در مستندی که اخیراً از زندگی و کسبوکار جف بزوس، بنیانگذار آمازون دیدم، یکی از نقاط عطف تاریخ آمازون سال 2003 میلادی عنوان شد؛ سالی که این کسبوکار اینترنتی موفق شد در یک قرارداد 600 میلیون دلاری بهعنوان پیمانکار ارائه بخشی از خدمات مورد نیاز آژانس امنیت ملی آمریکا یا همان سیآیای انتخاب شود.
به عبارتی آمازون وبسرویس قراردادی را با این نهاد بزرگ امنیتی آمریکا به امضا رسانده بود که به موجب آن خدمات ابری مورد نیاز این آژانس را برآورده میکرد. فارغ از رقم خیرهکننده این قرارداد، یکی از اتفاقهایی که بعد از این ماجرا برای آمازون و شخص بزوس رقم میخورد، افزایش اعتماد عمومی و بخش خصوصی نسبت به آنهاست.
به عبارتی نهتنها کسی به آمازون فحش و بدوبیراه نمیگوید که چرا با یکی از پرحاشیهترین نهادهای بینالمللی که یکی از مهمترین اقداماتش جاسوسی و جمعآوری اطلاعات از کشورها و شرکتها و نهادهای مختلف است، همکاری کرده؛ بلکه این اعتبار برای آمازون هم به دست میآید که بتواند در آینده با شرکتها و نهادهای خصوصی و عمومی بیشتری همکاری داشته باشد.
کار کردن با دولتیها در همه جای جهان برای کسبوکارهای بخش خصوصی هم اعتبار و خوشنامی میآورد و هم سرمایه اجتماعی شرکتها را بالا میبرد و هم سود آنها را. در ایران اما هر وقت بخش خصوصی به سمت دولت رفته، یا دچار بوروکراسی و عدم شفافیت معمول دولت شده یا با چوب افکار عمومی حسابی نواخته شده است.
نهاد دولت (فارغ از اینکه کدام دولت باشد و از کدام جناح) آنقدر در بخش اقتصادی-اجتماعی کارنامه بدی بر جای گذاشته که همکاری با آن حتی در حوزههای تماماً تخصصی، جز حاشیه برای بخش خصوصی چیزی ندارد. نمونههای مختلفی را میتوان مثال زد که دولتها به جای استفاده از ظرفیتهای تخصصی کسبوکارهای بخش خصوصی ترجیح دادهاند با ورود دستوری یا ابلاغها و حکمهای شبانه صرفاً به اعتبار و سرمایه اجتماعی کسبوکارها آسیب بزنند.
شاید این روزها بیشتر از اینکه باید کسبوکارهای بخش خصوصی را نواخت که چرا در برخی حوزهها با دولتیها همکاری میکنید، باید به این سؤال پاسخ داد که اصولاً چرا همکاری با دولتها تا این اندازه برای بخش خصوصی کشور هزینهزا شده است. کسبوکارهای B2G بخش مهمی از اکوسیستمهای نوآوری در جهان هستند.
در ایران اما این کسبوکارها بدنامی رانت و استفاده ابزاری توسط دولتمردان و فشار و قضاوت افکار عمومی را باید تحمل کنند و مدام بابت اشتباهات دولتیها پاسخگو باشند. عملکرد غیرقابل دفاع دولتها در برهههای مختلف باعث شده تا فرصتهای همکاری با دولت در بخشهای تخصصی اقتصاد نوآوری برای کسبوکارهای ایرانی به یک زمین بازی سوخته و بیاعتبار تبدیل شود.