چطور سرمایه‌گذاری موضوعی عمومی شد؟

بروک هرینگتون، جامعه‌شناس اقتصادی در سال ۲۰۰۸ کتابی با عنوان «پاپ‌فایننس: باشگاه‌های سرمایه‌گذاری و پوپولیسم سرمایه‌گذاری جدید» منتشر کرد و همراه با روایت روی‌آوردن مردم به بورس و باشگاه‌های سرمایه‌گذاری در دهه ۱۹۹۰، بخشی از تأثیرات عمیق و دنباله‌دار این دوره را بررسی کرد. استقبال مردم از سرمایه‌گذاری در بورس و ترویج خوش‌بینی مطلق اقتصادی، نه‌تنها ترکیب جمعیت‌شناختی گروه سرمایه‌گذار را تغییر داد، بلکه با استقبال از شرکت‌های فناوری، سیلیکون‌ولی‌ای را که امروز می‌شناسیم، ایجاد کرد.

دهه تحول‌آفرین سرمایه‌گذاری
در انتهای قرن بیستم، برای اولین‌بار در تاریخ، ۵۳ درصد از بزرگسالان آمریکایی در بازار سهام سرمایه‌گذاری کرده بودند. کنگره آمریکا در یک گزارش،‌ این تحول را «یک انفجار در مالکیت سهام» نامید. نیویورک‌تایمز ادعا کرد دوره جدیدی از «دموکراسی سهامداران» به وقوع پیوسته و نیوزویک آن را «یکی از بزرگ‌ترین جنبش‌های اجتماعی دهه ۱۹۹۰» نام نهاد. کابینه بوش نیز اعلام کرد سرمایه‌گذاری جمعی در بازار سهام توسط مردم معمولی آمریکا (که نه ثروتمند بودند و نه تجربه امور مالی داشتند) طلیعه‌دار دوره «جامعه مالکیت» بوده و تحولی است که به اعتقاد بوش، اقتصاد، فرهنگ و سیاست ایالات متحده را تغییر می‌دهد. اگرچه در زمان نگارش این کتاب با گذشته نزدیک به یک دهه،‌ اطلاعات کافی برای سنجش این ادعاها وجود نداشت،‌ اما این کتاب با ابزارهای مفهومی و تحلیل جامعه‌شناسی اقتصادی، تلاش کرد این شکاف اطلاعاتی را پر کند. این ابزارها با بررسی رفتار خرد عاملان نظام بازار، به ‌‌دنبال بررسی تغییرات کلان بودند.

طبقه سرمایه‌گذار جدید
خانم کِیت نمونه‌ای از این طبقه ایجادشده در دهه ۱۹۹۰ است. او می‌گوید: «‌من یک منشی ۲۶ ساله بودم و در یک خانه با دو هم‌اتاقی زندگی می‌کردم. یک روز تصمیم گرفتم که نمی‌خواهم دیگر منشی بمانم. من می‌خواستم ثروتمند شوم.» و ثروتمند شد! کیت برآورد می‌کند که ارزش دارایی‌هایش حدود یک میلیون دلار است که شامل خانه و پورتفوی سهام اوست. او مجرد است و اگرچه کمتر از همکاران مرد خود درآمد دارد،‌ می‌گوید: «من خیالم برای باقی عمرم راحت است. احتمالا به یکی از خانم‌های سالمندی تبدیل خواهم شد که ثروت زیادی را برای سازمان‌های خیریه حمایت از حیوانات به ارث می‌گذارند.» نکته قابل توجه در مورد کیت، چگونگی ثروتمند شدن اوست. کیت به یک باشگاه سرمایه‌گذاری پیوست که از همکاران آقا و خانم او تشکیل شده بود. این گروه ماهی یک بار در اتاق کنفرانس محل کار جمع می‌شدند و به ‌مدت دو ساعت،‌ ۱۰ نفر عضو آن در مورد پورتفویی که به ‌طور مشترک داشتند، صحبت می‌کردند. آن‌ها عملکرد بازار سهام را بررسی می‌کردند و در مورد سهمی که هر ماه (با مبلغ ۳۵ دلار به ‌طور متوسط) سرمایه‌گذاری می‌کردند،‌ تصمیم می‌گرفتند. این باشگاه که «گاوها و خرس‌ها» (Bulls & Bears) نام داشت،‌ ۱۶ سهم با پورتفویی به ارزش ۴۵ هزار دلار داشت.

اگرچه ثروت شخصی کیت، در درجه اول از سهم او در باشگاه سرمایه‌گذاری ناشی نشده، اما او این باشگاه را مسئول آموزش مالی خود می‌داند. او به تصمیمات زیرکانه مالی خود که نتیجه این آموزش است، افتخار می‌کند؛ به‌‌ عنوان مثال، او با استفاده از یک «وام سهام مسکن» با ۹ درصد نرخ بهره، توانست به میزان بیشتری در بازار سهام سرمایه‌گذاری کند، چراکه می‌دانست می‌تواند بسیار بیشتر از ۹ درصد وام را در این سرمایه‌گذاری‌ها به‌ دست آورد. مشابه کیت، سایر اعضای باشگاه او در ۴۰۱ هزار برنامه از طریق کارفرمایشان شرکت کردند، اما می‌دانستند که با تکیه بر همین برنامه‌ها نمی‌توانند درآمد قابل اطمینانی برای دوران بازنشستگی به دست آورند. همه آن‌ها در دهه پنجم زندگی‌شان بودند و خودشان را برای تأمین پشتوانه مالی خود،‌ مسئول می‌دانستند.

کیت و باشگاه سرمایه‌گذاری او بخشی از یک جنبش جمعی بزرگ‌تر بود که مردم آمریکایی در دهه ۱۹۹۰ در این جنبش به سمت سرمایه‌گذاری حرکت کردند. طی رونق بازار در آن دوره، میلیون‌ها نفر به باشگاه‌های سرمایه‌گذاری روی آوردند و در مجموع صدها میلیارد دلار را به بازار سهام سرازیر کردند. مطالعه‌ای که در آن زمان در این زمینه انجام شد،‌ تخمین می‌زند که ۱۱ درصد جمعیت بزرگسال آمریکا (تقریبا ۲۰ میلیون نفر) در باشگاه‌های سرمایه‌گذاری عضو بودند. حتی در سال ۲۰۰۳ و پس از دوره رونق،‌ افت و رکود پیش آمد. یکی از سازمان‌هایی که به تهیه محتواهای آموزشی مورد نیاز باشگاه‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازد، برآورد کرده بود که باشگاه‌های مشتری این سازمان، با نیم‌میلیون عضو، جمعا سهامی به ارزش ۱۲۵ میلیارد دلار در اختیار دارند و هر ماه ۱۹۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری می‌کنند. کتاب پاپ‌فایننس،‌ اولین مطالعه‌ای است که به تأثیرات اجتماعی و اقتصادی این پدیده پرداخته است.