کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسبوکارهای نوآور ایرانی، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و دیگر کسبوکارها کوچک و بزرگی که در بخشهای مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخشهای اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانهای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد از ۱۵ تا ۱۹ ژانویه ۲۰۲۴ در داووس سوئیس برگزار شد. در پنجاهوچهارمین اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد، رهبران از سراسر جهان برای بازسازی اعتماد، ایجاد ایدههای جدید و ایجاد مشارکت جهت پیشبرد راهحلهایی برای چالشهای پیش رو با هم ملاقات کردند. حاضرین در این اجلاس در مورد موضوعات مختلفی از هوش مصنوعی گرفته تا تغییرات آبوهوایی بحث کردند. همچنین آنها در مورد اینکه چگونه همکاریشان میتواند به پیشرفت در چالشهای امروز و آینده کمک کند، گفتوگو کردند.
در ادامه برخی از نکات و نتایج کلیدی این نشست پنجروزه را با هم مرور میکنیم.
اهمیت همکاری و امنیت جهانی
در روز دوم این اجلاس، بورگه برنده، رئیس مجمع جهانی اقتصاد به وضعیت پیچیده ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی حاضر که بر نشست داووس سایه انداخته، اشاره کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هم روز بعد هشدار داد که نباید اجازه دهیم شکافهای ژئوپلیتیکی مانع از واکنشهای جهانی به چالشهایی مانند تغییرات آبوهوایی یا هوش مصنوعی شوند. وی همچنین خواستار اصلاحات در سیستمهای حکمرانی جهانی شد. درخواستی که از سوی گوترش مطرح شد، طی اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد بارها از سوی دیگران هم تکرار شد. خواسته اصلی مطرحکنندگان افزایش همکاری بود. اورزولا فوندرلاین، رئیس کمیسیون اروپا؛ جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده؛ آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر و وزیر امور خارجه قطر ازجمله رهبرانی بودند که خواستار گفتوگو شدند.
چنانچه سالیوان گفت: «صلح و امنیت ممکن است؛ اگر ما با هم متحد شویم و تصمیمات عاقلانه و جسورانه بگیریم.» همچنین رهبرانی چون ولادیمیر زلنسکی، اسحاق هرتزوگ، بشر هانی الخصاونه، حسین امیرعبداللهیان و محمد مصطفی راههای صلح را بررسی میکردند. افزون بر این، پدرو سانچز و امانوئل ماکرون اظهار داشتند که همکاری فقط در زمینههای امینتی و ژئوپلیتیکی ضروری نیست، بلکه باید در حاکمیت هوش مصنوعی نیز با هم همکاری داشته باشیم.
ارائه مدل جدیدی برای توسعه
حتی خطرات و چالشها هم از عوامل شکلدهنده اقتصاد جهانی ۲۰۲۴ هستند. پشت صحبتهای تقریباً تمام سخنرانان اجلاس داووس نگرانی از چشمانداز نامطمئن اقتصادی وجود داشت. چالشهای ژئوپلیتیکی، الگوهای مصرف، تورم و حتی الگوهای تجاری، همهوهمه روی چشمانداز اقتصادی ۲۰۲۴ تأثیر میگذارند. کریستین لیندنر، وزیر دارایی آلمان گفت که اقتصاد جهانی در سال گذشته انعطافپذیری قابل توجهی نشان داد، اما نگوزی اوکونجو-ایویلا، مدیرکل سازمان تجارت جهانی و دیوید روبنشتاین یادآوری کردند که پیشبینی کردن در مورد اقتصاد راحت نیست. کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا نیز گفت: «اقتصاد ما به سمت «غیر عادی بودن» در حرکت است.» افزون بر این، ثارمان شانموگاراتنام، رئیس اداره پولی سنگاپور استدلال کرد که برای غلبه بر چالشهای اقتصادی، عدم قطعیتها و ریسکها باید همکاری و مشارکت داشته باشیم.
به طور کلی، رهبران در این اجلاس میپرسیدند که چگونه میتوان رشد اقتصادی را احیا کرد؟ پدرو سانچز، نخستوزیر اسپانیا در این راستا خواستار «پارادایم جدیدی از رفاه» شد. خاویر مایلی، رئیسجمهور جدید آرژانتین هم از سرمایهداری تجارت آزاد دفاع کرد. در مجموع رهبران در اجلاس داووس ۲۰۲۴ در مورد ماهیت چالشها و راهحلهایی برای آنها از طرق مختلف مانند توزیع عادلانه مزایای هوش مصنوعی، افزایش برابری جنسیتی، افزایش حقوق زنان یا تغییرات آبوهوایی بودند.
