه در دنیا اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر در بسیاری از کشورها چنین سیستم‌هایی برای ارائه خدمات پزشکی، کالاهای سلامت و دارو وجود دارد و بسیاری از پزشکان در کشور هم به ارائه خدمات غیرحضوری اقدام می‌کنند. در بحث تله‌مدیسین و تله‌فارمسی در سازمان غذا و دارو ضوابطی نوشته شده و طرح تله‌فارمسی در استان کرمانشاه به صورت پایلوت از طریق سامانه سیب انجام شده است. بخش معاونت درمان وزارت بهداشت هم بحث تله‌مدیسین را انجام داده است. اگر زیرساخت‌های لازم ایجاد شود، این فعالیت‌ها مانعی ندارد و پزشکان و داروخانه‌ها هم می‌توانند خدمات آنلاین ارائه دهند. اما اینکه ما به دارو به عنوان کالایی معمولی نگاه کنیم و دارو را پشت اسنپباکس قرار داده و در سرما و گرما انتقال دهیم، درست نیست؛ دارو پیتزا و کالای سوپرمارکتی نیست. ما تا زمانی که ضابطه و قانونی در این زمینه وضع نشود و زیرساخت‌های لازم برای فعالیت داروخانه‌ها ایجاد نشود، فعالیت پلتفرم‌ها را تأیید نمیکنیم.»
هم‌بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر در زمینه شرایط حمل دارو از طریق این اپلیکیشن گفت: «ما تشخیص همه این نکات را به عهده مسئول فنی داروخانه قرار داده‌ایم. اگر مسئول فنی داروخانه تشخیص بدهد دارویی نباید به صورت عادی حمل شود، اجازه خروج دارو از داروخانه داده نمی‌شود. برای مثال بعضی از داروها نیاز به شرایط حمل و نگهداری خاص یا زنجیره سرد دارند و این داروها ارسال نمی‌شوند. ما از کل درخواست‌هایی که برای اسنپ‌دکتر ارسال می‌شود، حدود ۵۰ درصد را می‌پذیریم و ۵۰ درصد را به دلیل وجود همین خطرات به کاربر تحویل نمیدهیم و به او اعلام می‌کنیم دارو را باید از داروخانه حضوری تحویل بگیرد. بنابراین به این مسائل فکر شده، اما خواهش من از آقای دکتر فاطمی، سازمان غذا و دارو و بقیه کارشناسان این است که به جای مخالفت با ما بیایند و کمک کنند تا این زیرساخت‌هایی که خود دکتر فاطمی به آن‌ها اشاره کردند به کمک بخش خصوصی سریع‌تر فراهم شود. ما از همکاری با سازمانها استقبال می‌کنیم.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/j23g
