کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
این روزها با تعیین تکلیف پرونده میان تپسی و اسنپ از سوی شورای رقابت، دوباره دعوای این دو غول بزرگ تاکسی اینترنتی جنجال‌برانگیز شده است. تپسی ادعا کرده اسنپ در سال ۱۳۹۸ اقدام به خرید هزار سیم‌کارت و ثبت‌نام به‌عنوان مسافر در سامانه تپسی کرده و به اطلاعات رانندگان تپسی دست پیدا کرده است.
در نهایت تپسی با اطلاع از این اقدام اسنپ، در سال ۱۳۹۹ از این شرکت شکایت کرده و رأی شورای رقابت در راستای این پرونده است، اما اسنپ اعلام کرده از سیم‌کارت‌های خریداری‌شده برای انجام تحقیقات بازار استفاده کرده و رویه‌های ضدرقابتی را تکذیب می‌کند.
اما به نظر می‌رسد این رویه‌های ضدرقابتی سابقه طولانی‌تری دارند و هیچ شرکتی؛ چه کوچک و چه بزرگ از دست آنها در امان نبوده و نیست. شرکت‌های بزرگی چون اسنپ و تپسی در سال‌های اخیر خدمات زیادی به مردم ارائه داده‌اند و دسترسی‌ها را بسیار آسان‌تر کرده‌اند، اما این فقط یک روی سکه است.
دیدن روی دیگر سکه شاید زمان‌بر باشد و شاید تا همین اواخر و قضیه پرونده میان اسنپ و تپسی دیده نمی‌شد. حالا با مطرح‌شدن این پرونده این پرسش مهم بار دیگر مطرح شده که رویه‌های ضدرقابتی و انحصارطلبی شرکت‌های بزرگ چقدر فرصت رشد را از استارتاپ‌های کوچک و نوپا می‌گیرد.
چرا قونقا تعطیل شد؟
یکی از کسب‌وکارهایی که ادعا می‌کند بر اثر رویه‌های این دو غول تاکسی اینترنتی آسیب دیده و حتی تعطیل شده، «قونقا»ست. قونقا یک استارتاپ تاکسی اینترنتی در شهر تبریز بود که در اواخر سال ۱۳۹۴ تأسیس شد. این استارتاپ دو سال بعد یعنی در اواخر ۱۳۹۶ تعطیل شد. قونقا در شهر تبریز پنج هزار راننده داشت و توانسته بود خدمات قابل توجهی را به مردم این شهر ارائه دهد.
به بهانه بحث داغ این روزها در خصوص انحصارگرایی کسب‌وکاری، در کارنگ به سراغ شهرام اشرف‌نیا، بنیان‌گذار قونقا رفتیم و از علت تعطیلی استارتاپش و نظرش در مورد رویه‌های ضدرقابتی غول‌های بزرگ پرسیدیم. تأکید بر این نکته ضروری است که ادعاهای مدیرعامل کسب‌وکار تعطیل‌شده قونقا صرفاً انعکاس دیدگاه‌های اوست و کسب‌وکارهای دیگر می‌توانند در کارنگ در این رابطه پاسخ دهند یا نکات دیگری را مطرح کنند.
اما فارغ از ادعاها یک پرسش کلیدی برای اکوسیستم این است که اگر پیگیری‌های قانونی در خصوص بحث انحصار از همان روز اول در اکوسیستم استارتاپی به‌درستی وجود داشت، شاید آنچه این روزها شورای رقابت مطرح کرده، شامل حال بسیاری از کسب‌وکارهای دیگر هم می‌شد.
رویه‌های ضدرقابتی اسنپ و تپسی جدید نیست
شهرام اشرف‌نیا بنیان‌گذار قونقا در مورد رویه‌های ضدرقابتی در فضای تاکسی‌های اینترنتی می‌گوید: «رویه‌هایی که این استارتاپ‌ها در پیش گرفته‌اند، جدید نیست. ما سال ۱۳۹۶ در مورد همه این موارد صحبت کردیم. حتی به برخی رسانه‌ها پیام دادیم، اما گفتند اغراق می‌کنید. بعدها فهمیدیم برخی از این کسب‌وکارها از حامیان مالی این رسانه‌ها بودند و به همین علت حرف‌های ما را بازگو نکردند.
