کشاورزی ایران در نقطه‌ای بحرانی ایستاده است و تصاویر فرونشست زمین‌ها و تلف‌شدن دام‌ها تنها گوشه‌ای از هشدارهایی است که به ما یادآوری می‌کند دیگر مجالی برای تعلل در متحول کردن کشاورزی نمانده است. تجربه کشورهای پیشرو در نوآوری کشاورزی نشان می‌دهد که امکان‌های متعددی برای تغییر این شرایط وجود دارد و یکی از این امکان‌ها، مزارع عمودی هستند. کسب‌وکار نوآور «اسمایلی‌فارم» از معدود بازیگران این بازار در ایران است. شهریار غلامی مهرآبادی، هم‌بنیان‌گذار این کسب‌وکار، در گفت‌وگو با «کارنگ» از وضعیت مزارع عمودی در ایران می‌گوید.
اسمایلی‌فارم چگونه شکل گرفت؟
اسمایلی‌فارم توسط خودم و یکی از همکارانم، خانم نسرین حسین‌زاده که با هم روی پروژه‌ای برای آبیاری هوشمند مزارع خاکی کار می‌کردیم، کلید خورد. در زمان اجرای نمونه اولیه این طرح به این چالش برخوردیم که مزارع خاکی دیگر جذابیت قبل را ندارند و دنیا به سمت کشاورزی هیدروپونیک می‌رود. ما هم این ایده را در شتابدهنده اسمارت‌ایکس مطرح کردیم که اینترنت اشیا و کشاورزی را ادغام کنیم و به ایده مزارع عمودی هوشمند به شیوه هیدروپونیک رسیدیم. این ایده را پیاده‌سازی کردیم و در اسمارت‌ایکس پذیرش گرفتیم.
در حال حاضر چه محصولاتی به مشتریان ارائه می‌کنید؟
در حدود یک سال و نیم فعالیتمان پنج محصول ارائه کرده‌ایم. اولین محصولمان ماژول‌های کشت هیدروپونیک طبقاتی است که هم طراحی خانگی و هم طراحی صنعتی دارند. این ماژول‌های اتوماتیک، مجهز به نور رشد و سیستم گردش محلول هستند و ساختاری دارند که در آن کشت خیلی متراکم انجام می‌شود. محصول دوم کودهای هیدروپونیک است. این کودها برای سبزیجات خانگی ارائه می‌شود و از آن‌ها می‌توان هم برای کشت خاکی و هم برای کشت هیدروپونیک استفاده کرد.
سومین محصولی که ارائه می‌کنیم، نورهای رشد است که در ماژول‌های هیدروپونیک هم استفاده می‌شود. محصول بعدی، سیستم‌های تولید علوفه هیدروپونیک است. با توجه به دانشی که کسب کرده‌ایم، تصمیم گرفتیم از هیدروپونیک برای تأمین خوراک دام استفاده کنیم. فعلا بیشتر خوراک دام در ایران وارداتی است و حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد خوراک دام می‌تواند از طریق علوفه هیدروپونیک تأمین بشود اما تا به حال توجه خاصی به آن نشده است. این علوفه غذایی بسیار مقوی برای دام است و باعث افزایش راندمان تولید محصولات دامی می‌شود و از بسیاری از بیماری‌ها هم جلوگیری می‌کند.
خدمت دیگری که ارائه می‌کنیم، پلتفرم مدیریت اقلیم گلخانه اسمایلی‌فارم است. این پلتفرم مبتنی بر اینترنت اشیاست و برای مدیریت گلخانه و تطبیق شرایط آن با شرایط جوی منطقه به صورت هوشمند است و کاربر می‌تواند نظارت کاملی بر گلخانه‌اش داشته باشد. فعلا نسخه آزمایشی این پلتفرم ارائه شده و پاییز امسال به بهره‌برداری می‌رسد.
با توجه به شرایط اقلیمی ایران، مزارع عمودی چقدر ضروری هستند؟
مزارع عمودی در ایران با چالش‌هایی مواجه است. یکی از این چالش‌ها در دسترس بودن نور خورشید در همه فصول سال است. این باید امتیاز محسوب شود اما متاسفانه برای کشاورزی ایران یک نقطه منفی به حساب می‌آید؛ چون ما با کشاورزی عمودی می‌توانیم مصرف آب را به‌شدت کاهش بدهیم اما هزینه ساخت و بهره‌برداری از این مزارع بسیار بالاست و سرمایه اولیه زیادی نیاز دارد.
