چطور با گرفتاری‌های لجستیک کنار بیاییم؟/ گفت‌و‌گو با مهرداد ملک‌محمدی مدیرعامل تاپین

چهارم خرداد در بحبوحه افزایش نرخ همه کالاهای اساسی و غیراساسی، شنیدن خبر افزایش تعرفه‌های پستی، شوک بزرگی برای اکوسیستم کسب‌و‌کارهای آنلاین بود و آنها را دستخوش بروز افکار منفی ناشی از کاهش احتمالی فروش کرد.

فروش و بازاریابی اینترنتی و ارسال آسان کالا برای مشتری، با اینکه در ظاهر امر خیلی ساده و جمع‌وجور و شسته‌رفته جلوه می‌کند، اما در عین سادگی، صاحبان کسب‌و‌کارها به‌خصوص کسب‌و‌کارهای نوپا را در بخش لجستیک با دغدغه‌های اساسی مواجه کرده است.

بنابراین برای صاحبان کسب‌و‌کارها بسیار مهم و ارزنده است که سرویس‌های لجستیکی مناسب را برای ارسال مرسولات خود انتخاب و به مشتری معرفی کنند. سرویس‌هایی که علاوه بر ارسال سریع کالا، با ایمنی، پاسخگویی و در دسترس بودن بالا و با کمترین هزینه، مرسوله را جابجا کنند.

مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل و بنیان‌گذار پیشخوان مجازی حمل‌ونقل تاپین با اعلام این نظر که ارسال فقط پست نیست و کسب‌و‌کارها برای کنترل هزینه‌های لجستیکی خود باید سرویس درست را انتخاب کنند، نقطه نظرات و راهکارهای مؤثری برای کنترل هزینه‌ها پیش پای کسب‌و‌کارها می‌گذارد.

در نرخ‌نامه جدید شرکت ملی پست که چهارم خرداد سال جاری به شعبات و باجه‌های پستی ابلاغ شد، علاوه بر تغییراتی که در تعرفه‌های پستی ایجاد شده‌ بود، چه تغییرات دیگری نسبت به نرخ‌نامه پیشین وجود داشت؟

تغییراتی که ایجاد شده، این بود که در نرخ‌نامه جدید، محاسبه وزن مرسوله به صورت کلی‌تر انجام می‌شود. به عنوان مثال، قبلاً وزن مرسوله بر اساس صفر تا ۵۰۰ گرم، ۵۰۰ گرم تا یک کیلوگرم بود و سپس یک کیلو، یک کیلو اضافه می‌شد. اما الان سنگ اول از یک کیلوگرم شروع می‌شود و یک کیلو، یک کیلو بالا می‌رود.

مطابق نرخ‌نامه جدید، محاسبات نیز راحت‌تر انجام می‌پذیرد. اما بر اساس آن، مرسوله‌های زیر یک کیلوگرم نیز نرخ کمتری ندارند. از طرفی چهار ناحیه تعریف ‌شده است؛ درون‌شهری، درون‌استانی، مرکز استان و شهرستان که البته نرخ خدمات پستی درون‌شهری و درون‌استانی یکسان است. در واقع اگر بخواهیم دقیق به آن نگاه کنیم، سه ناحیه درون‌استانی، مرکز استان و شهرستان‌ها وجود دارد.

قیمت پایه و حداکثری چه میزان در نظر گرفته شده‌ است؟

قیمت پایه ارسال مرسولات از ۱۰ هزار و ۴۵ تومان شروع می‌شود و تا ۱۶ هزار و شصت تومان افزایش می‌یابد که برای دورترین شهرستان‌هاست. البته به طور اتوماتیک به این تعرفه، مبلغ ۱۰۰۰ تومان نیز به عنوان هزینه بیمه برای پرداخت تا سقف یک میلیون تومان اضافه می‌شود و برای کالاهای مازاد بر ارزش یک میلیون تومان، مبلغ بیمه بر اساس اعلام فرستنده معادل ۲/۰ درصد ارزش کالا در نظر گرفته می‌شود. همچنین مبلغ ۶۰۰ تومان نیز بابت صدور کد رهگیری از مشتری دریافت می‌شود. بنابراین مبلغ تمام‌شده برای ارسال یک مرسوله در کمترین حالت توسط شرکت پست مبلغ ۱۱ هزار و ۶۴۰ تومان خواهد بود.