شکایت هم که می‌کردیم راه به جایی نمی‌برد. می‌گفتند شما مجوز ندارید! مگر آنها مجوز داشتند؟ مگر مملکت ایالتی است که به یکی مجوز بدهند و به دیگری ندهند؟ قانون ثابت است. رسانه‌ها هم که از آنها دفاع می‌کردند.» اشرف‌نیا می‌گوید اعتقاد دارد که در واقع فقط اسنپ نیست که از این ترفندها استفاده کرده و رقیبش هم اقدامات مشابهی ضد کسب‌وکارهای کوچک‌تر شهرستانی انجام داده است.
یک نفر را فرستادند و پیشنهاد دادند سه یا چهار میلیارد به ما می‌دهند تا کنار برویم. خودشان به‌صورت مستقیم چیزی نگفتند، ما هم اعتماد نکردیم. آخر این چه روشی است؟ من همچنان منتظرم که در این کشور یک قانون درست‌وحسابی به وجود بیاید تا بتوانم شکایت کنم
اشرف‌نیا در مورد اقدامات این کسب‌وکارها در قبال قونقا ادعا می‌کند: «وقتی این شرکت‌های وارد تبریز شدند، به راننده‌های ما زنگ می‌زدند و می‌گفتند که بیایید در شرکت ما که یک شرکت بزرگ است، کار کنید. به آنها پیشنهاد پول می‌دادند. برای مثال مسیری را که در آن زمان چهار هزار تومان بود، دو هزار تومان حساب می‌کردند و به راننده پنج هزار تومان می‌دادند. ما شکایت کردیم که قیمت‌ها مشخص است و دامپینگ شرکت‌ها برای از دور خارج کردن رقیب تخلف به حساب می‌آید، اما فایده نداشت.»
او ادامه می‌دهد: «برای راننده‌هایی که هم قونقا و هم اسنپ را در گوشی خود داشتند، پیام می‌فرستادند و به آنها می‌گفتند هر کس قونقا را دارد، نمی‌تواند از اسنپ استفاده کند. در آن زمان من توییتی زدم و نوشتم «بماند در تاریخ که یک شرکت بزرگ میلیاردی در مقابل یک شرکت کوچک به چنان وضعی دچار شده که مجبور شده حریم شخصی راننده‌هایش را نقض و آنها را مجبور کند فقط اپلیکیشن خودش را داشته باشند». این دیگر یک تخلف آشکار بود. حریم شخصی راننده‌ها را نقض کرده بودند، اما حتی این حرف ما را هم کسی نشنید.»
اشرف‌نیا تصریح می‌کند: «هر روز یک دفتر ما پلمب می‌شد، در حالی که دفتر آنها در تبریز پابرجا بود. ما را به دادگاه می‌کشاندند و می‌گفتند نباید کار کنید. در آن زمان ما با وزیر ارتباطات هم در ارتباط بودیم. او می‌گفت شما کارتان را انجام دهید و هیچ‌کس نمی‌تواند به شما چیزی بگوید، اما عملاً وقتی دفاتر ما را پلمب می‌کردند یا ما را به دادگاه می‌کشاندند، نمی‌توانستیم کاری کنیم.»
اسنپ و تپسی باید جبران کنند
بنیان‌گذار قونقا ضمن اشاره به تلاش‌های مختلف از سوی رقبا برای خارج‌کردن این کسب‌وکار از بازار می‌افزاید: «یک نفر را فرستادند و پیشنهاد دادند سه یا چهار میلیارد به ما می‌دهند تا کنار برویم. خودشان به‌صورت مستقیم چیزی نگفتند، ما هم اعتماد نکردیم. آخر این چه روشی است؟ اگر قصد خرید دارید از طریق روش‌های قانونی اقدام کنید.
من همچنان منتظرم که در این کشور یک قانون درست‌وحسابی به وجود بیاید تا بتوانم شکایت کنم. نمی‌خواهم از آنها خسارت بگیرم، اما باید معادل آن چهار میلیارد را که اکنون معادل یک میلیون دلار است، روی استارتاپ‌های آذربایجان سرمایه‌گذاری کنند. این کار وظیفه اسنپ و تپسی است، چون به اکوسیستم این منطقه آسیب زده‌اند. آنها فقط به قونقا آسیب نزدند، بلکه به بسیاری از کسب‌وکارهای حوزه‌های دیگر مثل غذا هم صدمه زدند. این آسیب فقط محدود به آذربایجان نمی‌شود و شهرهای دیگر مانند شیراز، اصفهان و مشهد هم از صدمات آنها در امان نبودند.»
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/6vz7