بنابراین کشاورزان به مزارع طبقاتی و گلخانه‌های ساده رو می‌آورند و از این تکنولوژی‌ها استفاده نمی‌کنند. این باعث می‌شود مصرف آب و منابع دیگر چندین برابر شود. این روش سنتی تا به حال جوابگو بوده است اما از حالا به بعد که با بحران حاد آب مواجهیم، ناچاریم به کشاورزی هوشمند و مزارع عمودی روی بیاوریم. فعلا به علت قیمت تمام‌شده بیشتر و جا نیفتادن فرهنگ هوشمندسازی برای بهره‌وری بالا، فعالیت‌ها در این حوزه کم است.
وضعیت کسب‌وکارهای این حوزه را در ایران چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر وضعیت بازار هوشمندسازی کشاورزی در ایران هنوز دست‌نخورده است. بازیگرهای اصلی این بازار خیلی کم هستند و حتی بازیگرانی که سابقه کمی بیشتری دارند، حجم خیلی کمی از بازار را توانسته‌اند تجهیز کنند. بنابراین بازار کاملا نو است و فعلا رو به اشباع نمی‌رود. ما هم به تازگی وارد این بازار شده‌ایم.
در حال حاضر محصولات ما در بازار فروش خوبی دارد. برای سیستم تولید علوفه با دامداران زیادی مذاکره کرده‌ایم و موفق شدیم چندین سیستم را بفروشیم. الان هم در حال مذاکره برای جذب سرمایه برای احداث واحدهای تولید علوفه هستیم تا سیستم‌ها را واگذار نکنیم و بتوانیم خود علوفه را مستقیما به دامداران عرضه کنیم. با این خدمات ما در میان شرکت‌های هیدروپونیک از شرکت‌های مطرح محسوب می‌شویم.
در این مدت چقدر سرمایه جذب کرده‌اید؟
ما از طریق یک شتابدهنده وارد این حوزه شدیم و آنجا یک جذب سرمایه بذری داشتیم که توانستیم MVP محصولات را تولید کنیم و تحقیق و توسعه را انجام دادیم. البته بخش عمده‌ای از آن سرمایه، اسمارت‌مانی بود. بعد از آن، جذب سرمایه راند اول را هم انجام دادیم و با استفاده از آن، فاز تحقیق و توسعه را بستیم و شروع به پیدا کردن بازار کردیم.
وضعیت فروش محصولاتتان چطور بوده است؟
در حال حاضر بیشترین فروش ما مربوط به نورهای رشد و کودهای هیدروپونیک بوده است. همچنین تا به این لحظه خدمات خانگی مشتری بیشتری داشته و دلیل آن هم این بوده که خدمات صنعتی ما بیشتر مربوط به پلتفرم مدیریت اقلیم گلخانه است که هنوز معرفی نشده است.
چه مشکلاتی را در این مسیر تجربه کرده‌اید؟
بزرگ‌ترین چالش در مسیر هوشمندسازی، قیمت اقلام وارداتی است. تغییر قیمت‌ها آزاردهنده است، چون قابل پیش‌بینی هم نیست و محصول نهایی ما را دچار نوسان قیمت زیادی می‌کند. مشکل دیگری که وجود دارد، به قشر کشاورز، گلخانه‌دار و دامدار برمی‌گردد که در مقابل تکنولوژی‌های جدید مقاومت زیادی دارند.
چه برنامه‌هایی برای آینده کسب‌وکارتان دارید؟
از آنجا که محصولات خانگی‌مان توانسته‌اند وارد بازار شوند، سعی داریم تولیدشان را توسعه بدهیم و از پلتفرم‌های دیگری غیر از سایت و دیجی‌کالا هم برای فروش استفاده کنیم. سعی می‌کنیم این محصولات را به ارگان‌ها و نهادهای مربوطه عرضه کنیم تا واسطه‌ای برای ارائه این محصولات به مصرف‌کنندگان شوند.
طرح دیگری که پیگیری می‌کنیم، احداث واحدهای تولید علوفه است و قصد داریم محصول نهایی را که خود علوفه است، به جای سیستم تولید علوفه عرضه کنیم. اگر بتوانیم این واحدها را در نقاط استراتژیک کشور مستقر کنیم، می‌توانیم بخش زیادی از نیاز بازار را تأمین کنیم.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/epba