یکی از مشکلاتی که ما داریم، این است که کسب‌و‌کارهای آنلاین، به‌خصوص آنها که به‌تازگی وارد بازار شده‌اند، با روش‌های ارسال مرسوله آشنا نیستند

در حال حاضر شرکت‌های بزرگ و به‌روز فعال در حوزه لجستیک کدام‌اند و خدمات خود را به کسب‌و‌کارها به چه نحو ارائه می‌دهند؟

شرکت‌هایی که در حوزه لجستیک، جابه‌جایی بار و مرسوله فعالیت می‌کنند، مانند اسپید، لینک و تینکس و… عمدتاً قیمت‌هایی ثابت دارند و در کل تهران بر اساس تعرفه‌ای ثابت، بار را جابه‌جا می‌کنند. تعرفه ثابت، کار فروشگاه را نیز راحت می‌کند.

در این شرکت‌ها نیز نیاز به بسته‌بندی خاصی وجود ندارد. در سرویس‌های دیگری مانند تیپاکس، پست و چاپار، بسته‌ها نیاز به بسته‌بندی دارند و بار باید بسته‌بندی شود و در کارتن لیبل بخورد و سپس ارسال انجام شود. اگر فروشگاه‌ها بسته به نیاز مشتری تمام راه‌ها را جلوی پای آنها بگذارند تا بتوانند سرویس مناسب را انتخاب کنند، هزینه‌ها نیز به‌شدت کاهش می‌یابد.

به عنوان مثال، هزینه پیک درون‌شهری برای سرویس‌های همان روز حدود ۲۶ هزار تومان است. در حالی که ارسال همین مرسوله در شرکت پست با مبلغ ۱۴ هزار تومان انجام می‌شود؛ با این تفاوت که وقتی با شرکت پست یا تیپاکس بخواهید بار را جابه‌جا کنید، علاوه بر هزینه ارسال، هزینه بسته‌بندی نیز اضافه می‌شود.

در نتیجه هم هزینه پنهان بیشتری صرف کرده‌اید و هم در صف ایستاده‌اید و وقت خود را از دست داده‌اید و مشتری نیز از بابت تأخیر چندان راضی نیست.

اگر کسب‌و‌کارها بخواهند هزینه‌های لجستیک خود را کاهش دهند، راهکار چیست؟

یکی از مشکلاتی که ما داریم، این است که کسب‌و‌کارهای آنلاین، به‌خصوص آنها که به‌تازگی وارد بازار شده‌اند، با روش‌های ارسال مرسوله آشنا نیستند. ارسال در سه دسته انجام می‌شود. ارسال سریع که بسته مستقیماً از فروشنده تحویل گرفته می‌شود و به خریدار تحویل داده می‌شود.

مزیت این سرویس این است که سرعت ارسال مرسوله نسبتاً بالاست و به همان نسبت قیمت نیز بالا می‌رود. با این تفاوت که در ارسال سریع نیاز به بسته‌بندی کالا وجود ندارد، زیرا همان فرد که بسته را تحویل می‌گیرد، به مشتری تحویل می‌دهد. سرویس‌های فعال مانند الوپیک و اسنپ باکس و هر سرویس پیک درون‌شهری رایج که مردم از آن استفاده می‌کنند، سرویس ارسال سریع به مشتری ارائه می‌دهند.

سرویس دوم، سرویس همان روز یا روز بعد است. در این سرویس، یکسری شرکت فعال هستند که بسته‌ها را از فروشگاه‌ها تحویل می‌گیرند، تجمیع می‌کنند و به صورت یکجا در مسیربندی توزیع می‌کنند. به عنوان مثال، تمام بسته‌هایی که در یک مسیر یا محدوده هستند، توسط واحد پایش، جمع‌آوری شده و با یک پیک موتوری، بسته‌ها به آدرس‌های مورد نظر تحویل داده می‌شود.

در این سرویس‌ها نیز هزینه ارسال کاهش پیدا می‌کند و نیاز به بسته‌بندی خیلی خاصی وجود ندارد و حتی بسته‌ها می‌تواند در بسته‌بندی خود فروشگاه توزیع شود. ولی بسته‌ها در دو حالت یعنی در همان روز و روز بعد توزیع می‌شود.

شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، مانند اسپید، لینک و تینکس و… عمدتاً قیمت ارسال مرسوله به هر نقطه از شهر را به طور ثابت در نظر می‌گیرند.

سرویس‌های دیگری مانند پست، تیپاکس و چاپار، سرویس‌های درب به درب هستند که در این شرکت‌ها بار باید توسط مشتری تحویل داده شود و طبق استاندارد مشخصی برای توزیع آماده شود.

حال اگر شرکت‌ها بر اساس نیاز، تمام راه‌ها را پیش پای مشتری خود بگذارند تا مشتری سرویس مورد نظرش را انتخاب کند، در هزینه‌های خود به‌شدت صرفه‌جویی خواهند کرد و مشتری نیز رضایت بیشتری دارد.

البته استفاده از سرویس‌های الکترونیکی مانند تاپین که برای مشتری امکانات خدمات پیشخوان را فراهم می‌کنند، تاثیر بسزایی در هدر نرفتن وقت مشتری در صف‌های پستی دارد. عدم توجه به این روش‌ها که شیوه‌های نوینی در صنعت لجستیک محسوب می‌شوند، باعث می‌شود کسب‌و‌کارها نتوانند سرویس مناسب را برای ارسال بسته‌های خود انتخاب کنند.

چه عواملی در هزینه‌های ارسال بار در فرایند ارسال توسط پست تأثیرگذار است و به‌اصطلاح هزینه‌های اضافه را به مشتری تحمیل می‌کند؟

برای ارسال مرسوله در شبکه پستی چند متغیر وجود دارد؛ محل فرستنده، محل گیرنده و وزن مرسوله که برای شرکت ملی پست، وزن واقعی و برای تیپاکس و راه آهن و سایر تأمین‌کننده‌ها وزن حجمی که نسبت حجم به وزن در نظر گرفته می‌شود، در قیمت تأثیرگذار است. طبق نرخ‌نامه، اگر فرستنده در شهرستان باشد و گیرنده در تهران، این بسته با بالاترین نرخ محاسبه می‌شود. همچنین بسته به حجیم بودن بسته‌ها مبلغی نیز به قیمت پایه اضافه می‌شود.

عامل دیگری که در افزایش قیمت پایه پست تأثیرگذار است، ساعت تحویل بسته به شرکت پست است. اگر بسته در ساعات غیراداری (معمولاً هشت صبح تا دو بعدازظهر ساعت اداری محسوب می‌شود)، به اداره پست تحویل داده شود، مبلغ ۷۵۰ تومان به مبلغ پایه اضافه می‌شود.

اگر کدپستی گیرنده روی بسته درج نشده‌ باشد، مجدداً مشمول جریمه می‌شود که حدود ۱۰۰۰ تومان است. پارامتر بعدی که در هزینه‌ها تأثیرگذار است، ماهیت بسته است. اگر ماهیت بسته شکستنی یا مایعات باشد، ۲۵ درصد به کرایه حمل اضافه می‌شود. این پارامترها روی قیمت ارسال کالا اثرگذارند.

همچنین در حین بسته‌بندی کالا دقت کنید که ظاهر بسته‌بندی تغییر پیدا نکند و حالت ورقه‌ای پاکت حفظ شود. اگر وسیله‌ای داخل پاکت قرار گیرد که بسته را از حالت استاندارد خارج کند، ۲۵ درصد به قیمت پایه هزینه پست اضافه می‌شود. فروشگاه‌ها باید به این موارد دقت کنند. مورد بعدی، بسته‌بندی کالاست.

بسته‌بندی‌ای که در شرکت پست انجام می‌شود، بالاترین کیفیت بسته‌بندی را دارد. سعی کنید از کاغذهای استانداردی که در شرکت پست توزیع می‌شود استفاده کنید.

سیاست پست تا کنون این بوده که قیمت کارتن را بدون هیچ‌گونه هزینه اضافی (به قیمت تمام‌شده درب کارخانه) عرضه کرده که با افزایش قیمت هزینه بسته‌بندی، پرتی و خرابی مرسولات در طول مسیر کاهش می‌یابد. در حالی که استفاده از کارتن‌های متفرقه با کیفیت پایین باعث می‌شود مرسوله آسیب ببیند و با شکستن مرسوله در مسیر رسیدن کالا به گیرنده، دوباره فرایند ارسال برای آنها تکرار شود.