کارنگ رسانه اقتصاد نوآوری است. در کارنگ ما تلاش داریم کسب‌وکارهای نوآور ایرانی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و دیگر کسب‌وکارها کوچک و بزرگی که در بخش‌های مختلف اقتصاد نوآوری در حال ارائه محصول و خدمت هستند را مورد بررسی قرار دهیم و از آینده صنعت، تولید، خدمات و دیگر بخش‌های اقتصاد بگوییم. کارنگ رسانه‌ای متعلق به بخش خصوصی ایران است.
بازی پرسپولیس _ النصر عربستان روز سه‌شنبه در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شد. این بازی حتی قبل از شروع هم حواشی زیادی به همراه داشت. از حضور رونالدو در ایران گرفته تا اعتراض بازیکنان النصر به کیفیت چمن زمین بازی و سیم‌کارت‌های خریداری‌شده توسط پرسپولیس، واکنش‌برانگیز و خبرساز شده بودند. اما در کنار همه این اتفاقات و حواشی، نکته جالب دیگری هم در این بازی وجود داشت که چشم مخاطبان تیزبین را به خود جلب می‌کرد. در میان تابلوهای تبلیغاتی اطراف زمین، تابلویی قرار گرفته بود که نمی‌شد از آن ساده عبور کرد. این تابلو شایان توجه، مربوط به پروژه نئوم (NEOM) عربستان بود؛ پروژه‌ای یا بهتر است بگوییم ابرپروژه‌ای که نمای بلندپروازی‌های عربستان سعودی است.
این پروژه از زمان شروع، تبلیغات وسیعی را در سطح آسیا و جهان راه‌اندازی کرده است. این تبلیغات که از جنبه‌های مختلف این پروژه هستند و در مکان‌های متنوعی به نمایش گذاشته می‌شوند، اکنون به ورزشگاه آزادی راه یافته‌اند. البته باید در نظر داشت که نئوم یکی از شرکای جهانی کنفدراسیون فوتبال آسیاست و تبلیغ این پروژه در ورزشگاه اتفاق دور از ذهنی نیست. در واقع تبلیغ در یک ورزشگاه ایرانی بسیار زیرکانه و هوشمندانه هم است؛ زیرا نه‌تنها از وجود یک ابرپروژه نوآورانه در همسایگی ایران خبر می‌دهد، بلکه توسط مخاطبان زیادی نیز دیده می‌شود. اما حالا که نئوم تا آزادی آمده، خالی از لطف نیست که نگاهی به چیستی و چگونگی این پروژه بیندازیم.
نئوم؛ آینده جدیدی برای عربستان
نئوم پروژه‌ای است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷ در کنفرانس ابتکار سرمایه‌گذاری آینده در ریاض اعلام کرد. نئوم، پروژه ساخت یک شهر در ساحل دریای سرخ و در استان تبوک عربستان است. در عربستان سعودی از نئوم به‌عنوان «آینده جدید» یاد می‌شود. لازم به ذکر است که نئوم از ترکیب کلمه یونانی «نئو» به معنی جدید و مخفف کلمه عربی «مستقبل» به معنی آینده ساخته شده است. در واقع می‌توان از نئوم به‌عنوان شهری یاد کرد که با کارآفرینی و نوآوری مسیری را برای آینده عربستان رقم می‌زند. ولیعهد عربستان در مورد ابتکار نئوم بیان کرد: «عربستان از طریق این پروژه به دنبال ساختن تمدن جدیدی برای فردا و ترغیب کشورهای دیگر به منظور دنبال کردن همین شیوه در راستای داشتن سیاره‌ای بهتر است.»
نئوم شهری با وسعتی ۳۳برابر نیویورک و سازگار با محیط زیست است. قرار است که منابع انرژی این شهر کاملاً از طریق منابع انرژی تجدیدپذیر تأمین شوند. به عبارتی، باد و خورشید تنها تأمین‌کنندگان انرژی این شهر خواهند بود. به‌علاوه طرح‌هایی برای نئوم وجود دارند که بر اساس آنها وظایف امنیتی، مراقبت از شهر و تدارکات به ربات‌ها محول خواهند شد. یعنی علاوه بر انرژی پاک، هوش مصنوعی از دیگر اصول اساسی و مهم در ساخت این شهر است.