فرصتها و چالشهای هوش مصنوعی
هوش مصنوعی موضوعی داغ در بسیاری از جلسات داووس ۲۰۲۴ بود. برخی از رهبران بر پتانسیلهای این اکتشاف علمی اصرار ورزیدند. از طرف دیگر، درخواستهای مستمری از سوی بخشهای دولتی و خصوصی برای حکمرانی، تنظیمگری و توزیع عادلانه مزایای هوش مصنوعی وجود داشت. چنانچه برد اسمیت، خواستار رویکردی جهانی به تنظیمگری هوش مصنوعی شد. جرمی هانت، وزیر خارجه سابق انگلستان گفت: «مقررات نباید سختگیرانه باشند.» سم آلتمن هم در مورد هوش مصنوعی اظهار داشت: «همه مردم باید در توسعه این فناوری مشارکت داشته باشند، زیرا هوش مصنوعی جایگزین درک ما از یکدیگر نخواهد شد. با وجود هوش مصنوعی، انسانها ابزارهای بهتری خواهند داشت.»
جولی سوییت، مدیر یک کسبوکار آمریکایی نیز در ارائه خود در یکی از نشستهای داووس ۲۰۲۴ با عنوان «هوش مصنوعی مولد: موتور بخار انقلاب چهارم صنعتی؟» بیان کرد: «اطمینان از آمادگی و توانایی نیروهای کار آینده برای استفاده از همه ابزارهایی که هوش مصنوعی ارائه میدهد، ضروری است.» چنانچه هادی پرتوی، متخصص کامپیوتر نیز تصریح کرد: «ما باید کار با ابزارهای هوش مصنوعی را به همه آموزش دهیم.»
مایکل سندل نیز پرسشهایی اخلاقی در مورد هوش مصنوعی مطرح کرد که این پرسشها فراتر از بحث شغل، حریم خصوصی و انصاف بودند. سندل در صحبتهای خود این مسئله را بررسی کرد که آیا این فناوری بر معنای انسان بودن تأثیر میگذارد یا خیر. اکثریت حاضران موافق بودند که ویژگیهای انسانی بر هوش مصنوعی غالب خواهند شد.
مقابله با تغییرات آبوهوایی و ایجاد سیستمهای انرژیهای نو
آجای بانگا، رئیس بانک جهانی اظهار داشت که با یک بحران آبوهوایی روبهرو هستیم. به گفته او باید عجله کرد و فوریت تنها نجاتدهنده ماست. پیام آجای بارها در این پنج روز توسط رهبران مختلف تکرار شد. چنانچه جان کری نیز با اشاره به کنفرانس تغییرات آبوهوایی سازمان ملل متحد سال ۲۰۲۳ (کوپ ۲۸) و کارهایی که باید بعد از آن انجام شود گفت: «ما فناوریهای لازم را داریم، اما بهاندازه کافی سریع عمل نمیکنیم.» جاسپر برودین، مدیرعامل و رئیس گروه ایکیا نیز تأکید کرد: «مدلهای کسبوکاری آینده نباید به طبیعت و منابع طبیعی آسیب بزنند. مدلها باید تغییر کنند. شرکتهایی که مدلهای قدیمی را دنبال کنند از بین میروند.» فاتح بایرول، رئیس آژانس بینالمللی انرژی نیز بر این موضوع تأکید کرد و گفت: «شرکتهایی که تأکید کافی بر بهرهوری انرژی ندارند، مزایای رقابتی کمتری خواهند داشت.» به گفته بایرول، افزایش امنیت انرژی و کاهش اثرات زیستمحیطی برای تجارت و کسبوکارها مهم است. اما به اعتقاد رهبران برای حل این بحران منابع مالی و سرمایهگذاریها باید به طور عادلانه توزیع شود. مشکل کمبود منابع مالی نیست، بلکه توزیع و سوگیریهای آنهاست. کشورهای توسعهیافته باید در تأمین مالی اقدامات اقلیمی در کشورهای درحالتوسعه کمک کنند. اگر این کار انجام نشود، فقط شاهد رشد نابرابری خواهیم بود.