کسب‌وکارهای نوین در ایران بعد از رشد طی چند سال اخیر سهم نسبتاً خوبی در اشتغال‌زایی در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. در این گزارش وضعیت کارکنان این کسب‌وکارها را بررسی کرده‌ایم. به نظر می‌رسد بیمه، مزایا و تسهیلات، مشتری‌مداری زیاده از حد و پورسانت بالای کسب‌وکارهای اینترنتی از جمله دغدغه‌های اصلی این افراد است.
بررسی میدانی وضعیت کارکنان چند کسب‌وکار اینترنتی نشان می‌دهد یکی از مطالبات اصلی این افراد این است که به‌عنوان کسی که کار می‌کند به رسمیت شناخته نمی‌شوند؛ بنابراین کسب‌وکارها خود را از ارائه خدماتی نظیر بیمه، مزایا و تسهیلات معاف کرده و برخی طرح‌های تشویقی که به گفته کارکنان کارایی چندانی ندارند جایگزین این موارد مهم در کسب‌وکارهای اینترنتی شده است.
علاوه بر این مشتری‌مداری رایج در این کسب‌وکارها که ترجیح می‌دهند مشتری را به هر قیمتی از دست ندهند شرایط کاری را گاهی برای پرسنل بسیار دشوار کرده است؛ چراکه افرادی که از طریق این پلتفرم‌ها خدمات‌دهی می‌کنند قرارداد رسمی ندارند و بنابراین در صورت بروز هرگونه خطا، هرچند که از سمت مشتریان باشد، به راحتی کنار گذاشته می‌شوند. افزایش دستمزد هم‌زمان با افزایش پورسانت از دیگر مطالبات کارکنان این شرکت‌های اینترنتی است.
افزایش پنج‌درصدی پورسانت بدون افزایش دستمزد
راننده یکی از پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی که به صورت نیمه‌وقت به این کار مشغول است می‌گوید بعد از دو سال کار در این تاکسی اینترنتی و نوسانات زیادی که در قیمت خودرو، لوازم جانبی، تعمیرات و… اتفاق افتاده، دستمزد رانندگان این پلتفرم تغییر چندانی نداشته است. این در حالی است که به گفته او این پلتفرم پورسانت دریافتی خود را سال گذشته پنج درصد افزایش داده؛ بدون اینکه تغییری به این اندازه در دستمزد رانندگان ایجاد کند.
او در پاسخ به سؤالی در خصوص بیمه و مزایایی که پلتفرم تاکسی اینترنتی برایش فراهم کرده به «کارنگ» توضیح می‌دهد: «ما بیمه نمی‌شویم. در خصوص تسهیلات نیز تا حدودی امکاناتی فراهم شده، اما آن‌قدر شرایط سختی برای استفاده از این تسهیلات تعیین شده که به سادگی نمی‌توان از آنها بهره برد.»
این راننده تاکسی اینترنتی تأکید می‌کند که نمی‌توان روی این شغل به‌عنوان یک شغل تمام‌وقت حساب کرد. او می‌گوید گاهی سفرهایی را قبول می‌کنم که برخی مسافران هم حتی اقرار کرده‌اند که هزینه بسیار کمی برای این سفر در نظر گرفته شده است.
طرح‌های تشویقی کارآمد نیستند
راننده یکی دیگر از پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی فعال در کشور که بعد از سربازی به کار رانندگی در این پلتفرم می‌پردازد نیز در گفت‌وگو با کارنگ می‌گوید: «به صورت عمومی قیمت‌هایی که برای سفر تعیین می‌شود پایین است اما گاهی طرح‌های تشویقی این پلتفرم نظیر طرح معاف از کمیسیون برای کار من انگیزه ایجاد می‌کند.»
او نیز می‌گوید که به‌عنوان راننده توسط این پلتفرم بیمه نمی‌شود. این راننده اینترنتی در خصوص طرح‌های درمانی در نظر گرفته شده توسط این پلتفرم برای رانندگان توضیح می‌دهد که سالی یکی، دو بار پیامک‌هایی در این خصوص برای ما ارسال می‌شود، اما کارآمد و قابل استفاده نیستند؛ چراکه مراکز درمانی مشخصی در تهران در نظر گرفته می‌شود که مراجعه به آنها برای ما به‌صرفه نیست.
