مراقب نیش مارهای سمی باشید!

یادداشتی از رضا قربانی/ دارایی دیجیتال مفهوم ساده‌ای نیست و ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی ناشناخته‌ای دارد. مبهم‌بودن آینده دارایی دیجیتال را نباید دلیلی برای حذف آن در نظر گرفت. برخی تصور می‌کنند ابهام بهانه مناسبی برای محدود کردن است.

در مدل ذهنی ما خطا کردن مجاز است و زمانی که آینده روشن نیست، خطا کردن تنها راهی است که می‌توانیم سره را از ناسره تشخیص دهیم. هیچ برهان و منطقی نمی‌تواند آینده مبهم دارایی دیجیتال را روش کند و تنها چیزی که آینده را شفاف می‌کند، فرا رسیدن خود آینده است؛ بنابراین از منظر ما دارایی دیجیتال نه خیر مطلق است، نه شر مطلق.

بلکه فرصتی است با فرصت‌ها و تهدیدهای خودش. قاعدتاً عقل سلیم به ما حکم می‌کند فرصت‌ها را بیشینه کنیم و تهدیدها را کمینه، اما در واقعیت این دستاوردی است که از راهی پرچالش عبور می‌کند. مفهوم سرمایه‌گذاری همین‌جا معنا پیدا می‌کند. شرکت‌ها، کسب‌وکارها، استارتاپ‌ها و وی‌سی‌ها و فرشته‌های سرمایه‌گذار و خیلی‌های دیگر مفاهیمی در پاسخ به این دنیای مبهم هستند. ابهام چیزی نیست که با دستور و آیین‌نامه بتوان آن را رفع کرد.

قاعدتاً ابهام فرصت مناسبی برای سوءاستفاده و کلاهبرداری هم هست. طبیعی است که افراد سودجو در فضای مه‌آلود بیشتر فعال شوند. برخی مردم ساده و از همه‌جا بی‌خبر را فریب می‌دهند و با تبلیغات سعی می‌کنند دارایی‌های بی‌ارزش را ارزشمند جلوه دهند و از این نمد کلاهی برای خود ببافند.

برخی هم تلاش می‌کنند نشان دهند که واسطه بین دولت و ملت هستند و از کاهش سرمایه اجتماعی به نفع خود سوءاستفاده کنند. به عبارتی همان‌گونه که برخی در شبکه‌های اجتماعی مشغول سرکیسه‌کردن مردم هستند، برخی هم با جا زدن خود به‌عنوان واسطه با نهادهای امنیتی و تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر از تزلزل برخی کسب‌وکارها سوءاستفاده می‌کنند.

واقعیت این است که با وجود همه نقدها و انتقادهایی که به تنظیم‌گری در ساختار سیاسی ایران داریم، ولی باید اعتراف کنیم که هیچ کسب‌وکار سالمی نیست که در ایران فعالیت کند، ولی نتواند با تنظیم‌گران حوزه خود ارتباط برقرار کند. بگذارید کمی دقیق‌تر بگویم. مواردی مثل مالیات و بیمه را بگذاریم کنار.

چالش‌های مشترکی وجود دارد و راه‌حل‌ها هم مشخص است، ولی علی ‌ایحال مسائل آن حوزه به‌سادگی قابل حل نیست. در همان حوزه‌ها هم کارچاق‌‌کن‌هایی وجود دارند. ولی مسائل حوزه‌های بیمه و مالیات مشخص است.

حوزه‌های ناشناخته‌ای که ممکن است نظم عمومی جامعه را به هم بزنند و مشکلات امنیتی ایجاد کنند، قاعدتاً توجه نهادهای ناظر را برمی‌انگیزند و کسب‌وکارهای سالم و شفاف هم مانند همه جای جهان در چهارچوب قانون ارتباط مستمری دارند تا پاسخگوی دغدغه‌ها باشند.

در تمام جهان در حوزه‌های مرتبط با دارایی دیجیتال و به‌طور خاص صرافی‌های رمزارز، نهادهای گوناگون به‌صورت عمومی دغدغه‌های خود را اعلام کرده‌اند و در جلسات خصوصی ارتباط مستمری با فعالان و کسب‌وکارها دارند. تدوین مقررات برای حوزه‌های جدید و حتی به رسمیت شناختن آنها یک فرایند تدریجی است که باید به‌مرور و با رفع دغدغه‌ها انجام شود.

هرگز نمی‌توان از طریق راه‌های میان‌بر و با شوآف زمینه به رسمیت شناخته‌شدن یک حوزه جدید را فراهم کرد. همه کسب‌وکارهای شناخته‌شده ایرانی در حوزه دارایی‌های دیجیتال تا همین امروز با بسیاری از ارگان‌ها و نهادها و تنظیم‌گران جلسات مکرر داشته‌اند و همه ما خوب می‌دانیم که ابعاد موضوعات و دغدغه‌ها چقدر پیچیده است و قاعدتاً در محیط‌های نمایشگاهی نمی‌توان این دغدغه را پاسخ داد.

مردم ایران هم بسیار بیشتر از آن چیزی که برخی تصور می‌کنند، با این فناوری‌ها آشنا شد‌ه‌اند و هر فعالیتی در زمینه رمزارزها باید با هدف روشن و شفافی انجام شود.

مهم‌ترین چالش امروز رمزارزها در ایران در سمت عموم مردم، توسعه سواد مالی است و در سمت کسب‌وکارها تدوین مدل‌های مطلوب تنظیم‌گری و ارتباط مستمر با نهادهای مرتبط. مردم رسانه‌هایی مانند صداوسیما را کمتر دنبال می‌کنند و این روزها بیشتر در معرض محتواهای بعضاً سمی کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی هستند.

پس لازم است پویشی ملی برای توسعه سواد مالی مردم داشته باشیم. حجم روبه‌گسترش فعالیت‌های مهندسی اجتماعی و کلاهبرداری‌هایی که می‌شود، صرفاً با توسعه سواد کاهش می‌یابد و حتی معرفی مورد‌به‌مورد کلاهبرداران هم فایده‌ای ندارد. امروز یک نفر را معرفی می‌کنیم؛ فردا که ۱۰ نفر جایش سبز شدند، چه کار می‌خواهیم بکنیم؟

این مهم به همراهی و حمایت همه اکوسیستم نیاز دارد. از آن سو، کسب‌وکارهای فعال باید به دور از هیاهو و در آرامش مسائل تنظیم‌گری را بررسی کنند و برای دغدغه‌های تنظیم‌گران پاسخ مناسب داشته باشند. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به ادبیات مشترک برسیم.

تجربه من تا امروز نشان داده که بر خلاف آنچه تصور می‌شود، تنظیم‌گران در ایران آماده تعامل و گفت‌وگو هستند. گواه این ادعای من رشد کسب‌وکارهای صرافی رمزارز در ایران است. خوشبختانه با درایت و هوشمندی برخی افراد، امروز کسب‌وکارهای ارزشمندی در کشور شکل گرفته‌اند که نقش مهمی در توسعه اکوسیستم دارایی دیجیتال ایران بازی می‌کنند.

این راه آسان نیست و هر روز ابعاد آن پیچیده‌تر می‌شود و تعامل باید هر روز و به‌صورت پیوسته انجام شود؛ بنابراین در این مسیر آنهایی که هیاهو می‌کنند و مدعی ارتباط با مقامات می‌شوند، نه‌تنها دروغ می‌گویند و هیچ چاره‌ای برای انبوه مسائل ندارند، بلکه به‌مرور خودشان به معضل تبدیل می‌شوند.

مراقب نیش مارهای سمی باشید.