نئوم از ۱۰ پروژه یا منطقه تشکیل می‌شود، اما تاکنون جزئیات چهار مورد از آنها اعلام شده که عبارت‌اند: از لاین، اگزاگون، تروجنا و سنداله. «لاین» یک شهر خطی ۱۷۰کیلومتری است که از شرق تا غرب در منطقه نئوم کشیده می شود. لاین که تا سال ۲۰۴۵ تکمیل می‌شود از دو آسمان‌خراش خطی موازی به ارتفاع ۵۰۰ متر تشکیل خواهد شد که در فاصله ۲۰۰متری از هم قرار دارند. جالب است بدانید که این دو آسمان‌خراش با نماهای آینه‌کاری پوشیده خواهند شد. «اگزاگون» هم به‌عنوان یک شهر بندری هشت‌ضلعی است که در دریای سرخ در منتهی‌الیه جنوب منطقه نئوم ساخته می‌شود. این بندر قرار است بزرگ‌ترین سازه شناور جهان باشد. سومین مورد «سنداله»، یک استراحتگاه جزیره‌ای ۸۴۰ هزار مترمربعی در دریای سرخ خواهد بود که یک اسکله تفریحی با ۸۶ لنگرگاه خواهد داشت. «تروجنا» نیز به‌عنوان پیست اسکی در کوه‌های سروات در نزدیکی شمال منطقه نئوم برنامه‌ریزی شده است.
بازسازی اقتصادی و اجتماعی
این پروژه که تحت نظارت مستقیم شاهزاده ساخته می‌شود، توسط مقامات سعودی «جاه‌طلبانه‌ترین پروژه جهان» توصیف شده است. بن سلمان در این باره اظهار می‌دارد: «می‌گویند که بسیاری از پروژه‌ها در عربستان قابل اجرا نیست و یک جاه‌طلبی بیش از حد است… می‌توانند به گفتن این حرف‌ها ادامه دهند و ما هم می‌توانیم ثابت کنیم که آنها اشتباه می‌کنند». سباستیان سنز، محقق ارشد مرکز «تحقیقات کاربردی در مشارکت با شرق» که در آلمان مستقر است نیز نئوم را نمادی از طرح محمد بن سلمان با هدف هدایت عربستان به سوی مدرنیته جدید می‌داند و می‌افزاید که به دلیل جذابیت بین‌المللی این پروژه، فشارهای زیادی برای عملی‌سازی آن وجود دارد.
در واقع نئوم چشم‌انداز ۲۰۳۰ محمد بن سلمان است که می‌خواهد از طریق آن تا حد بسیاری وابستگی اقتصاد به نفت خام را کاهش دهد. ساخت شهر نئوم با هزینه ۵۰۰ میلیارد دلار بخشی از «بازسازی اقتصادی و اجتماعی» عربستان سعودی است که علاوه بر تنوع‌بخشی به اقتصاد بر بهبود حقوق زنان و افزایش دسترسی گردشگران متمرکز است.
آماده کردن زیرساخت‌های کشور برای افزایش جمعیت
جالب توجه است که این شهر ۲۶۵۰۰ کیلومترمربعی قرار است ۹ میلیون نفر را در خود جای دهد. شاهزاده عربستان در این مورد نیز توضیح می‌دهد: «جمعیت عربستان از ۳۳ میلیون نفر به ۵۰ یا ۵۵ میلیون نفر در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید؛ بنابراین با رسیدن به سال ۲۰۳۰، زیرساخت‌های کشور ظرفیت کامل این جمعیت را خواهد داشت و اینجا یک سؤال مهم مطرح می‌شود که آیا می‌خواهیم یک شهر جدید بنا کنیم؟ از آنجا که ما یک فضای خالی داریم، می‌خواهیم مکانی برای ۱۰ میلیون نفر ایجاد کنیم؛ بنابراین باید از صفر شروع کنیم.»