او همچنین می‌گوید که این پلتفرم هیچ کمک‌هزینه‌ای برای تعمیر و استهلاک ماشین برای رانندگان در نظر نگرفته است.
به گفته او روزهای تعطیل به دلیل پایین‌بودن زیاد کرایه تاکسی اینترنتی روشن کردن ماشین برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی صرفه اقتصادی ندارد. این راننده در آخر، بیمه و کاهش کمیسیون‌های دریافتی این پلتفرم را به‌عنوان مطالبه اصلی خود عنوان می‌کند.
حفظ مشتری به هر قیمتی
یک راننده موتور نیز در گفت‌وگو با کارنگ می‌گوید پلتفرمی که در آن کار می‌کنم بیش از اندازه مشتری‌مدار است و به فکر راننده‌ها نیست. او توضیح می‌دهد: «اگر قیمتی جابه‌جا شود، مسافری رانندگان را معطل کند یا اینکه اگر سفری سرکاری ثبت شود، این پلتفرم پشتیبان حقوق رانندگان نیست.» او می‌گوید این پلتفرم، تسهیلاتی برای تعمیر ماشین و موتور در نظر گرفته اما تعمیرگاه‌های مشخص‌شده دور از دسترس هستند و استفاده از آنها برای ما به‌صرفه نیست.
فردی که ۹ ماه به‌عنوان پشتیبان در یکی از پلتفرم‌های خریدوفروش کالا و خدمات کار می‌کرد در گفت‌وگو با کارنگ می‌گوید: «یکی از مشکلات کاری پشتیبان‌ها، ملال کاری بیش از اندازه در محیط کاری است. ما مجبور هستیم متون از پیش تعیین‌شده‌ای را در پاسخ به مشتریان بیان کنیم که در واقع یک صدای از پیش ضبط شده هم توان انجام این کار را دارد.»
او توضیح می‌دهد که پشتیبان‌های این‌گونه پلتفرم‌ها معمولاً حجم کاری بسیار بالایی دارند و مزایای کافی برای آنها در نظر گرفته نشده است؛ از طرفی مسئولان مستقیم پشتیبانی در برخورد با پشتیبان‌ها بسیار سختگیر هستند.
پنج سال کار بدون بیمه و مزایا
کارگر یکی از مؤسسات خدمات نظافت هم در گفت‌وگو با کارنگ می‌گوید که گاهی ما برای ارائه خدمات نظافت از سمت مؤسسه خود به پلتفرم‌های اینترنتی خدمات آنلاین و تعمیرات در منزل معرفی می‌شویم. او در خصوص شرایط کار برای این پلتفرم‌ها می‌گوید: «هزینه نظافتی که در وبسایت این پلتفرم‌ها تعیین می‌شود هرچقدر هم که باشد ۲۵درصد آن به‌عنوان پورسانت از دستمزد ما کسر می‌شود که این پورسانت میان مؤسسه ما و آن پلتفرم اینترنتی تقسیم می‌شود.» او تأکید کرد که اجازه ندارد در خصوص دستمزد و درصد پورسانت با کسی صحبت کند.
این توضیحات در حالی است که قیمت هشت ساعت کار در این پلتفرم حدود ۶۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. او می‌گوید دستمزد ما زمان کار در این پلتفرم افزایش نمی‌یابد و این در حالی است که این پلتفرم پورسانت خود را از دستمزد ما برمی‌دارد. یعنی برای کار در این پلتفرم پورسانت بیشتری می‌پردازیم. او اضافه می‌کند که ما باید پورسانت مؤسسه و پلتفرم را شب‌به‌شب تسویه کنیم.
او ادامه می‌دهد که من پنج سال است که برای این شرکت‌ها کار می‌کنم و تابه‌حال بیمه نشده‌ام. مزایای دیگری نیز برای ما تعیین نشده است.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/1guh