نخستین مقصد برفی در عربستان
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد یکی از محورهایی که پروژه نئوم بر آن تمرکز کرده توسعه گردشگری عربستان است. در همین راستا بخشی از این ابرپروژه به ساخت یک مقصد برفی و مکانی برای پیست اسکی اختصاص یافته است. به بیان دیگر «تروجنا» یک پروژه کوهستانی و یک تفرجگاه زمستانی است که در آینده‌ای نزدیک هفت هزار ساکن دائمی را در خود جای خواهد داد و سالانه بیش از ۷۰۰ هزار بازدیدکننده را میزبانی خواهد کرد. این پیست اسکی در فضایی باز به مساحت ۶۰ کیلومترمربع، قابلیت اسکی و ورزش‌های زمستانی را در تمام طول سال ارائه می‌کند. حتی عربستان اعلام کرده که این دهکده میزبان بازی‌های زمستانه آسیایی ۲۰۲۹ خواهد بود.
مسیر اصلی اسکی در تروجنا در ارتفاع تقریباً ۲۴۰۰متری از سطح دریا قرار دارد. دمای هوا در تروجنا در زمستان بین منفی ۱۷ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد متغیر است. هرساله این منطقه شاهد بارش برف طبیعی است، اما روی تولید برف با ماشین هم کار می‌شود. به‌علاوه تاکنون نزدیک به یک میلیون تن مکعب سنگ برای ساخت بستر دریاچه آب شیرین حفاری شده است. هدف از احداث این دریاچه افزایش قابلیت زندگی برای مردم و حیوانات، ارائه تجربیات متعدد، برگزاری ورزش‌های آبی و فعالیت‌های سرگرم‌کننده با احداث یک دهکده آبی واقع در ساحل دریاچه است.
ساخت نئوم با خون مردم عربستان؟
اما همه واقعیت‌های پیرامون نئوم به زیبایی پیست اسکی یا دریاچه مصنوعی آب شیرین آن نیستند. در آوریل ۲۰۲۰، ویدیوهایی از عبدالرحیم الحویطی در اینترنت منتشر شد که در آنها می‌گفت: «نیروهای امنیتی سعودی در تلاشند که او و دیگر اعضای قبیله الحویطات را از شهر تاریخی خود بیرون کنند تا زمینه را برای توسعه نئوم به عمل آورند.» به‌نظر می‌رسد در جریان مقاومت مردم در برابر تخلیه شهر، چند تن دستگیر و حتی یک نفر نیز کشته شده است.
اخیراً نیز دفتر کمیسیونری عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد گزارشی در مورد پروژه نئوم منتشر کرده که در آن قید شده اعضای قبیله الحویطات که در منطقه اختصاص داده‌شده برای پروژه نئوم زندگی می‌کنند، بی‌خانمان شده و خانه‌های آنان بدون پرداخت غرامت کافی ویران شده‌اند. لینا الهذلول، مدیر ارتباطات سازمان دیده‌بان حقوق بشر عربستان سعودی مستقر در لندن نیز می‌گوید: «نگرانی اصلی ما این است که نئوم با خون سعودی‌ها ساخته شود. محاکمات افراد قبیله در پشت درهای بسته انجام شده است. برای پیشبرد پروژه، قوه قضائیه حتی آماده اعدام افراد است.»
اما نئوم چه روی خون ساخته شده باشد و چه بر پایه فناوری، با قوت و جدیت در حال پیشرفت و تکامل است. با وجود اعتراضات فعالان حقوق بشر و نهادهای مربوطه، این پروژه همچنان سرمایه‌گذار جذب می‌کند و به جلو می‌تازد. به علاوه، استودیوهای معماری مطرحی از سراسر دنیا در این پروژه مشغول به کار هستند. محمد بن سلمان هم در حال حاضر با اتهام جاه‌طلبی و بلندپروازی بیش‌ازحد روبه‌روست. پس اگر ساخت این پروژه را متوقف کند، اعتماد میان او و مردمش به‌شدت خدشه‌دار می‌شود؛ بنابراین بن سلمان این مسیر را چه از راه زندانی کردن مردم الحویطات و چه از راه تبلیغ در آزادی ادامه خواهد داد.
لینک کوتاه: https://karangweekly.ir/pcqz
